Morgunblaðið - 01.09.1972, Blaðsíða 11

MOFtGUN'BLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. SEPTEMBER 1972
--------j--------------------------------------
11
Á þessari mynd sést Hans G. Andersen, sendiherra, ffera grein fyrir sjónarmiðum íslendinga á
fundi lag-anefndar Allsherjarþingsins 1958. I sætaröðinni fyrir aftan situr Thor Thors, sendi-
herra, og Pétur Thorsteinsson.
Breta, jarðsungið þriggja mílna
regluna endanlega.
Bandarikin komu síðan frarn
með nýja tillögu um 6 mílna
landhelgi, en þar við bættist
svo 6 mílna fiskveiðilögisaga.
En þær þjóðir, sem stundað
hefðu veiðar á þessum svæðum
í tíu ár ættu sögulegan rétt til
þess að halda þeim veiðum
áfram.
Kanada kom þá fram með
eina nýja tillögu samMjóða
þeirri bandarísku, nema sögu-
Jegi rétturinn svonefndi var
felldur niður. Þetta ákvæði
um sögulega réttinn var mjög
ohagkvæmt Islendingum eins
og gefur að skilja. Sovétríkin
fluttu svo til'lögu um 12 mílna
landhelgi.
Enginn af þessum tillögum
náði hins vegar fram að ganga,
þar eð þær fengu ekki tilskil-
inn meirihluta atkvæða. Ýms-
ir töldu, að árangurinn af störf
um ráðstefnumnar hefði orðið lít
iH, þar sem ekki náðist sam-
komulag um á’kveðnar reglur i
þessum efnum. Á það er þó að
lita, að Bretum tókst ekki að
fá 3 sjómílna regluna viður-
l«ennda eins og þeir ætluðu í
upphafi. Auk þess fékk 12
mílna reglan meirihluta at-
[ kvæða þátttökurikjanna, þó að
Artiiur Dean, fulltrúi Bandaríkj
anna á ráðstefnunni 1960, var
helzti andstæðingur íslendinga.
Manningham Buller, fnlltrúi
Breita á Genfarráðstefnnnni
1958, jarðsöng þriggja mílna
regluna.
I.úðvík .lósepsson skálar við
fuiltnia brezkra togaraeigenda,
í boði hjá handarískn setndi-
nefndinni á ráðstofnunni 1960.
hún fengi ekki 2/3 hluta.
Sú réttaróidssa, er varð við
þessi úirslit, gerði því ýmsum
þjóðun^iægar um vik að færa
út landhelgi sína.
S’kömmu eftir að þessari ráð-
stefnu .lauk ákvað islenzka rik-
isstjói'nin að færa fiskveiðiland
helgina út i 12 sjómílur.
GENFABBÁÐSTEFNAN 1960
Genfarráðstefnan 1958 sam-
þykkti að leggja til við ails-
herjarþing Sameinuðu þjóð-
anna að kailla saman nýja al-
þjóðaráðstefnu um réttarreglur
á hafinu. íslendingar vildu
enn sem fyrr, að allsherjarþing
ið sjálft tæki landhelgismálin
til meðferðar. Sú afstaða var
enn ítrekuð, þegar allsherjar-
þingið kom saman í september
1958. Laganefnd þingsins fékk
málið til meðferðar, en þar
skýrði Hans G. Andersen,
sendiherra, málstað Islendinga.
Málalyktir urðu hins vegar
þær, að allsherjarþingið ákvað
að kveðja saman aðra ráð-
stefnu í Genf árið 1960.
Þessi ráðstefna kom svo sam
an 17. marz þ.á. og sáttu hana
fu'lltrúar 90 ríkja. Verkefni
hennar var ekki jafn viðtækt
og ráðstefnunnar 1958, því að
nú var einungis fjal'lað um við-
áttu landhelginnar. Fulltrúar
íslands voru enn sem fyrr
Hans G. Andeirsen, Davið Ólafs
son og Jón Jónsson. 1 sendi-
nefndinni voru einniig Henrik
Sv. Björnsson ráuneytisstjóri,
Heigi P. Briem, sendiherra og
alþingismennirnir Hermann
Jónasson og Lúðvík Jóseps
son. Ráðherrarnir Bjarni Bene
diktsson og Guðmundur 1. Guð
mundsson sátu einnig ráðstefn-
una.
ÓLÍKIB HAGSMUNIB
Þó að viðfangsefni ráðstefn-
uninar væri ekki eins víðfeðmt
og hinnar fyrri, var enn djúpt
á samkomulagi, enda rákust á
ólíkir hagsmunir. Viðfangsefni
ráðstefnunnar greindist þó í
raun og veru í tvennt: annars
vegar voru reglur um sjálfa
landhelgina og hins vegar um
fiskveiðilögsögu. Þau ríki, sem
höfðu fiskveiðihagsmuna að
gæta eins og Islendingar lögðu
fyrst og fremst áherzlu á fisk-
veiðilögsöguna.
f upþhafi ráðstefnunnar
voru lagðar fram fjónar tiliög-
ur. Sovétríkin gerðu tillögu um
12 mílna landhelgi eins og 1958
og Méxíco setti fram aM-
flókna tillögu, sem m.a. fól í
sér rétt til allt að 18 mílna fisk
veiðilögsögu. Þessar tvær til-
lögur voru fyrirfram taldar
voniausar og áttu 'liflu fylgi að
fagna. Tillaga Mexico þótti of
flókin.
Bandaríkin lögðu fram til-
lögu eins og áður um 6 mílna
landhelgi að viðbættri 6 mílna
fiskveiðilögsögu. En gert var
iráð fyrir, að þjóðir, sem stund
að hefðu veiðar á ytra 6 mílna
beltinu frá 1953 til 1958 hefðu
rétt til þess áfrasn. Kanada
flutti aftur sams konar tiHögu,
þar sem sögulega réttinum var
sleppt. fslendingar lýsitu stuðn
imgi við tillögu Kanada.
Fulltrúi Breta studdi hins
vegar bandarísku tiWöguna,
enda þótt það kostaði Breta
miklar fórnir éins óg hann orð-
aði það.
FOBBÉTTINDI
STBANDBÍKIS
fislendingar fluttu sérstaka
tdTJögu uim forrétitiindi strand-
ríkis til veiða utan 12 milna
markanma. Þessi tillaga var
samþykkt í nefnd með 31 at-
kvæði gegn 11, en 46 ríki sátu
hjá. Norðmenn greiddu at-
kvæði á móti okkur, en Danir
með. Svíar og Finnar sátu hjá.
Á allsherjarfundi ráðstefn-
unnar var tiliaigan hins vegar
felíd með 37 atkvæðum gegn
25, en 26 ríki sátu hjá.
Ráðstefnan samþykkti hins
vegar breytingartillögu um
þetta efni frá Brazilíu, Kútou
og Uruguay. ísland greiddi at
kvæði með þeirri tiHögu. Sú
tillaga gekk þó ekki eims iangt
og íslenzka tillagan.
EITT ATKVÆÐI SKOBTI A
TIESKILINN MEIBIHLUTA
Þegar dió að lokum ráðstefn
unnar drógu Bandarikin og
Kanada fyrri tiilögur sínar til
baka og fluttu nýja, sem var
sama efnis og hinar fyrri, nema
gert vair ráð fyrir, að sögulegi
rétturinn félli úr gildi eftir 10
ár. ísilendingar snerust gegn
þessari tillögu. Sendinefndin
flutti breytingartillögu, þar
sem lagt var til, að sögulegi
rétturinn næði ekki til þeirra
ríkja, sem byggðu afkomu sína
að mestu leyti á fiskveiðum.
Lúðvik Jósepsson og Hermann
Jfe.asson liýstu sig þó and-
víga þessari breytingartillögu.
BreytimgartiHagan var felld
með 48 atkvæðum gegn 24; 15
ríki sátu hjá.
Bandarífcin höfðu uppi mifcla
herferð til þess að tryggja
bræði'mgstillögunni fylgi, og
skömmu áður en atkvæða-
greiðslan átti að heíjast var út
lit fyrir, að tiðllagam fengi til-
skilinn meirhluta atkvæða. Sú
von brást þó. Með henini greiddi
atkvæði 54 ríki, en 28 voru á
móti; 5 þjóðir sátu hjá. Það
vamtaði því aðeins eitt atkvæði
til þess að tillagan fengi 2/3
hluta aitikvæða. Arthur Dean,
fulltrúi Bamdarikjanha, gerði
ítrekaða tilraun til þess að fá
atkvæðagreiðsluna endurtekna,
en það tókst ekiki.
AÐSTAÐA ÍSLANDS
STEBKABI EN AÐUB
Orslitin voru mikill ósigur
fyrir Bandaríkin og vildu sum
ir kenna um lélegri frammi-
stöðu . aðalíulltrúans. Engar
niðurstöður fengust þvi fram á
þessari ráðstefnu fremur en
hinni fyrri. Að því leyti fór
hún út um þúfur.
Á hinn bóginn er ljóst, að
ráðstefnan var engan veginn
árangurslaus með öllu. Bretar
voru t.a.m. nauðbeygðir til
þess að viðurkenna 12 sjómílna
fiskveiðitakmörkin, en þeir
áskildu sér þó enn hinn svo-
nefnda söguiega rétt. Tilraun-
ir til þess að tryggja þennan
sögulega rétt mistókust með
öllu. Islendingar voru ótvírætt
í forystu fyrir andstæðingum
þessarar hugmyndar.
Málstaður íslands naut tví-
mælalaust vaxandi skilnings á
ráðstéfnunni. Bjarni Benedikts
son, dórmsmálaráðherra, sagði í
viðtali við Morgunblaðið að
ráðstefnunni lokinni; „Auðvit
að hefðu hagsmunir Islands
verið bezt tryggðir með þvi að
fá viðurkennda alþjóðasam-
þykkt. Or því að það tókst
ekki, er að taka því. Er og eng
inn efi á því, að aðstaða Is-
lands er mun sterkari eftir ráð
stefnuna en áður. Hin mikla
samúð, sem lýsti sér í atkvæða
greiðslu nefndarinnar á dögun
um um tillögu okkar hefði átt
að nægja stórveldunum til
skilnings á þvi, að öllum var
hollast að viðurkenna sérstöðu
íslands." Þ.P.
Við viljum vekja athygli yðar á hinum fjölhæfu
rafdrifnu klippum.BFIO.frá Muhr&Bender.
Til sýnis í verzlun vorri næstu daga.
Vélin klippir:
1. Plöturogflatjám
2.Sivaltog ferkantaó stangarjám
3. Geira i flat-og vinkiljárn
má breyta i 30 mm lokk
4. Prófila af öllum geróum
Sími: 18560
G.J. Fossberg hf.,
vélaverzlun
Skúlagötu 63