Morgunblaðið - 23.01.1973, Blaðsíða 11

MOHOUNBL.AÐIÐ, ÞtRIÐJUÐAGUR -23: JANUAR-1&73
11
Halldóra við skrifborðið sitt. Þeíta er ekki borð manneskju.
sem situr auðimi höndum.
Myndin er tekin á Ási í Vatnsdal, þar sem Halidóra er fædd,
14. október 1873. Þangað fór hún með systur sinni sl. siunar
og var myndin tekin 19. ágúst 1972. Halldóra er i miðið, syst-
ir hennar, áttræð til vinstri og ráðskonan á Héraðshælinu á
Blönduósi til hægri.
sér. Við höfum haft sýningar
með kvenfélagsÆunduim i 50 ár.
Þar var kynnt margt gamnalt og
gott. Og ég hafði rikisstyrk,
blessuð vertu, Og veiztu hver
kom því til ieiðar? Ég var bú-
in að sækja lengi uim rikisstyrfk,
eins og þeir í garðyrkjunni.
Handavinna er alveg eins merki-
leg. Svo fór ég tii Kaupmanna
hafnar með sýningu 1924, og þar
var Sveinn Bjömsson. Þau hjón
in voru að fara heim. Og hann
sagði við alþingismennina. Það
er eðlilegt að hún Halidóra fái
stynk, látið hana hafa það sem
hún biður um. Og það varð. Ég
man ekki lengur hvort það voru
500 eða 1500 kr. Það fékk ég öll
árin. Einu sinni haekkaði styrk-
urinn svolitið. Ekki af þvi að ég
bœði um það, heldiur af þvl að
alMir hækkuðu. Ég var svo í þess-
um ferðaiögum til 1967 (þá var
Halldóra 95 ára). Þá kom einn
dag bréf frá alþingl Þar sagði:
trÞú ert komin á eftirlaun." Ég
var ekkert að biðja um að
hætta. Nú hlær HaHdóra dátt.
En ég var þá komin á eftirlaun.
ég man ekki hve mikil þau eru.
70 þúsund á ári, held ég.
— Þegar ég fór til Ameríku,
þá var mér bóðið af Þjóðræknis
félaginu og kvenfélagasamlbönd
um. 11 konur fjarska flínar, tóku
á móti mér. Ég ferðaðiist um allt
og hélt sýningar á íslenzkuim
helmilisiðnaði. Það er góð ferð,
50 sýningar og þurfti aldrei að
tala enskt orð.
— Hvernig ferðaðistu um Is-
land?
— Á hestinum, sem æfctingjar
minir i Ási í Vatnsdal gáfu mér.
Seinna i bílurn og flugvélum. Ég
kiom i hvern hrepp á Islandi,
nema öræfasveitina. Hana sá ég
bara úr fkiigvél.
— Og þú hpfur ferðazt í bil-
um og flugvélum, aiveg fram
undir þetta?
— Já, ég fór alltaf norður
vegna útgáifu Hhnar. Seinast
fóru þeir að sækja mig frá
prrentverkinu. Þeir vildu endi-
lega fá mig morður og ferðin fcek
ur ekki nema 4—5 tíma frá
Blönduósi til Akureyrar. Ég fór
síðast norður í hitteðfyrra. En
ekki nú í sumar, þvi hún Ragn-
heiður Björnsson, sem ég bjó
hjá, er orðin hei lsuilítil og var
að sélja búðina sína.
— 1968 fór ég suður á land-
búnaðarsýninguna segir Haffl-
dóra. Ég spurði karlana héma
hVört þeir vildu koma með mér
I flugvél. Þeiim þótti það auðvit-
að dýrt Og sögðust hafa bila
sjálfir. Ég tók þá bara fíugvél
ein. — Og norður aftur líka.
Hvort það borgaði sig? Já, sýn-
ingih var sannarlega þess virði.
Þetta var merkileg sýning.
—- Og þú vilt láta gera eitt-
hváð slikt fyrir þjóðhátíðina
1974?
;'-i— Já, það er til dæmis þjóð-
búningurinn. Eitttivað þarf að
gera fyrir hann. Til dæmis að
láta framleiða þetta þunina fal-
lega vaðmái í hann í staðinn fyr
ir útíendu efnin. Það er svo mik
ið til af búningum í Reykjavík
oig um allt lánd1 sem mætti sýna.
Konurnar tófeu honum Sigurði
rriálara svo vel. Það var alveg
ótrúlegt. Vinnukonumar fóru af
stað. ! Ein vinnukonan haf ði 40
kr. árslaun, og hún sagðist
ehdilega vilja eignast búning.
HúStnóðir hennar sagði, að hún
yrði að vinna fyrir honum i 2
oig Vz ár. Og sá búningur kvað
vera til hér í héraðinu.
— Ég man vel eftir þvi, þeg-
ar Kristján kóngur og Alex-
andría komu 1921. Þá skauibuðu
20 konur í veizlunni í Iðnó.
Drottningin var auðvitað í
skautbúningnum sínum, sem
henni var gefinn. Hann kostaði
30 þúsund króniur og beltið
kostaði 10 þúsúnd krónur. Það
va.r safnað fyrir því. Margir
voru á móti þvi, en það var drif
ið fram. Þá sagði Friðirik krón-
prins, sem þarna var með for-
eldrum símtm: „Hér eru bara
margar drottningar.“ Við vorum
að gæta sýningarinnar, sem var
i Iðnaðanmannahúsimi og sáum
konumar koma í veizluna. Ég
ætla að skrifa um þessa sýn-
ingu fljótlega.
■— En góða, við megum ekki
gleyma tóvinnu®kólanuim, segir
Halldóra allt í einu. Hann var
eitt það merkillegasta, sem ég
hefi gert. Við rákum hann tvær
frá 1946—55. Ég hafði keypt hús
í Glerárþorpi 1940, á Mólandi.
En skólinn var hinum megin við
fjörðinn, á Svalibarði. Ég flór
alltaf yfir um aðra hverja viku.
Ég stóð í peningamálunum og
ur Stefánsson kom og konan
hans. Stefán Stefánsson, sem
átti Svafflbarða, og leigði okkur
fyrir aðeins 300 kr. á mánuði öll
þessi ár, var frændi Vilhjáims.
Þeir voru mjög Likir. Á Sval-
barði var tóvinnusikólinn fyrir
8 nemendur. Ég var sjáltf í Mó-
landi í 15 ár, keypti húsið fyr-
ir 2600 og þegar ég fór, gat ég
selt það á 50 þúsund krónur.
Svo mikið var búið að gera fyr-
ir það.
—- Komstu þá hingað á
Blönduós?
— Já, 1955. Daginn fyrir gam'l-
ársdag. Siðan, þessi 17 ár, hefi
ég verið hér i Kolkakoti, sem
éig kalla svo. PáM Koika læknir
bjó svo vel um mig hér í nýja
Héraðshælinu. Svo var ég á
flandri héðan út uim alit.
— Þú varst m.a. að gefa út
þessa faliegu vefnaðarbók?
— Hún kom út 1966. Amnars
var ég búin að gefa út aðra bók
áður. Það var kennslubók. Sig-
rún Blöndal hjáipaði mér með
hana. Ég fór þá á hverju ári
austur að Hallormsstað til henn
ar. Bókin var að koma út í 12
ár og fylgdi Hlín ókeypis. Gegn
um Hlín hafði ég kynnzt hundr-
uðum manna og svo kiom þetta
af sjálfu sér að safna efni i bók-
ina. Þá kom menningarsjóður og
vildi gefa hana út. En ég á Stef-
áni frænda mínum Jónssyni að
þákka fallegu litmyndimar i
henni. Hann lét prenta þær í
Danmörku. — Þegar bókin kom
út 1966, var einlægt verið að
halda okkur veizlur. Þeir voru
svo góðir við mann. Ég safnaði
held ég 1500 áskrifendum að
bókinni sjálf.
— Fékkstu ekki fálkaorðuna
það ár?
— Nei, það var í fyrra. Það
var svo kúnstugt, að ýmsir voru
að óska mér til lukku með þessa
orðu, en um leið að skamma þá
fyrir að ég skyldi ekki hafa
fengið hana fyrr! Og nú hlær
Halldóra aftur dátt. — Mér var
alveg sama um þessa orðu. En
ég var auðvitað með hana þarna
þegar hún var afhent.
— Þó að þú hafir alltaf verið í
forustu i kvenfélögunum og í
svo mörgum þjóðþrifamálum,
Halldóra, þá hefur þú ekki stað
ið framarlega í kvenréttindabar
áttunni. Af hverju?
— Ég vildi það ekki. Ég álít
að við höfum nóg réttindi, ef við
bara notum þau. — En þegar ég
hætti i bamaskólanum á Akur-
eyri, þá vildu þær setja mig í
bæjarstjóm og á þing. Ég var í
bæjarstjóm. Svo fór ég suður,
til að kenna við Kennaraskól-
ann. En ég sagði nei, við að fara
á þinig, þangað færi enigin nema
Bríet. „Ég er ailtaf sammála
síðasta ræðumanni. Ailir hafa
sko mikið til síns máls. Svo það
gengur ekki,“ sagði ég.
— Og enn siturðu og skrifar
í allar áttir. Ég hefi heyrt að
enginn á Blönduósi fái annan
eins póst eða sendi eins mikið
af bréfum?
— Já, ég skrifa mikið. Ég sagði
í bókinni minni, að þegar ég var
bam, þá hefði mig langað til að
verða fræg. Loksins varð ég
fræg — fyrir bréfaskriftir!
— Jæja, Halldóra. þú ert nú
búin að sjá svo mikið á langri
ævi. Hefurðu trú á íisienzkri
æsku?
— Já, unga fólkið er gott og
svo fljótt að hjálpa. Þeir hafa
verið að skrifa um að á hátíð-
inni 1974. verði allir fluilir. Þá
kom fram þessi hugmynd að láta
unga fólkið sjá sjálft um vínið,
og ég skrifaði „Góðar fréttir".
Það lizt mér vel á. Þegar manni
er treyst og trúað fyrir ein-
hverju, þá breytist allt. Ég vil
halda því áfram að láta unga
fólkið hafa ábyrgðina. Það má
ekki gera allt fyrir það, í guðs
bænum. Það mætti skrifa heila
bók um framtíð Islands. Gaman
væri að geta það.
— Lifandis ósköp er gaman
að hafa lifað svo lengi, og verið
heilsugóð oig hafa veriO með
svo mörgu skemmtilegu og góðu
fólki, sagði Halldóra að lokum.
En hún sagðist líka vera sátt
við að kveðja. Bara taka því
sem að höndum bæri. Hún
kvaðst ætla að hvila á Akur-
eyri. Hún væri búin að tnla við
sr. Pétur og segja fyrir um
hvemig jarðarförin eigi að
vera. Aðeins eigi að syngja
einn sáhn, sem hún hefur valið.
En húin þurfi að Skrifa
organistanum og biðja hann um
að spila hann svolítið liflega,
þvi fólkið eigi að syngja með.
Þetta sé ekki sorgarstund. Sjálf
muni hún heilsa hinum megin
þeim sem farnir eru á undan
henni. Þetta komi bara eins og
aninað i Bftniu og verði tekið eins,
þegar þar að kemur.
viðtökum og svoleiðis. Vilhjálm-
Halldóra Bjarnadóttir þakkar við hátíðiega athöfn, sem efntvar til er hún hlaut fálkaorðuna
i fyrra. Við hlið hennar situr Jón ísberg sýslumaður og dóttir hans. Ljósm. Sigursteinn Guð
mundsson. — E.P&.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var í 66.. 70. og 71. tölublaði Lögbirtingablaðsins
1972 á eigninni Hlíðarvegur 15, Njarðvikurhreppi. þinglesin
eign Málfríðar Þóroddsdóttur, fer fram eftir kröfu Jóns H.
Jakobssonar, hdl., á eigninni sjálfri, föstudaginn 26. janúar
1973 kl. 3.00 e. h.
Sýslumaðurinn i Gullbrmgu- og Kjósarsýslu.
ÚTSALA — ÚTSALA
ULLARKÁPUR
TERYLENE-KAPUR
VERÐ.
KÁPU- OG DÖMUBÚÐIN,
Laugavegi 46.
REGNKÁPUR
STÓRLÆKKAÐ
Prentarar
Liðlegan handsetjara,
helzt vanan smáverkasetningu,
vantar strax.
Prentsmiðjan
LEIFTUR,
Höfðatúni 12.