Morgunblaðið - 09.09.1972, Page 15

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. SEPTEMBER 1972
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. SEPTEMBER 1972
15
Oitgefandi hf. Árvalk'Uit, Rfeykijavfk
Pna,m1kvœim da stjóri HaraWur Svains'Son.
Rittisit|óirar M«t*ías Johannoss&n,
Eyj'óllfur KonráÖ Jónsson.
Aðstoðarritstjó'i Styrmir Gunnarss'on.
Rftstjórnarfiutteúi Þiorbljönn Guðmundsson
Fréttastjóri Rjörn Jólhannason.
Augíýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Rítstjórn og afgreiðsla Aðalstraeti 0, sfmi 1Ó-100.
Augiíýsingar Aðalstræti G, sfmi 22-4-60.
ÁskriftargjaW 225,00 kr á 'mánuði innanland®
I tausasöTu 16,00 Ikr eintakið.
frumvarp til breytingar á lög
um um Landhelgisgæzlu Is-
lands, þar sem gert var ráð
fyrir, að ríkissjóður legði
Landhelgissjóði til 50 milljón
ir króna árlega og í fyrsta
sinn á árinu 1972.
Ríkisstjórnin hafði ekki
mikinn áhuga á þessu við-
fangsefni, þegar þessi tillaga
var flutt; hún lét frumvarpið
daga uppi, þannig að það
fékk aldrei fullnaðaraf-
greiðslu í þinginu. Hér er þó
vissulega um mjög þýðingar-
mikið mál að ræða, sem skipt
EFLING
LANDHELGISGÆZLUNNAR
Ðíkisstjómin ákvað fyrir
skömmu að hleypa af
stokkunum landssöfnun til
eflingar Landhelgissjóði Is-
lands. Hugmyndin var m.a.
studd þeim rökum, að með
þessu móti væri unnt að
þjappa þjóðinni saman og
stuðlað að einhug fólksins í
landinu um útfærslu land-
helginnar. Sönnu nær mun
vera, að Landhelgissjóðurinn
sé fjárvana og úr því verði
að bæta.
Að vísu er það svo, að
söfnun þessi hefur mælzt
misjafnlega fyrir og deildar
skooanir hafa komið fram
um réttmæti hennar og til-
gang. En fyrst henni var
hrundið af stað á annað borð
er bæði rétt og skylt að styðja
söfnunina og freista þess með
því móti að efla Landhelgis-
sjóðinn. Öllum má vera ljóst
nú, þegar landhelgin hefur
verið færð út í 50 sjómílur,
að mestu máli skiptir að okk-
ur takist að verja þetta víð-
áttumikla hafsvæði.
Landhelgisgæzlan er að
vissu leyti vanbúin til þess
að sinna þeim stórauknu
kröfum, sem nú eru til henn-
ar gerðar. Þess vegna skiptir
nú miklu máli að efla Land-
helgisgæzluna með skjótum
hætti; það kostar vitaskuld
stóraukin fjárframlög. Á síð-
asta Alþingi flutti Jóhann
Hafstein og átta aðrir þing-
menn Sjálfstæðisflokksins
getur sköpum um það, hvort
okkur tekst að ná þeim
árangri með útfærslu land-
helginnar, sem til er ætlazt.
Skilningsleysi ríkisstjórnar-
innar er næsta óskiljanlegt,
enda augljóst, að efling Land-
helgisgæzlunnar hlýtur að
vera brýnni en ýmis önnur
verkefni, sem ráðizt hefur
verið í.
Nú á að reyna að leysa
fjárhagserfiðleika Landhelg-
issjóðsins með almennri fjár-
söfnun. Er voniandi að söfn-
unin beri verulegan árangur.
En hitt er jafnframt augljóst,
að stjórnvöld verða að taka
fyrri afstöðu sína í þessum
efnum til endurskoðunar þeg
ar á næsta þingi.
HVERS KONAR
HRINGAVITLEYSA?
Tll'eginárangurinn af samn-
ingunum við Belga er sá,
að þeir viðurkenna óbeint
yfirráðarétt okkar yfir hinni
nýju fiskveiðilandhelgi. Að
vísu er í fyrsta lið samkomu-
lagsins sagt, að ekkert á-
kvæði þess hafi áhrif á kröf-
ur eða sjónarmið aðila að því
er varðar almennan rétt
strandríkis til að ákveða víð-
áttu fiskveiðilögsögu sinnar.
Þarna er um að ræða diplo-
matiskt orðalag, en með því
vilja Belgar skjóta sér und-
an því, að þeir hafi formlega
viðurkennt hina nýju ís-
lenzku landhelgi. Staðreynd
er hins vegar, að þeir hafa
viðurkennt han-a í raun, og
það er meginatriði málsins.
í samkomulagsumleitunum
við Breta og V-Þjóðverja
hefur einnig verið gengið út
frá því, að þeir fengjust ekki
til formlegrar viðurkenning-
ar í verki á sama hátt og
Belgar. Um þetta hefur að
vísu ekki mikið verið rætt
fyrir opnum tjöldum, en hins
vegar legið í loftinu. Nú hef-
ur Lúðvík Jósepsson sjávar-
útvegsráðherra, þó látið frá
sér heyra um þetta efni. En
hann segir við brezka blaðið
The Guardian eftirfarandi:
„Við höfum gert það lýð-
um ljóst frá upphafi, og
meira að segja boðizt til að
skrifa undir samning þess
efnis, að viðurkenndu Bretar
rétt okkar til að framfylgja
reglugerðinni, þýddi það ekki
þar með viðurkenningu
þeirra á 50 mílna landhelg-
inni, og það mundi ekki
veikja málstað Bretlands fyr-
ir alþjóðadómstólnum varð-
andi lögsögu á þessum haf-
svæðum.“
En sömu dagana og sjáv-
arútvegsráðherra lætur hafa
þessi orð eftir sér, fjarg-
viðrast blað hans og er með
hver kyns aðdróttanir í garð
Jóhanns Hafsteins fyrir að
henda á þetta atriði. I rit-
stjórnargrein Þjóðviljans
segir í gær:
„Það sem ber á milli Is-
lendinga og Breta er hvorki
meira né minna en það, að
íslendingar vilja að land-
helgin verði viðurkennd af
öðrum þjóðum, en Bretar
hafa neitað íslenzku þjóðinni
um viðurkenningu á lögsögu
yfir landhelginni.“
Orð Lúðvíks Jósepssonar
og málgagns hans stangast
þannig gjörsamlega á, og von
er þess vegna að menn spyrji:
Hvers konar hringavitleysa
er þetta allt saman?
Útfærsla landhelginnar:
„Kann að útiloka úthaf sveiðar
um heim allan innan 2-3 árau
Rætt við Peter Hjul,
aðalritstjóra Fishing News
„íslenzka rikisstjórnin hef
ur bygrgft upp ástand sem erf
itt er fyrir hana að bakka út
úr. Vegrna hins mikla áróðurs
hennar innanlands er nú erf-
itt fyrir hana að réttlæta það
fyrir þjóðinni, og: þá einkum
fiskiniönnum hennar, að togr-
arar veiða innan 50 milna án
þess að vera teknir fastir.
Það er farið að verða hlut-
verk sjómanna begrgrja landa
að hef ja aðgerðir."
Þannig komst Peter Hjul,
aðalritstjóri Fishing News að
orði við Mbl. er við komum
að máli við hann í ritstjórn-
arskrifstofum Fishingr News í
Fleet Street. Hjul hefur
fylgrzt með fiskveiði- og sjáv-
arútvegrsmálum nm heim aU-
an í fjölda ára, og hefur m.a.
alloft komið til fslands. Við
ræddiun m.a. við hann
um rök fslendinga fyrir út-
færslimni.
fSLANDSSTOFNARNIR f
BEZTU ÁSIGKOMULAGI ?
„Um allan heim sjá menn
þörf á að eitthvað verði að
gera varðandi verndun fisk-
stofnanna. En slíkt á þá að
ákveða á alþjóðavettvangi.
Ég er þess fullviss að á AI-
þjöðlegu haf rét’taiTáðstiei.fn -
unni yrði góður hljómgrunn-
ur fyrir tillögur Mendinga,
og ég tel það mikil mistök
að þeir skyldu ekki
Leggja málið fyrir hana.
Hefðu þeir gert það, þá hefði
það líka flýtt því mjög að
hún kæmist á.“
„Af öllum fiskstofn'umum í
Norður-Atlantslhafi er sá ís-
lenzki líklega I hvað beztu
ásigkomuiagi. Vissulega er
hann í hættu, en aðeins ef
veiðarnar fara vaxandi. En
það er ekki svo veruleg aukn
ing í veiðum. Og það hefði
sannarlega átt að getfa Bret-
um aðlögunartíma.“
HVAÐAN Á
FISKURINN AÐ KOMA?
Hjul er tortrygginn í garð
togarakaupa Islendinga. „Nú
ætla Islendingar að
kaupa fleiri tugi nýtízku tog
ara. Einar Ágústsson og Lúð-
vík Jósepsson hafa að vísiu
báðir sagt að þeir eigi aðeins
að koma í stað gamla togara-
fiotans, sem nú er að ganiga
úr sér og sjá frystihúsunum
fyrir nægu hráefni. En
ég held ég megi segja að ekki
séu milkliu flieiri en að meðal-
tali 12 virkir togarar á veið-
um hverju sinni núna. 1 stað
þessara 12 koma 40 fullkomn-
ari, sem hver uim si'g
fiskar að meðaltali um 2500
til 3000 tonn á ári. Þetta yrði
gífurleg aukning á heildar-
afla. En hvar ætla Islend-
ingar að finna alian þennan
fisk fyrst svona lítið er orð-
ið af honurn? Aðeins með þvi
að reka allar aðrar þjóðir af
miðunium sýnist mér.
Þarna hafa þó Bretar
og Þjóðverjar haft vissa veiði
hefð lengii. Jósepsson sjáv-
arútvegsráðherra hefur
raunar aldrei dregið neina
dul á þetta. Hann hefur sagt
það skýrt og tæpitungulaust,
og það t.d. við mig, að ís-
lendingar þurfi að fá alan
fisk af IsJandsmiðum.
Þetta sé nauðsyn ef þeir eigi
að vera sjálfstæð þjóð. Og ég
ber fulla virðingu fyrdr
þessu sjónarmiði. Einar
Ágústsson hefur hins vegar
lagt meiri áherzlu á friðunar
hliðina. Hann er meiri dipló-
mat.“
Og Peter Hjul telur að
seinni tilögur IsJendinga
sem veittu Bretum veiðar á
vissum svæðum innan 50
miíilina, hafi verið óað-
gengilegar vegna þess að um
iieið hafi réttuir ístenidinga
til einlhliða útfærslu verið
viðurkenndur.
ORÐIÐ ALÞJÓÐAMÁL
„Þetta landhelgismál er orð
ið meira en einkaimáll Islend-
inga, Breta eða Þjóðverja.
Þetta er orðið alþjóða-
máil. Ég er ekki að tala um
það frá brezkum sjónarhóli,
heldur alþjóðlegum." ^
Hann telur íslendiniga hafa
skapað hættulegt fordæmi.
„Nú fá ÖH önnur lönd
hvatningu til að gera hið
sama. Það gefur auga leið að
það mun hafa alvarlegar af-
ileiðingar fyrir alheims fisk-
veiðar. Nýjai-SjáOland hefur
nú þegar útfærslu á prjónun
urn. Ef enginn tekur tillit til
annarra skapast önigþveiti."
Hjul teilur að samanburð-
ur sem gerður hafi verið í
kyn ning-arbæfclli'ngi blaðatulil-
trúa ri'kiisistjórnarinnar við
200 mfflna landhelgi nokk-
urra Suður-Ameríkuríkja
hafi verið mjög óæskilegur.
Útfærsla þessara landa hafi
verið gerð við ailt aðrar að-
stæður og hafi verið órétit-
lætanleg. Þessi lönd noti nú
þetta til að styrkja slœman
málstað sinn.
„En Islendingar eiga meiri
rétt en flestar aðrar þjóðir.
ÖH strandriki eiga reyndar
nokkum forgangisrétt. En
persónulega finnst mér ekki
hægt að réttlæta stærri land
helgi en 12 milur, eins og nú
standa sakir. Það em til ann
ars komar vedðar en veiðar á
heimamiðum. Það má ekki
gleyma útlhafsveiðunum. Ein
hliða útfærsla landhelgi kem
uir ölluim alþjóðteguim veiðum
á útmiðuim úr jaifinvægi. Þessi
mál verður þvl að leysa með
alþjóðtegu samkorruulaigi.
Hitt er svo annað mát að
mörg lönd gera kröfur til
meiri fisks en þau geta með
nokkru móti aflað.“
Peter Hjul, ritstjóri Fishing
News.
ENGIN B.IARTSÝNI
Peter Hjul telur að Haaig-
tilmælin hafi ekki gert
gert Breta ákveðnari í að
iáta ekki í minni pokann. Er
hann þá vondaufur um samn
inga? „Ég er alls ekki bjart-
sýnn. Allir vilja samkomu-
lag, en um tvö ósættanleg
sjónarmið virðist vera að
ræða. Báðar ríkisstjórnimar
eiga skyldur við fiskiðnað-
inn I sínu landi. Þetta er mik
ið vandamál. Ef Islendingar
hefðu aðeins gefið sér og öðr
um meiri tíma, í stað þess aS
loka skyndi'liega fyrir. Nú virð
ist ísílenzka ríkisstjórnin
neydd til aðgerða sem vel-
ferð fiskveiða í heiminum er
komin undir. Ef hún fer siíwu
fram getur það orðið til þess
að engar veiðar verði á úthöf
um eftir uim 2—3 ár.“
Hjul álítur að þetta sé
mun alvarlegri deila en síð-
asta þorkastríð. „Þá voru
flestar þjóðir á sömu leið.
Framh. á bls. 17
Munchen, sept.
„ÞIÐ skuluð taka eftnr þessum
númer 33, þessum þama í bvítu
fötunum. Það er heimsmeistar-
imn í 3000 m h i ndruina rh'ita uipinu,
O’Bríen. En heimsmetið hans
stendur ekki eft:r úrslitiin hér.“
Það var Haukur Clausen, sem
sagði þessi orð við okkuir nokkra
Islendiinga inni á Olympíuleik-
vanginum, rétt fvrir einn riðil-
inn í undanúrslitum 3ja km
hindrunarhlaupsins. Á bekknum
hjá okkur sat einnig Finnbjöm
Þorvaldsson, önuur Iimpan frá.
Báðir hafa þeir Haukur varpað
ljóma á nafn íslands á erlend-
um íþróttamótum og voru
í fremstu röð í sínum greinum,
þegar þeir voru upp á sitt bezta.
Báðir gamlir ÍR-ingar, ekki dró
það úr stemnimgunni, þó að
gamla Báran hafi einnig átt sinn
kr-ljóma ög talið sjálfsagt að
keppa í knattspyrruu fyrir Fram.
HVARF
í LÆTIN
5. GREIN
HANN
INN
Á þeim tíma þegar gamla lR-
húsið og Kirkja Krists konungs
voru föst viðmiðun í veröld
áhyggjulítillar æsku og Landa-
kotstúnið einis konar miðjarðar-
haf og Ferdínant hrinigjari og
systir Klememtía útverðir allrar
tilveru, þá voru Clausens-bræð-
ur góðir leikfélagar og Finn-
björn í senn fyrirmynd og tak-
mark. Enginn íþróttamaður hef-
ur varðveitt hugsjón Olymp-
íiuialidsins eins vel í brjósiti sinu
og hann. Drengilegur og Kára
l'íkastur. Og svo eitt enn: við
hiilttum Jón Jóhannessoin heild-
sata í járnbrautarstöðinini hér í
Munchen. Þá mundi ég allt í einu
eft'r því að aldrei hefiur nokk-
ur maður verið betrí í fimleik-
um en hann, þegar hann var að
stökkva í lR-húsinu, ekki einu
sinini Shikúru eða Kata, eða hvað
þeir nú heita japönsku fimleika-
meistararnir, sem hafa verið að
sanka að sér gullinu hér i Mun-
ohen. Hrifininig æskumnair er æv-
intýri, veruleikanum yfirsterk-
ari.
Og er nú aftur komið að orð-
um Hauks í upphafi þessarar
greinar. Eitthvað hefur hann
haft á tilfinningunni. í einum
riðlinum, líklega þeim fyrsta,
hafði Finninn Kantanen sett
olympi.skt met, 8,24,8 míin. og þá
hafði ljósið blikkað á Skermin-
um, þar sem skýrt er frá úrslit-
uim: NOR sem mierkir: Nýtt
olympáumet. Það máitti því við
ýmsu búast. Og niú raokfcruim míin
úitiuim síðar var heimsmethaifiiran
O’Brien að fara yfir síðustu
grindina og næstsíðustu hindr-
unina í sínum riðli, f jórði í röð-
imni oig nokkuð þuingur en sýni-
lega staðráðinn að verða ekki
aftar en þriðji og komast í úr-
slit, þegar hann dettur endilang
ur — og er úr söguiwni eins og
hver annar fallinn fornkappi.
Gamla íþróttahjairtað í brjósti
mtnu gekk eiras og dieselmótor og
við stóðum ÖÍH á þessari venju-
legu önd: Það var hann, það var
hann! Eftirminnileg sjón að sjá
heimsimethafa detta, krjúpa svo
við grindina, láta höfuð faHlast á
handlegginn og (liklega) tárast
eiws og barn. Svo gekk hann
hæguim skrefum yfir völllinn með
skóna í höndunum og hvarf inn
í lætin sem urðu við úrslitasprett
inn. Ég held annar Finni hafi
unnið hlaupið, mian það þó ekki,
en mér er minnisstæður úr þesis-
um undanúrsiituim hlauipari með
húfu, sem fór sér hægt, en laum-
aðist fyrstur í mark. Eða vair það
kaninski Keniamaðurinn, sem
vaon þennan niðil, Biwólit hét
hét, hann víst — ég sagði hét,
þvi að hanin var allur í augna-
blikinu einis og flestar stjörnur
iþróttahtmlnisins. Hann kom öll-
um á óvart mieð því að hlaupa
á nýju olympíumeti, 8,23,72 mín.,
og auðvitað var hann í grænum
silkibuxum og hinn skraut-
legaisti. Hijóp eiras og antillópa.
„Úrslitiin verða tvisýn,“ sagði
einhver. En ég var með huigann
við hedmsmethafann, saknaði
hans einhvern veginn. Óvist að
nokkur aranar hafi saknað haras.
Gleymskan er nákvæmlega
þeiflta: að detlta við næsitsíðuisitu
hindrunina. Gleymskan -— þetta
æsispennandi augnablik, bloss-
inn sem slokknar.
Við komurn okkur samain um
að svo SulMlkoimið kerfi væri not-
að á þassum Olympíuleikum, að
slík íþrótitahátíð yrði ekki fyr-
ir aðra en rafeindaheila að tíu
árum liðnum, ef fer sem horfir.
Maður verður eiginlega að vera
róbót til að geta fylgzt
með þessu öliu. Meðan ég er að
skrifa þetta er bein útsending á
sundkeppni kvenna og þuLurinn
hrópar að Shane Gould frá
Ástralíu sé að setja heimsmet í
frjáLsri aðiferð, hún brosir á
skerminum, keppinautarn-
ir faðma hana, og ég ei — eða
á að vera með hugann úti á aðal
leikvanginum. Kannsfci erum
við bara heppin að eiga etoki
Lengur neina íþróttamenn
sem fram • úr sfcana. Þá
yrðurn við að fylgjast með öll-
um greinuim. Islenzkt efnahags-
Hf mundi ekki þola sMkt álag,
nema fiskbliokkin stórhækkaði í
Ameríku og Einar ríki hefði efni
á að gera út. Útgerð á Isllaradi er
eiras konar harakírí, skilst
marirai, eða fórn eða sjálfboða-
liðsvinraa — eða ég veit ekki
hvað. Hvernig væri að við hættt-
um að lækka krónuna, sieidum
allan fiskinin okkar tál AmerSku
og hækkuðum bara dollarann I
staðinn, hvað sem Nixon og aðr-
ir segðu. Og keyptum svo
allt fyrir fallinn Evrópugjald-
eyri!!
Æjá, hvernig á maður að geta
einbeitt sér í þessum látum??
Var það Keníamaðurínn, sem
sigraði Pólverjann Malinowiskl í
3ja km hindrunarhlaupinu? Eða
var það einhver annar? Pól
verjiinn hefur hlaupið þessa 3
km á 8,22 og einhverjum sekúmdu
brotum, en um það er ekfci spuirt
hér í Múnehen. Ég Bór að huigm
um Malinovskí marsfcáito, sem
var með Krúsjefif á blaðamanna-
fundinum ógleymanllega í París.
Nú eru þeir báðir gengnlr fyrír
ætterniisstapa. Þá voru þeir aðal
persónuirniar í miklu sjónairspiH.
Nú er það víst aHt gleymt og
grafið og Krúsjeff jafnvel dott-
inn út úr almennilegum sovézfc-
um alfræðibókum. Ekki getur
Solzhenitzyn dottið svona fiyrir-
varalaust út úr sinni ruHu. Eð-
ur hvat?
Finnbjörn hafði mikinn áhuga
á að fara á handknattleikinn
milli íslands og TékkósLóvaklu,
sem átti að hefjast í Uilm, upp
úr kvöldmat. En honum var ekki
úr að aka: „Hann hreyfir sig
ekki fyrr en 100 metramir eru
búnir," sagði kona hans. Það
kom lílka á daginn. E!n íslenzfcu
piltarnir stóðu siig vel gegn
Tékkunum, þótt leikurinn hafi
litla athygli vakið. Það heifði
verið meira um hánn rætt og rit-
að hér, ef við hefðum keppt á
móti Vestur-Þjóðverjum. En ég
sé fyrir mér risafyriusiagínimiair í
íölenzku blöðunum!
Bandaríkjameranirnir Eddie
Hart og Ray Robirason, sem eiga
Baman heimsmetið i 100 m hlaupi,
9,9 sék., stóðu sig eklki
eins vel, hvorugur þeirra mætti
tH leiks í undanrásinni, þeir
fcomu víst of seint. Þriðji Banda-
ríkjamaðurinn, Taylor, kom til
Leiks og varð annar í úrslita-
fceppmirani. „Þeir gátu vel komið
á réttum tíma,“ var sagt við
hliðina á mér, „eins og aHir aðr-
ir.“ En einhvern veginn skildi
ég þá ósfcöp vel, að nenna ekki
að vera að flýta sér. Það vita
hvort eð er allir, að þeir eru
ffljótustu hlauparar í heimi.
1 öllu þessu t'ilstandi voru
stúlikur að keppa í spjótkasti.
Austur-þýzfc sitúlka, Jiíitil vexti
en frísk og hneHin, kaist-
aði lengst, sú bandaríska var bú
iin að missa móðinn og jafnvel
hætt að fara úr æfiragabuxun-
um, varð samt þriðja í röðinni.
Anraars nennti ég ekki að fylgj-
ast með þessum kvennaköstum.
Konur eiga að taka þátt i fim-
leikuim og fögrum limaburðd og
eiiruhverju fíngerðu bróderíi en
Heimsmethafinn í 3000 m hindrunarhlaupi (nr. 2), sem datt i
undanr&s.
— æ, jæja: ég veit margar —
kamraski fiestar — konur
eru annarnar sikoðunar, kven-
réttindalkonur, rauðsokkur, úur
og hvað þær nú heita og nenni
ekki að þrasa um þetta. Das ew-
ig weibliche, sem fundið var
upp hér í Þýzkalandi er
Víst hvort eð er úr sögumni.
Kannsfld dó það með Úu,
kannski með Goethe. Kannski er
ekkert tii sem heitir: kvenllegt.
Margt er víst ökvenflegt, sem er
kvenlegt. En efcki gleymi ég kon
unum, sem ég sá standa við upp-
skipun hálfan sólarhringiinn í
höfninni í Leningrad og losa
freðfiskinn úr gamla Brúarfossi.
Allar hefðu þær áreiðanlega kos
ið sér annað hlutskiptl.
En einhvern vagimn hef ég það
á tilfinniragunni að næsta íþrótta
stjarna oflokar verði kröftug
ung stúLka, sem kastar
spjóti, kúlu eðá kriraglu lengra
en aðrar konur, svo að bezt er
að fara vartlega í saki'mar.
Sú Aus'flur-þýzka kastar 63,88
m. NOR blikar á skiltiinu. Ef
stúl'kan hefði veríð íslenzk og
íslenzki þjóðsöwgurinn leik-
inn og íslenzki fáninn dreginn
að hún, iranan stundar, hefðum
við grátið af gíeði eða misist
röddina af æsing eiras og þegiar
íslenzka handknattleiksliðið
keppti í Augsburg við Au-Þjóð-
verja. Þá var staðán næstum
jöfin í hléi. En nú gegndi öðru
máli.
Klukkan var 17,30 og 100 m
hflaupararnir tóku sér stöðu á
braufiinni, sem blasti við okkur.
Ólgandi mannhafið stilltist af
eftirvsentinigu: hvellur, þeir
rjúka af stað. Eiitt amd-
artak, svo: ölLu lokið. Rússinn
Valery Borzov veifar. Hann veit
hanin hefuir sigrað. En hann er
hflédrægur og iþróttamannsiegur
eins og Spasskí, hoppar ekfci af
kæti, faðmar engan. Gleðst bara
í hjarta sinu og veifar einu sinni
eða tvisvtar. StoHt Sovéthetja
frammi fyrir öHum heimi. Svo
'koma úrslitin. Bkkert blikk.
Finnbjörn og Haukur hefðu Hk-
lega getað náð sama áraragri við
núverandi aðstæður, a.m.k.
stendur met Hauks í 200
m hlaupi enn, sett fyrir nær
tjveimur áratuigum, og Finnbjörn
hljóp í kringum 10,3 sek. „Hvar
er þín fornaldar frægð???“ Er
Snorrabúð stekkur? Þegar
Finmbjöm og Clausens-bræður
og aLlir hinir, Torfi, Huseby og
hvað þeir nú heita voru upp á
sitt bezta, kostaði sjáifstæðið og
árangurínn smáaura. Þá var alflt
komið undir einbeitni og þol-
gæði einstakiingsins. Nú dugar
það eitt heldur skammt. Við
verðurn að finna eitthvert með-
afl'hóf milli atvinnu- og áhuga-
mennsku. Tóralistarfélagið á síina
styrktarmeðlíimi. Það hefur náð
gleesilegum árangri undir stjórn
Ragnars i Smára og Páls ísólfs-
sonar. PAll spilaði á heimsmæli-
kvarða og Ragnar stjórnaði:
„Stórfé, hér dugar ei minna,“
og þó elnfcum: hiti hugsjón
arinnar. Gamall vinur minn
sagði við mig eirahvern tíma í
fyrra: „Hugsaðu þér að það var
farið með okkur i Dómkirkjuna,
þegar við vorum strákar til að
hflusita á einhverjar ræður, en
eragum datt í hug að betur var
spilað á orgefl í Dómkirkjunni
þá en nokkurs staðar annars
í heim'num. Páll við orgelið: þaið
var nokkuð öruiggt krafitaverk.“
Svona eiga kraftaverk eiramitt
að vera: sjá’lfsagður hlutur.
En snúum okkur aftur að lok-
um að iþróttunum. Nú er ekki
hægt lengur að vera bæði sjáíif-
stæð þjóð og siblankur. Við er-
um sjálfistæð og eigum nóg af
peningum, ailtaf nema þegar við
höfurn tækifæri tifl að stæikka
landið. Þá verða aHir sjóð-
ir skyndilegia tómir. Skákeinivig-
ið er undantekning. Var ég eitt-
hvað að hugsa um þetta þarna á
Olympíuleikvanginum, meðan
þeir drógu Sovétfiánamin að hún,
fléku þjóðsöng bréznevanna og
Borzov gliaddist í hjarta sírau?
Ég man það ekki leragur,
kannski. Allavega hrökk ég
upp við að Finnbjörn sagði:
„Sjáðu hvað hann hefiur sterka
fætur," — og benti á Rússann,
sem var nýbúinn að hlaupa á
10,14 sek. Þarna var eírara-
ig Taylor sem kom ekki of seiirat,
en hljóp á 10,24 sek. En Ray
Robinson og Eddie Hart voru
hvergi. Þeir voru ekki til.
Gleymdir. Blekking? Mestu
spretthiauparar í heimi of sein-
ir! Kalrihæðni örlaganna, er
sagt. „Rússinn er stæltur, þétt-
ur og léttur," segir Finnbjörn.
Svona nmrgibrot'n og ófyrir-
sjáanleg er þá þessi tilvera. Þeiir
segja að spretthlaupararnir haifi
lent i umfierðartruiflun eða fiengið
rangar upplýsingar. Hið eina,
sem mátti ekki koma fyrir. Þjóð
verjár móðgast aldrei nema þeg-
ar sagt er við þá: kerfið er kap-
útt! Þeir viflja hafa allt í hendi
sér, ráða tafilinu eins og Bobby
Fischer. Kanraski ráðast öríög
okkar aif einhverjum, sem teflir
betur en aðrir. Samt finnst okk-
ur sturadum eins og duttlungar
ráði. Eða holskefla blindr-
ar náttúru.
„Þessi OLympiuieikar eru
engu líkir,“ segja þeir Haukur
og Finnbjörn. Kannski taka raf-
eindaheilamir við þesisu öHu. Þá
ætla ég að vera dáinn inn í æf-
iratýrd iR-húissins gamfla og
Landakotstúnsins og þess eina
veruleika siem heldur tímanum i
skefjum.