Morgunblaðið - 12.12.1972, Qupperneq 2

MORGU'NBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. DESEMBER 1972
55
Guömundur S. Alfreðsson, stud
juris, skrifar frá New York;
Flugvélarán og
landhelgismál
Viðtal við Harald Kröyer, sendiherra
Nýlega var frá því greint
á opinberum vettvangi, að
Haraldur Kröyer, áður sendi
herra í Svíþjóð, hefði verið
skipaður sendiherra í Banda-
ríkjunum og hjá Sameinuðu
þjóðunum í New York. Hann
hefur i haust setið allsherjar
þing S.E>. en tekur eftir ára-
mót og við störfum í Washing
ton, þai sem hann mun hafa
aðsetur.
— Hver hafa verið helztu
viðfangsefni allsherjarþings-
ins?
— Það er mikið talað um,
að þingið sé nú rólegra og
ekki eins spennandi og i
fyrra. Nú gætir t.d. ekki eftir
væntingarinnar vegna aðildar
Kínverja og þátttöku þeirra.
Eitt aðalmálið hefur verið,
hvernig skuli snúast við flug
vélaránum og hermdarverka
starfsemi. Anzimikill æsing-
ur greip um sig í þingbyrj-
un, þegar Waldheim tók frum
kvæðið og bað allsherjarþing
ið taka málið á dagskrá. Full
trúar Araba — og margra
Afríkurikja snerust öndverð-
ir gegn tillögunni og töldu
veitzt að samtökum i ýmsum
löndum þar sem barizt er fyr
ir frelsi og sjálfstæði. Loks
var málinu vísað til laga-
nefndar og þar hafa umræð-
ur nú staðið i nokkum tíma,
verið hógværar og snúizt um
lögfræðiieg atriði, svo sem til
lögur um nýjan alþjóðasamn-
ing, sem næði m.a. til refsi-
aðgerða á alþjóðavettvangi
vegna flugvélarána og hermd
arverka.
— Hver er afstaða Islands
í þessu máli?
— Við fordæmum tvimæla-
laust öll rán og hermdar-
verk. Við teljum þau þegar
ólögleg skv. gildandi Genfar
samningum um aðferðir, sem
er beitt í styrjöldum og þær
reglur ættu öllu fremur að
gilda í friðarástandi eða því
sem svo er kallað. Við fylgj-
um tillögu frá Bandaríkjun-
um um að kalla saman sem
fyrst ráðstefnu til að búa til
þennan alþjóðasamning, sem
ég nefndi áðan.
— Hver eru líkleg úrslit
málsins?
— Ég vil ekki spá um nið-
urstöðuna. Afstaða sumra
ríkja er enn ómótuð. Sovét-
ríkin lögðu til, að málinu yrði
vísað til þjóðréttarnefndar-
innar (sumir kalia hana rang
lega alþjóðalaganefndina) og
henni falið að ganga frá
samningsuppkasti, en það
mundi tefja málið.
— Önnur mál?
Eitt sem varðar Islands sér
staklega og það er undirbún-
ingurinn að hafréttarráð-
stefnunni, og hann á að ræða
í stjórnmálanefnd allsherjar-
þingsins í þessari viku. Um-
ræðumar munu á þessu stigi
snúast fyrst og fremst um fyr
irkomulag við undirbúning
ráðstefnunnar, svo sem fundi
undirbúningsnefnda, hvar og
hvenær eigi að halda hana
og hvort hún eigi að vera í
einu iagi eða tvískipt.
Hvar á að halda ráðstefn-
una?
— Það er ekki ákveðið. Það
liggur fyrir boð frá Chile um
að halda hana í Santíago.
Flest þróunarlöndin eru
þeim stað fylgjandi og hann
því líklegur. Island hefur
ekki fc.tmlega lýst yfir stuðn
ingi sínum við Santíagó, en
mun sennilega gera það.
— Og hvenaar verður nú
þessi margumtalaða hafréttar
ráðstefna haldin?
— Það er ljóst, að sjálf ráð
stefnan verður ekki haldin ár
ið 1973, eins og ráðgert var.
Það hafa komið fram tillögur
um að halda seint á árinu
1973 undirbúningsráðstefnu,
þar sem yrði fjallað um fund
arefni og formsatriði, svo
sem undirnefndir og verka-
skiptingu með þeim, en sjálf
ráðstefnan yrði svo haldin
1974. Þetta er enn óljóst.
— Við hvaða niðurstöðu
býstu á ráðstefnunni um
stærð fiskveiðilandhelgi?
— Um það er erfitt að
segja. Ég tel vafasamt, að 2/3
þátttökurikjanna fylgi svo
víðri iandhelgi, að okkar
komist þar undir, en þennan
aukna meirihluta þarf til
þess að reglan verði gild sem
alþjóðalög. En það er mjög
sennilegt, að svona víð fisk
veiðilandhelgi fái stuðning
a.m k. helmings aðildar-
ríkjanna Þá má búast við,
að fleirí ríki færi út land-
helgi sína einhliða og skír-
skoti til ráðstefnunnar, að
þar hafi árangurslaust verið
reynt að ná samkomulagi og
þau haf; því frjálsar' hendur
um útfærsluna.
— Þú telur þá hagstætt fyr
ir okkur, að ráðstefnan sé
haldin sem fyrst, frekar en
að bíða þar til fleiri ríki hafa
fært út landhelgina?
— Já. ég tel ráðstefnuna
munu verða okkur í hag. Nú
er mikiil skriður á málinu,
mörg riki hafa þegar fært út,
og bessi hreyfing má ekki
hjaðna niður með tímanum;
þá er hætta á, að ekkert
verði úr henni.
— Hefur landhelgisút-
færsla okkar verið rædd á
allsher j arþinginu ?
-— Ræða Einars Ágústsson-
ar, utanríkisráðherra, var að
þessu sinni eingöngu helguð
landheigismálinu og sérstak-
lega röksemdum okkar fyrir
því, að við gætum ekki fall-
izt á lögsögu alþjóðadómstóls
ins í málinu. í efnahgsnefnd
inni hötum við í ræðu einnig
minnt á nauðsyn frekari frið
unarráðstafana í N—Atlants
hafi og ástand fiskstofnanna
við Island. Undir öðrum dag-
skrárlið í sömu nefnd, þegar
ræða á um yfirráð yfir nátt-
úruauðlindum, ætlum við að
leggja fram tillögu, þar sem
verður tekið skýrt fram, að
ríki skuli hafa full yfirráð
og réttiindi yfiir auðl indum í
hafinu undan ströndum
þeirra. Ef þessi tillaga verð-
ur samþykkt, teljum við hana
munu styrkja málstað okkar
á hafréttarráðstefnunni, þótt
ekki sé af ásettu ráði í henni
nein endanleg skilgreining á
því, við hversu stór svæði
sé átt. Við höfum góðar von
ir um, að tillagan verði sam-
þykkt, en það liggur mikil
vinna í viðtölum við aðrar
sendinefndir til að kanna
undirtektir og fá meðflytj-
endur.
— Hefur landhelgisdeilan
haft áhrif á samskipti dipló-
mata íslendinga og Breta hér
hjá Sameinuðu þjóðunum?
— liana ber á góma í
hverj i viðtali okkar við Bret-
ana, en að öðru leyti ekki.
— Hefur Island verið gagn
rýnt hér fyrir að mæta ekki
hjá alþjóðadómstólnum í
landhelgismálinu ?
— Já, fulltrúar nokkurra
ríkja hafa komið að máli við
mig og spurt hvers vegna.
Þeir hafa ekki skilið ástæð
urnar og talið, að við hefð-
um ekki misst neinn rétt,
þótt við hefðum sent full-
trúa til dómstólsins til þess
að krefjast þess, að málinu
yrði visað frá.
— Hvert er hlutverk ís-
lenzku sendiskrifstofunnar í
New Ycrk?
— Það er tvíþætt. Hér er
til húsa bæði sendinefnd ís-
lands hjá Sameinuðu þjóðun-
um og ræðismaður Islands í
New York. Undanfarin ár
hafa sömu menn gegnt báðum
þessum störfurn, en nú hefur
Ivar Guðmundsson, sem vann
lengi hiá upplýsingaskrif-
stofu S.Þ., verið ráðinn ræð-
ismaður. Að auki vinna
hérna Gunnar Sehram sem
varafastnfulltrúi hjá S.Þ. og
Ellen Ingvadóttir og Sigríð-
ur Gunnarsdóttir sem ritar-
ar.
— Eiuð þið ekki nýflutt?
— Jú, þetta nýja og
skemmtilega skrifstofuhús-
næði er til mikilla hagsbóta
fyrir okkur. Það er lítið sem
ekkert stærra en hið fyrra
en haganlegar fyrir komið,
betri herbergjaskipan, auk
þess sc-m það er mun nær
Sameinuðu þjóðunum.
— .Nú hefur verið gerð
breyting á skipan utanríkis-
þjónustunnar, þannig að nú
á einn sendiherra með búsetu
í Washington að gegna störf-
um bæði sem sendiherra hjá
Bandaríkjastjóm og Samein-
uðu þjóðunum, en þessi störf
voru í höndum tveggja sendi
herra áður. Hvert er álit
þitt á þessari nýju skipan?
— Ég tel hana ofviða hverj
um manni til lengdar. Mjög
mörg lönd heyra undir sendi
ráðið í Y'ashington, og þar er
mjög erilsamt. Virk bátttaka
í störfum Sameinuðu þjóð-
anna, sérstaklega me'an alls-
herjarþingið situr, krefst
einnig irikillar vinnu.
— Ér sparnaður í þessari
brey tingu ?
— Ekki mikill.
— Og hvernig finnst þér
að flytja frá Svíþjóð til
Bandaríkjanna?
— Ég kunni betur við
að búa í Svíþjóð, en hvað
starfið snertir, þá er skemmti
legt að takast á við ný og
mikilvæg verkefni, sem bíða
mín hér. En mér þótti dvöl
mín i Sviþjóð of stutt, því að
það þarf talsverðan tíma til
að kynnast mönnum og mál-
efnum í hverju landi.
— Hvað gera fulltrúar
stjórnmáiaflokkanna, sem
eru sendir á allsherjarþing
ið?
— Þeim er skipt niður I
nefndir. sem fjalla um ýmsa
málaflokka fyrir sjálft þing-
ið. Þeii sitja þar fundi og
senda vikulega skýrslu til ut
anrikisiáðuneytisins. Við í
sendinefndinni höldum einnig
fundi dnglega, þar sem við
mótum afstöðu okkar eftir
megni skv. fyrirmælum að
heimar, sem liggja fyrir í
flestuin höfuðmálum.
— Eitthvað að lokum?
— Mér hefur þótt skemmti
legt og ánægjulegt að starfa
með fiditrúum stjórnmála-
flokkanna .Við höfum átt efn
islegar umræður og reynt að
mynda okkur skoðanir og af-
stöðu á málefnalegum grund
velli. Það hefur ríkt mikill
áhugi á að setja sig inn í mál
in og taka hlutlæga og
ábyrga afstöðu.
(Tekið skal fram, að sam-
talið var tekið fyrir nokkr-
um vikum).
Ný sending
★ Buxnasett
Síðbuxur
★ Toppar
★ Kjólar
Ullarkápur
Ath.: Kjólarnir kosta frá kr. 1650/—
£Melkgrka
Bergstaðastræti 3
Sími 14160.
(Annað hús frá Laugavegi).
^niiiiiiiiiiiimmi^
| l!ÚI» VEI. OO ÓDÝRT
! t KAUPMANNAHÖFN
,j Vlikið lækkuð vetrarffjöld. ^
m Hotel Vikinic býður yður ný- |
■ fcízku herber§:i með að§;iinp:i n
■I að baði off herbergi með flH
I baði. Símar í öllum her- ■
bergrjum, fyrsta flokks veit- I
o| imcasalur, bar og sjónvarp. JJJ
■ 2. mfn. frá. Amalienborg:, 5 .
■I mfn. til Kongens Nytorv og m
fli Striksins. ■
■ HOTEL VIKING
H Bredgade 65, DK 1260 Kobenhavn K. ™
■I Tlf. (01) 12 45 50, Telex 19590
■i Sendum bækliiifca og verðl. H
'Siiiimiiiniiuiiiiil?
Cóð landkynning!
Listaverkakort Vigdísar Kristjánsdóttur fást í
Bókaverzlun Sigfúsar Eymundssonar og Ritfanga-
verzlun Björns Kristjánssonar. Seld í Vestmanna-
eyjum.
Jólakveðjur á íslenzku — einnig á 4 tungumálum.
Stærri pantanir afgreiddar að Fjölnisvegi 14 kL
16—19. — Sími 12892.