Morgunblaðið - 26.07.1972, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVTKUDAGUR 26. JÚLÍ 1972
^III J umhverfí manns Híl
1 nl II
ORKUNOTKUN MANNKYNS
K-lönd S-lönd V-lönd
Á ÞEIM ráðstefnum, sem við
höfum verið viðstödd hér í
Stokkhólmi hafa orðið miklar
umræður um orkunotkun
mannkyns. Sumir, eios og t.d.
Barry Commoner, sá frægi
umhverfisverndarmaður, —
halda fram, að orsakir allra
vandamála á sviði umhverfis-
mála, sé að finna í ört vax-
andi odkunotkun. Til að sanna
mál sitt hefur B. C. stuðzt við
opinberar tölur frá Bandaríkj-
unum. Um daginn vorum við
viðstödd fyrirlestur B. C. um
þessi mál. Þar sýndi hann
skugigamyndir af ýmsum Mnu
riturn sem hann hafði útbúið.
Línurit þessi sýndu m.a. aukn-
ingu á orkunotkun frá 1947
og f ramle ið.sllu a u k n i n gu á
sama tíma. Samkvæmt þeim
var notuð orka per fram-
framleiðslueiningu meiri árið
1970 heidiur en 1947. Því hef-
ur „aukin framleiðslutækni“
ekki haft í för með sér meiri
hagnað séð frá sjónarmiði
orkubúskapar jarðar, þó að ef
laust hafi efnahagur, hagnað-
ur og hagkvæmi aukizt.
Ýmsir, eins og t.d. Paul
Ehrlich vilja meina að megin-
orsökina sé að finna í fólks-
fjöJiguninni. Málflutningur
þeirra hefur þó ekki verið
mjög sannfærandi.
Ráðstefna Sameinuðu þjóð-
anna hefur hins vegar alveg
látið vera að leita hvar vand-
ann er að finna.
Meginiruntakið í aukinni
orkunotkun felst í því, að til
að efnabagskerfi heimsins
(einkurn Vesturlanda) fái stað
izt í núverandi mynd, þarf að
eiga sér stað sífelldur hag-
vöxtur. Til að ná og viðhalda
hagvextinum eru framl'eiddar
alls kyns vörur sem í raun og
veru eru með öllu ónauðsyn-
legar og þvi ekki í þágu fólks
ins, heldur hagvaxtarins. Auk
þess er lögð mikil áherzLa á
framleiðslu vara, sem endast
skammt svo að eftir.spurn og
safla aukist. Það er einnig
fengið fram með að „búa til
nýjar þarfir“. Þriðja leiðin
felst í þvi, að nota ekki nema
einiu sinni ýmis ílát eins og
t.d. flöskur og dósir ýmiss kon
ar. Aflieiðing þess er að drasl
af þessari gerð liggur á víð og
dreif á víðavangi i hinum
heJztu „menningairríkjum“.
Enniþá eru íslendingar þó laus
ir við þennan vanda. Til að
forðast misskilning ber að
geta þess að efnahagsfcerfi
al'lra landa eru i grundvaillar-
atriðum þau sömu, þ.e. hag-
vaxtarþörfin ríður þar hús-
um.
Hins vegar eru flestir héi',
að undanskildum ýmsum full-
trúum á ráðstefnu SÞ, sam-
mála uim það hvernig vinnsla
og nýting orkugjafa skiptist
milli heimsliluta.
Helztu orkugjafar jarðar
árið 1970 voru efirtaldir (inn-
an sviga árið 1929);
Oiía 41% (15%)
Kol 37% (79%)
Gas 20% ( 5%)
Vatnsafl og
kjarnorka 2% ( 1%)
Framleiðsla orku eftir stjórn
málaliegum svæðum (K =
kapítalísk stjórn, S = sósíal-
isk stjórn, V = vanþróuð
lönd):
K-lönd S-'lönd V-lönd
Kol 44% 49% 7%
Olía 26% 18% 56%
Gas 72% 22% 6%
Vatnsafl 74% 14% 12%
Samtals 43% 29% 28%
Nýting orku eftir stjórn-
málalegum svæðum
Kol 45% 48% 7%
Olía 72% 15% 13%
Gas 72% 22% 6%
Vatnsafl 74% 14% 12%
Samtals 63% 28% 9%
Þessar töfliur sýna, að lönd
með kapitaliískt stjórnarfar
fiamleiðisia um 43% af allri
orku en nota um 63%. Sósíal-
isk ríki frarp'leiða um 29% en
nota um 28%. Þróunarlönd
framleiða um 28% en nota 9%.
Til samianburðar má geta þess
að 20% af fólfcsfjölda heims-
ins býr í K-Iöndum. Af þessu
sést greinilega að orbuneyzLa
K-landa byggir að 32% á orku
lindum V-landa, og ef nýting
K-landa á orkulindum V-
landa hætti á morgun, færi
efnahagur þeirra í rúst.
Þekktasta dæmið um nýt-
ingu K-liamda á orkulindum V-
landa er oliuvinnsia vest-
rænna ríkja í þriðja heimin-
um:
Hverjir framleiða olíu:
Mið-Austurlönd 30%
USA 23%
Sovétríkin 15%
Afríka 13%
Venezuela 8%
Hverjir nota olíu:
USA 31%
V-Evrópa 28%
S-lönd 15%
V-lönd 13%
Önnur K-lönd 13%
Af þessu má sjá, að V-lönd
framieiða um 56% aí olíu
heimsins en nota 13%. Hins
vegar nota K-lönd 72% en
framleiða um 26%. S-lönd eru
sjál'fum sér nóg um olíu. K-
lönd, einkum V-Evrópa eru
því aligjörlega háð V-löndum
um oliu. Til að fá olliu frá
þriðja heiminum hafa K-lönd
komið upp öfiuigum olliu-
hringum, sem vinna og sjá um
dreifingu olíunnar, t.d. Esso,
Shell, B.P. o.fl.
Hér hafa ýmis svæði verið
tekim sem heild, en auk mis-
skiptingar milli svæða er oft
einnig misskipting innan
svæða, t.d. eru Sovétrikin
háð ýmsum öðrum A-Evrópu-
ríkjum um orku.
Með ofanskráðar staðreynd-
ir í huiga er ekki nema von að
fulltrúar þriðja heimsins hér
séu reiðir og að liausn um-
hverfisvandamála virðist
langt uindan.
Stokkhólmi, 15. júni 1972.
Giiðmundur Einarsson,
Ililmar Pétursson
Hrefna Signrjónsdóttir
Sigríður Guðmundsdóttir.
AUGLYSINGASTOrA KRISTINAR 29.1
bjóðum við MELKA skyrtur
Því MELKA býður mesta úrvalið af litum,
sniðum oq mvnstrum. Einnig fleiri en eina
bolvídd, til þess að ein þeirra hæfi einmitt
yður. Fallegur flibbi svarar einnig kröfum
yðar og ekki sakar að hann haldi alltaf
formi. MELKA skyrta er vel slétt eftir hvern
þvott og frágangur alltaf fyrsta flokks.
I L D
Við bjóðum yður /MELKA skyrtur vegna
þess að þær eru klæðskerahönnuð aæða-
vara á hófleau verði.
SKILMÆLI
Beztu þakkir sendi ég öllum þeim, sem heiðruðu mig
sextugan með heimsókn eða kveðjum, gjöfum og vinmælum.
Ég mun þss lengi minnast.
Halldór Þorsteinsson,
Ásbraut 3 — Kópavogi.
KSÍ — KRR
Laugardalsvöllur I. deild
KR - ÍBV
leika í kvöld kl. 20.
Hvað gera ungu ljónin í kvöld. K.R.
Góð íbúð
helzt miðsvæðis í bænum óskast til leigu
í 2—3 ár. Fyrirframgreiðsla allan leigutím-
ann.
Tilboð merkt: „Góð íbúð — 9824“ sendist
blaðinu fyrir 1. ágúst.