Morgunblaðið - 23.01.1973, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 23.01.1973, Blaðsíða 16
16 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. JANÚAR 1973 hington, gefa tilefni til að minna á, að sú hætta sem okkur er búin, ef við gæt- um ekki öryggis okkar, er ekki eingöngu fólgin í vopn- aðri innrás. Líklegt er, að Sovétríkin mundu smátt og smátt reyna að auka áhrif sín á Islandi með ýmsum hætti, m.a. með gylliboðum um fjár hagslega aðstoð við stórfram- kvæmdir, t.d. stórvirkjanir með lánum til langs tíma og á lágum vöxtum. Er raunar ástæða til að ætla, að slíkum gylliboðum hafi þegar verið komið á framfæri. Ekki er að efa, að þeir, sem nú berj- ast harðast fyrir því, að bandaríska vamarliðið hverfi af landi brott mundu verða mestu baráttumenn fyrir því, að við tækjum slíkri aðstoð frá Sovétríkjunum opnum örmum. En þá væri þess ekki langt að bíða, að Sovétrikin beittu nýfenginni aðstöðu sinni til þess að hafa áhrif á íslenzk innanríkismál með sama hætti og þeir hafa gert í Finnlandi um langt árabil. Og þá gæti svo farið, að í Prövdu birtust árásargrein- ar á fleiri en finnska þing- menn fyrir að sýna þá ósvífni að lúta ekki í einu og öllu vilja Sovétstjórnarinnar. Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Ritstjórnarfulltrúi Fréttastjóri Auglýsingastjóri Ritstjórn og afgreiðsla Auglýsingar Áskriftargjald 225,00 kr. i lausasölu 15 hf. Árvakur, Reykjavík. Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Eyjclfur Konráð Jónsson. Styrmir Gunnarsson. Þorbjörn Guðmundsson. Björn Jóhannsson. Árni Garðar Kristinsson. Aðalstræti 6, sími 10-100. Aðalstræti 6, simi 22-4-80. á mánuði innanlands. ,00 kr eintakið. ITm helgina var frá því ^ skýrt, að Pravda, mál- gagn Kommúnistaflokks Sov étríkjanna hefði harðlega gagnrýnt þá þingmenn finnska, sem greiddu atkvæði gegn því, að kjörtímabil Kekkonens Finnlandsforseta yrði framlengt með einfaldri lagasetningu á þingi í stað lýðræðislegra kosninga. Voru nokkrir finnskir þingmenn nafngreindir í grein Prövdu og sérstaklega að þeim veitzt. Að vísu er fátt vitað um, hvernig samskiptum Finn- lands og Sovétríkjanna er í raun og veru háttað. Kekk- onen, Finnlandsforseti, fer í tíðar og reglulegar heimsókn ir til Sovétríkjanna og vitað er að Finnar verða um meiri- háttar ákvarðanir að sitja og standa eins og Sovétmönn- um þóknast. Miklar viðræður hafa farið fram í Finnlandi að tjaldabaki um mál Kekk- onens. Auðvitað er ljóst, að verið forsenda þess, að Sovét- ríkin gefi Finnum leyfi til þess að undirrita viðskipta- samninga þá, sem þeir hafa gert við Efnahagsbandalag Evrópu. Greinin í Prövdu um helg- ina er aðeins eitt dæmi um þann þrýsting, sem Sovétrík- in beita Finna. Óhætt er að fullyrða, að Sovétstjórnin getur ráðið því, sem hún vill ráða í Finnlandi, þótt sovézk- ar herbækistöðvar séu ekki staðsettar á finnskri grund. Þessi reynsla Finna er ákaf lega lærdómsrík fyrir aðrar smáþjóðir. Sovétríkin hafa sýnt, að þau hika ekki við að beita hervaldi, ef þeim sýn- ist svo og er innrásin í Tékkó- slóvakíu 1968 gleggsta dæmi um það, en reynslan sýnir einnig, að þau eru fullfær um að beita annars konar að- gerðum til þess að hafa áhrif sioo og ma nexna morg þess. Að þessu hlutskipti Finna er vikið hér, vegna þess, að í gær hélt Einar Ágústsson, utanríkisráðherra, til Banda- ríkjanna til viðræðna við bandaríska ráðamenn um varnarliðið, sem verið hefur hér á landi frá árinu 1951. Því hefur margsinnis verið haldið fram af þeim, sem andvígir hafa verið dvöl þessa varnar- liðs frá upphafi og fram á þennan dag, að það sé til marks um, að íslendingar séu ekki sjálfstæð þjóð og ís- lenzkt sjálfstæði sé ekki til. Nú er öllum þeim, sem vita vilja, Ijóst, að fullyrðingar um ósjálfstæði íslenzku þjóð- arinnar vegna varnarsamn- ingsins við Bandaríkin stand- ast ekki. Við gerðum þennan samning af frjálsum vilja sem fullvalda þjóð við aðra HLUTSKIPTI FINNA ríkar ástæður eru til þess, að lýðræðisþjóð eins og Finnar, grípa til þess ráðs að fram- lengja kjörtímabii forsetans án þess að almennar kosning- ar fari fram. Sú skýring hef- ur verið gefin, að slík trygg- ing fyrir því, að Kekkonen sitji áfram í forsetastóli hafi í málefnum smáþjóða, sem af einhverjum ástæðum eru þeim háðar. Finnar eru háðir Sovétríkjunum vegna land- fræðilegrar legu. í löndum, sem fjær liggja, hafa Sovét- ríkin smátt og smátt náð áhrifum ýmist með fjárhags- legri aðstoð eða hernaðarað- fullvalda þjóð. Enginn dreg- ur í efa, að kysum við að segja þessum samningi upp, yrði við uppsagnarákvæði hans staðið af Bandaríkja- mönnum. En viðræður Einars Ágústs sonar, utanríkisráðherra, við bandaríska ráðamenn í Was- Nú eiga fiskvinnsluhús- in okkar að verða svo fín og fáguð að jafnvel pempíuleg- ustu forstjórar geti dans- að þar um gólfin án þess að á þeim sjáist hreistur eða hrukka. Mengunarnefnd Landverndar fjallaði um mál ið hér í blaðinu um daginn i nær fimm dálkum af prúð- mannlegum umvöndunum og svo svipuðu magni af myndum af slorhrúgum. Sjónvarpíð fór lika af stað eins og nærri má geta: fátt mannlegt er þvi óviðkomandi og ekkert sænskt. Það sýndi okkur spánnýja fræðslumynd með listrænu handbragði þar sem tyggigúmmístúlkur tvær voru fyrst með rassaköstum og lífsleiðasvip sín á hvorum legubekknum en hristu svo af sér slenið að manní skild- ist og réðu sig í fisk. Að minnstakosti sú á legu- bekk A. Mér varð aldrei ai- minlega ljóst hvaða erindi hin átti inn i myndina, nema ef vera skyldi að höfundur- inn hafi átt tvo iegubekki hvort eð var og sé nýtinn. Stöllu hennar skaut aftur á móti næst upp hjá lækni nokkrum sem átti meðal ann- ars að þukla kollinn á henni tii þess að rannsaka hvort hársvörðurinn væri hæfur i fiskvinnsiustöð en að þeirri eldskírn lokinni birtist hún loks í fiskvinnslustöðinni sjálfri þar sem hún var látin vera í hlutverki nýliðans sem brýtur allar þær reglur í hreinlætismálum sem hægt er að brjóta án þess beinlín- is að gjöreyða mannkvninu. Það var til þess að sýna okkur sem heima sáfum hvernig ekki á að haga sér. Maður hafði að vísu grun um það að maður á helst ekki að hósta án þess að bera hönd- ina fyrir munninn, en hitt vissi ég ekki fyrr en ég sá það í þessari mynd að í fisK- vinnslustöðvum virðist fóiki nú nánast uppálagt að stinga öllum handleggnum upp í sig undir svipuðum kringum- stæðum. Annars stóð stúlkan sig vel. Það verður naumast sagt að hlutverkið hafi verið auð- velt en hún framdi samvisku samlega öll þau axar- sköft sem hún átti að fremja og jós sóttkveikjunum svo fagmannlega í kringum sig að unun var á að horfa. Það kom líka upp úr dúrnum að hún var bæði geðþekk og myndarleg þegar hún var laus úr viðjum sófans, að ég nú ekki nefni þegar hún var líka búin að segja skilið við tyggigúmmiið. Hún hélt meira að segja þokka sinum og hugarró eftir að eftirlits- fólkið sem var vitanlega allt- af á hælunum á henni var búið að pakká henni svo rækilega inn í vinnugallann i nafni hreinlætisgyðjunnar að rétt blátoturnar á stígvél- unum stóðu niður undan svuntunni og rétt blfV broddurinn á nefinu gægðist út undan skuplunni. Sannkölluð salarprýði þegar allt kom til alls. Það er ljótt að amast við hreinlætinu (og enda alls ekki tilgangurinn með þess- um orðum) og svo er Ásgeir Jakobsson líka búinn að fara ofan í þetta i sínu sjómanna spjalli og eins og stal frá mér púðrinu. Það sem ég vildi samt sagt hafa er þetta, að einhvernveginn fannst mér sumar af þessum tiltektum í þessum hreinlætisþætti sjón- varpsins jaðra við óskhyggju og dagdrauma. Nýju fötin keisarans máske með nýju sniði? Ef Kaninn vill heldur kaupa af okkur fiskflökin eí þau eru unnin við heilaskurð araðstæður, þá hann um það. Líklega verður ekki hjá því komist að láta það eftir honum jafn miskunnarlaus og samkeppnin er að verða. En reynum samt ekki að telja okkur sjálfum trú um að fisk vinnan sé eitthvert grín. Fiskur er fiskur. Við getum flísalagt þangað til blóð- ið sprettur undan nöglunum á okkur, en fiskvinnslustöð- in verður aldrei Tehús ágúst- mánans. Við gætum rétt eins reynt að mála Reykjavík mjallahvíta í þeirri von að vetrarhimininn hér fyrir of- an okkur yrði þá eins og tær- asta iind. Upphafið er samt til alls segir nú einhver, en menn verða líka að halda sönsum. Eitt vantaði raunar í stöðina góðu þar sem siðvæðingin var i algleymingi: það sást eng- inn fiskur! Maður gat leitað með logandi ljósi, en það sást aldrei nema þetta dauð- hreinsaða flak sem stúlkan var látin vera að fitla við þegar hún framdi hrein- lætisgiæpina. Þetta var nálf- gert svindl. Ég er hræddur um að það gangi nokk- uð meira á í ærlegri páska- hrotu í Eyjum ellegar þegar þeir eru að fá'ann hér suður í Grindavik. Auðvitað skilur hver heil- vita maður að það þarf að búa fólkinu sem vinnur við fiskinn eins ákjósanleg vinnuskilyrði og kostur er á. Vinnan er nógu hörð þó að húsnæðið drepi það ekki líka, og ef það gengur út, þá verð- ur ekki einu sinni dýrtíðin eftir. Ég er heldur ekki að mæla því bót að menn séu eins og Hottentottar til höf- uðsins —- hvað sem þeir starfa. En átti þessi kennslu- stund í heilbrigðisháttum beinlinis erindi fyrir alþjóð? Og ef svarið er jákvætt, ætt- um við samt ekki um sinn að geyma okkur svona kúnstir: að nú sé það næst á dagskrá að taka þessa 5,000 Islend- inga sem standa við fiskborð in og teyma þá til læknis- ins og þar verði hann sem næst látinn leita þeim lúsa. Það nálgast ósvífni. O Einu sinni kom ég þar að manni með gífurlegar hrukk- ur milli augnanna sem stóð ofan í húsgrunni og glápti á tærnar á sér. Litlu seinna sá ég að hann hreykti til höfð- inu og bretti upp fyrir oln- boga og byrjaði að þeyta skoiprörum í allar áttir eins og hann væri orðinn vit- stola. Hann var víst yfirsmið- urinn. Eigandinn hafði aftur á móti sjálfur viljað fá að leggja rörin í grunninn (það heitir að spara sér fé) með þeim árangri eins og nærri má geta að þau sem ekki lágu lárétt þau hölluðu inn í grunninn en ekki frá honum. Hann hafði annaðhvort ekki hundsvit á þessu eða hann var svona klaufskur; en jafn- vel ég hefði getað upplýst hann um að með svona vinnubrögðum mundi húsið verða safnþró en ekki mannabústaður. Stundum þegar við íslend- ingar verðum röskastir á svipinn, þá verð ég líka smeykastur. Útlendingur orðaði þetta þannig, að þeg- ar íslendingar fengju hug- dettu, þá væri viðbragðið svo hart að þeir hálsbrytu gjarn an sjálfa sig i fyrsta skrefi, svo snöggur væri hnykkur- inn. Einhver gerði þá uppgötv- un fyrir nokkrum árum (svo að dæmi sé nefnt) að það þyrfti að greiða fyrir um- ferðinni í gegnum Kópavog- inn, og úr þvi er nú orðin ein ferlegasta reiknings- skekkjan i fjármálasögu þjóð arinnar, nánar tiltekið skipa skurður sem stendur á þurru landi, steinfóðruð gryfja sem kunnugir telja að verði liklega búin að sökkva góðum 500 milljónum áður en lýkur. Samtímis þessu eru sjúkir og bæklaðir á hrak- hólum, skólafólk þveitist bæinn á enda í leit að skóla- stofum og vandræðabörn sem svo eru kölluð eru hýst í tukthúsinu í næsta klefa við síbrotamenn og drykkju- sjúklinga — sé þeim þá ekki beinlínis úthýst vegna þrengsla. Engir peningar, góðir hálsar. Verkfræðingur nokkur sem mun vera maður iítillát- ur, kvað hafa bent þeim á þarna suðurfrá að líklega mætti höggva á umferð- arhnútinn þeirra með því einfaldlega að setja umferð- arljós á staðinn eins og stóri Fi-amh. á bls. 20

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.