Morgunblaðið - 08.03.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. MARZ 1973
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyiólfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Biörn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóri og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, simi 22-4-80.
Áskriftargjald 300,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasólu 18,00 kr. eintakið.
F’járhagsnefnd neðri deildar
* Alþingis barst merkilegt
bréf á dögunum. Bréfið var
frá Alþýðusambandi íslands
og efni þess að tilkynna þing-
nefndinni, að miðstjórn ASÍ
hefði gert einróma samþykkt
þess efnis, að skora á hátt-
virta þingmenn að fella frum-
varp, sem ríkisstjórnin lagði
fram fyrir nokkru um breyt-
ingar á vísitölunni.
Nú er það að vísu ekki
einsdæmi, að Alþýðusamband
íslands skori á Alþingi að
fella stjórnarfrumvarp. En að
þessu sinni stendur sérstak-
lega á. Við völd í landinu er
ríkisstjórn, sem hefur sjálf
gefið sér nafnið „stjórn hinna
vinnandi stétta“. Þegar þessi
ríkisstjórn tók við völdum
lýsti hún því yfir, að hún
mundi stjórna í samráði við
verkalýðshreyfinguna og hafa
náið samstarf við verkalýðs-
félögin um allar meiriháttar
aðgerðir, sem varða hag laun-
þega í landinu. Frarnan af
stjórnartíma núverandi ríkis-
stjórnar hafa talsmenn henn-
ar óspart haldið því fram, að
vinnufriðurinn í landinu
byggðist á því, að ríkisstjórn-
in væri hliðholl verkalýðs-
hreyfingunni o.s.frv. o.s.frv.
En nú bregður svo við, að
miðstjórn Alþýðusambands
íslands samþykkir einróma
að skora á Alþingi að fella
frumvarp, sem „stjórn hinna
vinnandi stétta“ hefur lagt
fyrir þingið. Og hvaða menn
skyldu það vera, sem skipa
miðstjórn ASÍ? Það nægir að
nefna nöfn nokkurra þeirra
manna, sem standa að þessari
áskorun til þess að skýra fyr-
ir fólki, hvað hér er á seyði.
Einn þeirra manna, sem sendu
þessa áskorun til Alþingis, er
Eðvarð Sigurðsson, þingmað-
ur Alþýðubandalagsins, ann-
ar er Jón Snorri Þorleifsson,
varaþingmaður Alþýðubanda-
lagsins, sem sat á þingi, þeg-
ar vísitölufrumvarpið var
lagt fram, þá má nefna
Snorra Jónsson, varaforseta
ASI, sem er einn helzti leið-
togi Alþýðubandalagsins í
verkalýðshreyfingunni, enn-
fremur alþekktan kommún-
ista, Einar Ögmundsson. Úr
röðum fyrri stuðningsmanna
Hannibals Valdimarssonar,
sem skora á þingheim að fella
frumvarp, sem hann stendur
að, eru Björn Jónsson, for-
seti ASÍ, og Margrét Auðuns-
dóttir, formaður Sóknar.
Þessi nöfn nægja til þess að
sýna, að í þessari áskorun á
Alþingi felst í raun og veru
alger uppreisn verkalýðsarms
tveggja stjórnarflokkanna
gegn ráðherrunum og ofríki
þeirra.
Bersýnilegt er, að leiðir
hafa skilið milli „stjórnar
hinna vinnandi stétta“ og
verkalýðshreyfingarinnar. Til
þess liggja augljósar ástæður
og ekki er með nokkuri sann-
girni hægt að halda því fram,
að sökin sé verkalýðsforingj-
anna. Þvert á móti er það rík-
isstjórnin, sem ábyrgðina ber.
Forseti ASÍ hefur upplýst, að
„stjórn hinna vinnandi stétta“
hafi gert hvorki meira né
minna en 8 tilraunir til þess
að breyta eða skerða gildandi
kjarasamninga. Það liggur
fyrir, að „stjórn hinna vinn-
andi stétta“ lagði vísitölu-
frumvarpið fram í fullri vit-
und um, að kjararáðstefna
ASÍ hafði lagzt gegn þeirri
breytingu á vísitölunni, sem
frumvarpið gerir ráð fyrir og
án þess að skýra þingflokkum
stjórnarliðsins frá því. Það er
einnig upplýst, að „stjórn
hinna vinnandi stétta“ hafði
samband við leiðtoga stjórn-
arandstöðunnar áður en hún
skýrði forseta ASÍ frá þeim
fyrirætlunum að fresta kaup-
hækkunum fram á haustið,
skerða vísitöluna og banna
verkföll. Loks hefur forseti
ASÍ skýrt frá því, að „stjórn
hinna vinnandi stétta“ hafi
ekkert samráð haft við sig um
gengislækkunina á dögunum.
Þetta er aldeilis ótrúleg
saga um samskipti verkalýðs-
hreyfingar og „stjórnar hinna
vinnandi stétta“. Hvar er nú
samstarfið við verkalýðs-
hreyfinguna? Hvar er sam-
vinnan milli samtaka alþýð-
unnar og hinna sjálfskipuðu
fulltrúa hennar í ríkisstjórn?
Bersýnilega er ekkert sam-
starf og ekkert samráð.
Öllum, sem þekkja til ís-
lenzkra stjórnmála, er ljóst,
að lífæð vinstri stjórnar er
sambandið við verkalýðs-
hreyfinguna. Rofni þau
tengsl, er úti um vinstri
stjórn. Þessi lífæð vinstri
stjórnar Ólafs Jóhannessonar
hefur rofnað. Milli verkalýðs-
hreyfingarinnar og ríkis-
stjórnarinnar er komin
upp tortryggni og vantrú,
verkalýðshreyfingin trúir
ekki lengur á ráðherrana.
Og innan Alþýðubandalags-
ins og SFV er kominn upp
heiftarlegur ágreiningur milli
verkalýðsforingja og ráð-
herra, milli Eðvarðs, Jóns
Snorra og félaga þeirra ann-
ars vegar og Magnúsar og
Lúðvíks og hirðar þeirra
hins vegar. Og ekki fer á milli
mála, að samstarf Hannibals
Valdimarssonar og Björns
Jónssonar er með öðrum
hætti en áður var. Líftaugin
— sambandið við verkalýðinn
— er brostin, og þá er
skammt eftir.
LÍFTAUG VINSTRI STJÓRNAR
HEFUR R0FNAÐ
'NeitrJIorkShtte^
\\
Eftir James Reston
Munaðarleysingj-
ar styrjaldarinnar
Bandarískum hermönnum í Víet-
nam hefur níi fækkað í um 11.000,
og þrátt fyrir nokkrar tafir eru
stríðsfang'arnir að losna úr haldi, en
ekkert hefur verið gert varðandi
munaðarleysing.ja styrjaldarinn-
ar, og á það ekki hvað sizt við um
þau börn, sem bandariskir hermenn
hafa getið og yfirgrefið í Vietnam.
Þetta er sá harmleikur styrjaldar-
innar, sem enn er ekki lokið. Utan-
ríkis- og varnarmálaráðuneytið segj-
ast ekki hafa neinar opinberar töl-
ur um fjölda óskilgetinna bama, sem
bandarískir hermenn skilja eftir sig
í Vietnam, og að engin leið sé til
þess að fá áreiðanlegar upplýsing-
ar um þetta vandamál, en gizkað er
á að börnin séu allt frá 15 þúsund-
um og upp í rúmlega 100 þúsund.
Jafnvel þótt bandarískur hermað-
ur vilji fá að taka með sér heim til
Bandaríkjanna óskilgetið barn sitt,
á hann við mjög erfitt vandamál að
stríða.
Óskilgetið barn fætt í Bandaríkj-
unum öðlast við fæðingu fuli borg-
araréttindi vegna fæðingarstaðarins,
en bam fætt erlendis verður að vera
hjónabandsbarn, því annars eru
nærri óyfirstiganlegar hindranir í
vegi þess áður en það fær heimild
til að fara til Bandaríkjanna.
Lögum samkvæmt verður faðirinn
einnig að hafa verið búsettur í
Bandaríkjunum í 10 ár fyrir fæð-
ingu barnsins, og í að minnsta kosti
fimm ár eftir 15 ára aldur, ef til
greina á að koma að heimila barn-
inu að koma til Bandaríkjanna.
Harry J. Hennessy frá New York
hefur skrifað um siðferðilega hlið
þessa vandamáls. Þar segir hann með
al annars: „Afkomendur hermanna
okkar og vietnamskra stúlkna eru
oft útskúfaðir kynblendingar í viet-
nömsku þjóðfélagi. Vegna ætternis
sins eiga þessi börn þó jafn mikla
kröfu á borgararétti í Bandaríkjun-
um og í Vietnam. Höfum við Banda-
rikjamenn ekki skyldur, knýjandi
siðferðiiegar skyldur, gagnvart þess
um börnum? í mínum augum eru
þau átakanlegustu fórnarlömb styrj-
aldarinnar."
ÞesSi ummæli eru að sjálfsögðu um
deilanleg, en þau eru tímabær.
Nixonstjórnin er um þessar mundir
að ganga frá lagafrumvarpi um efna
hagsáðstoð við bæði Norður- og Suð
ur-Víetnam, og verði ekki athygli al
mennings vakin á þessu vandamáli
nú, er hætt við að það geti gleymzt
í umræðunum um allar aðrar hliðar
aðstoðarinnar við Vietnam.
Meðal atriða, sem taka þarf af
stöðu til, eru þessi:
— Ætti ekki bandariska stjórnin
að krefjast þess að hluti efnahags-
aðstoðarinnar verði sérstaklega ætl-
aður til hjálpar yfirgefnum börnum
bandarískra hermanna i Suður-Viet-
nam?
— Ætti að gera breytingar á regl-
um og lögum bandariska hersins til
að auðvelda hermönnum að taka
heim með sér eiginkonur sínar og
börn?
— Á ekki sama að gilda fyrir þá
hermenn, sem vilja taka á sig ábyrgð
ina á uppeldi óskilgetinna barna
sinna?
— Á sama tíma og eftirspurnin er
meiri en framboðið i Bandaríkjunum
eftir fósturbörnum, ætti þá að
breyta innflytjenda- og fósturbarna
lögunum í þeim tilgangi að leysa
þetta sérstaka vandamál yfirgefinna
barna í Vietnam?
Stjórnin í Suður-Vietnam hefur
sett strömg skilyrði fyrir þvi að börn
bandarískra hermanna fái að fara úr
landi, og hún er einnig andvig því
að þessum hálfbandarísku börnum
verði veitt sérstök aðstoð, nema sú
aðstöð verði einnig veitt þeim viet-
nömskum börnum, sem misst hafa for
eldra sína í styrjöldinni.
Þrátt fyrir þetta er tii fordæmi um
lausn á svona vandamáli. Eftir að
franski herinn var hrakinn frá Viet-
nam árið 1954 bauð franska stjórnin
James Reston
óskilgetnum börnum franskra her-
manna borgararéttindi og menntun-
araðstöðu.
Bandaríska sendiráðið i Saigon,
sem er nær vandamáli yfirgefnu
barnanna en yfirvöld í Washington,
hefur hvatt stjórn Suður-Vietnams
til að taka upp nýjar reglur varð-
andi fósturbörn, þannig að banda-
rískar fjölskyldur gætu fengið að
taka óskilgetin vietnömsk börn í fóst
ur án þess þó að réttur barnanna
væri á nokkurn hátt skertur.
Jafnvel þótt þetta yrði gert, þá
ná bandarísku lögin, sem sett voru
við eðlilegar aðstæður árið 1952,
ekki til þessara sérstöku aðstæðna í
sambandi við styrjöldina og mann-
legra afleiðinga hennar. Af þessum
sökum ber nú að taka þetta vanda-
mál upp á opinberum og almennum
vettvangi. Menn mun greina á um þá
niðurstöðu skáldkonunnar Pearl
Buck að „við Bandaríkjamenn verð-
um að taka á okkar herðar ábyrgð-
ina, af því við áttum hlut að því að
koma þessum börnum í heiminn," en
um vandamálið verður að ræða.