Morgunblaðið - 13.06.1973, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 13.06.1973, Blaðsíða 16
16 MORGUiNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JÚNÍ 1973 Otgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Ritstjórnarfulltrúl Fréttastjóri Auglýsingastjóri Ritstjóri og afgreiðsla Auglýsingar Askriftargjald 300,00 kr. I lausasðlu hf. Arvakur, Reykjavtk. Haraldur Sveinsson. Matthlas Johannessen, Eyjólfur Konráð Jónsson. Styrmir Gunnarsson. Þorbjörn Guðmundsson. Björn Jóhannsson. Árni Garðar Kristinsson. Aðalstræti 6, simi 10-100. Aðalstræti 6, sími 22-4-80. á mánuði innanlands. 18,00 kr. eintakið. jT'ms og kunnugt er af frétt- ^ um hafa bandalagsþjóðir okkar í Atlantshafsbandalag- inu að undanfömu lagt hart að Bretum að hverfa með herskip sín úr íslenzkri fisk- veiðilandhelgi. Og fram- kvaemdastjóri Atlantshafs- bandalagsins, Joseph Luns, hefur mjög lagt sig í fram- króka til ,þess að fá þessu framgengt. Ríkisstjórn og stjórnarandstaða voru sam- mála um að nauðsyn bæri til að vísa málinu til Atlants- hafsbandalagsins, því að helzt væri þess að vænta, að það gæti komið okkur að liði og áorkað því, að Bretar hættu ofbeldisaðgerðum sínum á ís- landsmiðum. íslendingar horfa því fyrst og fremst til Atlantshafsbandalagsins, þeg- ar þeir vænta árangurs af að- gerðum á erlendri grund okk- ur til aðstoðar. Þegar hefur verið gerð inn- an Atlantshafsbandalagsins hörð hríð að Bretum og þess krafizt, að þeir hverfi með herskipin út fyrir 50 mílna landhelgina, án allra skil- yrða. Hafa fulltrúar Noregs og Danmerkur þar haft sig mest í frammi, en aðrir kom- ið til aðstoðar. Fyrirfram var baráttunni fyrir aðgerðum af hálfu Atlantshafsbandalags- ins á ráðherrafundinum í Kaupmannahöfn. Að vísu verða menn að gera sér grein fyrir því, að Bretar geta hindrað formlega samþykkt í málinu, enda er hún ekki aðalatriðið, heldur hitt, að þrýstingur verði svo mikill á brezk yfirvöld, að þau geri sér grein fyrir því, að þeim sé ekki lengur stætt á ofbeldisaðgerðum á íslands- miðum. Sá þrýstingur kemur fyrst og fremst frá öðrum bandalagsþjóðum, en einnig frá almenningsálitinu, meira að segja í Bretlandi sjálfu. En við íslendingar hljótum að meta mikils þann vinar- hug, sem við verðum varir við, bæði af hálfu bandalags- þjóða okkar og eins almenn- ings víða um veröld, og við hálfu, á meðan um víðáttu landhelginnar er fjallað á al- þjóðavettvangi. Skýr tilboð hafa verið gefin af hálfu ís- lenzku ríkisstjórnarinnar, og upplýst hefur verið, að hún bjóði Bretum að veiða árlega 117 þúsund tonn, en hins veg- ar hafa Bretar sett fram töl- una 145 þúsund tonn, en gef- ið í skyn, að þeir séu tilbún- ir til þess að semja um eitt- hvað minna, ef samkomulag næðist um önnur atriði. Þannig ber vissulega ekki svo mikið á milli að með neinum hætti sé réttlætanlegt af Breta hálfu að hætta viðræð- um og grípa til þess ráðs að beita brezka flotanum gegn íslendingum. Forsætisráðherra og utan- ríkisráðherra hafa lýst yfir því, að þau tilboð, sem ís- lenzka ríkisstjórnin hefur FUNDUR NAT0 vitað, að nokkurn tíma myndi taka að fjalla um málið á vegum Atlantshafsbandalags- ins, enda eru afgreiðslur mála hjá alþjóðastofnunum frem- ur seinvirkar. Nú er ráð- herrafundur Atlantshafs- bandalagsins hins vegar að hefjast, og þá mun skriður komast á rnálið, enda hefur Einar Ágústsson, utanríkis- ráðherra, lýst yfir því, að hann muni einbeita sér að erum ekki sízt þakklátir, er við heyrum sanngjarnar raddir í Bretlandi, sem kveða upp úr um réttmæti málstað- ar okkar. Ekki verður með neinum rétti sagt, að við íslendingar höfum sýnt óbilgirni í land- helgismálinu. Ríkisstjórnin hefur frá upphafi lýst yfir því, að hún væri reiðubúin til samninga við Breta um verulegar fiskveiðar af þeirra gefið, munu standa, ef brezki flotinn fer út fyrir 50 míl- urnar og aftur verður unnt að setjast að samningaborði. Hins vegar hafa íslenzku stjórnmálaflokkarnir allir lýst yfir því, að ekki komi til mála að hefja neinar samn- ingaviðræður við Breta, með- an þeir beita íslendinga of- beldi. Og allir þeir, sem af velvilja vinna að lausn máls- ins, verða að gera sér grein fyrir því, að fyrsta skrefið hlýtur að vera, að Bretar hverfi með herskipaflota sinn úr íslenzkri fiskveiðiland- helgi. Án þess getur ekki orð- ið um neitt samkomulag að ræða. En íslendingar hafa ekki einungis sýnt, að þeir vilja teygja sig langt til lausnar á þessari deilu með tilboðum um viðamikil fiskveiðirétt- indi um stundarsakir. Þeir hafa jaifnframt verið reiðu- búnir til þess að koma til að- stoðar, ef slys eða sjúkdóma hefur borið að höndum á brezku togurunum, þótt þeir stunduðu hér ólöglegar veið- ar. Og svo langt var gengið nú um helgina, að tekið var við brezkum sjóliða af einni freigátunni, sem ver land- helgbrjótana, til þess að bjarga lífi hans og heilsu. Næstu daga reynir á það, hvað Atlantshafsbandalagið getur gert til að koma í veg fyrir valdbeitingu af Breta hálfu. Íslendingar munu fylgjast af áhuga með fram- vindu þess máls. Og vissu- lega hljóta allir þeir, sem vilja, að íslendingar standi dyggan vörð um sameiginleg- ar hugsjónir vestrænna lýð- ræðisþjóða og starfi áfram innan Atlantshafsbandalags- ins, að vona og treysta, að ár- angur náist af þeim viðræð- um, sem fram fara í Kaup- mannahöfn og óska utanrík- isráðherra alls hins bezta í för hans þangað. Stofnun lýðveldis í Grikklandi Eftir Alvin Schuster Fyrstu merkín um að örlög gríska konungdæmisins væru ráðin sáust á hádegi föstudaginn 1. júní, er skjald armerki krúnunnar var tekið niður í herskólanum við Aþenu og- í stað- inn sett upp merki hershöfðingj- anna, þar sem fugiinn Phönix stígur upp úr öskunni. Klukkustund síðar hélt Papado- poulos forsætisráðherra útvarps- ræðu, þar sem hann lýsti yfir af- námi konungdæmis í Grikklandi og stofnun forsetalýðveldis og skipaði jafnframt sjálfan sig forseta. 1 lok ávarpsins lofaði hann kosningum ein hvern tíma á næsta ári. Þar með var lokið 9 ára valda- ferii Konstantins konungs. Mennim ir, sem hann á svo klaufalegan hátt hafði reynt að bola frá völdum með gagnbyltingu í desember 1967 höfðu endanlega svipt hann krúnunni. —í ræðu sinni sagði Papadopoulos: „Konungur hefur með framferði sínu á eriendri grundu sýnt ófyrir- gefanlegan óþroska af fullorðnum manni að vera og hann hefur unn- ið með endurskoðunarsinnum úr öll- um áttum, þrátt fyrir aðvaranir rík isstj ómarinnar. “ En ástæöumar fyrir brottrekstri konungs eru fleiri. Alveg frá því að núverandi ríkisstjórn komst til valda og einkum eftir byltingartil- raun konungs, hefur stjórninni staf að hætta af honum. Hann hefur aldrei notið sérstakra vin- sælda í Aþenu, en dvöl hans í Róm var tákn stjómmálalegrar andstöðu, hann var maður, sem reyndi að fá hershöfðingjastjórnina til að láta af völdum. Auk þess stóð hann í vegi fyrir framtíðaráformum hershöfðingjanna, um að ráða Grikklandi um ókomna tima. Þeir gerðu sér grein fyrir því að sá dagur kynni að renna upp að konungur sneri aftur til að taka virkan þátt í stjómmál- um landsins. Slikt hefði þýtt lok byltingarinnar frá 1967, hugsanlega áður en þjóðin hefði verið mótuð í það óljósa form, sem hershöfðingj- amir hafa í huga. Það er staðreynd, að stjórnarskráin, sem hershöfðingj amir létu semja 1968 gerði ráð fyr- ir því að konungur myndi snúa aft- ur við fyrstu kosningar, sem hluti af lýðræðislegu konungsríki. 90% þjóðarinnar samþykktu þessa stjórn arskrá. Einmitt þegar hugmyndin um brott rekstur konungs átti mestan hljóm- grunn meðal hershöfðingjanna, kom tækifærið til að láta til skar- ar skriða. 23. maí tilkynnti' ríkis- stjómin að upp hefði komizt um uppreisnaráform innan flotans. Margir yfirmenn voru sagðir hafa undirbúið að nota skip sín i áætl- un um að steypa stjóminni, kalla konung heim og gera Constantine Caramanlis að forsætisráðherra, en Caramanlis er fyrrverandi forsæt- isráðherra og hægrimaður, sem bú- ið hefur i París sl. 10 ár. 1 upphafi gerðu talsmenn stjórn- arinnar litið úr málinu, en sama dag inn og lýðveldisstofnuninni var lýst yfir, lagði stjómin fram harðar ásak anir á hendur konungs og Caraman- lis um að þeir hefðu tekið beinan þátt í undirbúningi samsærisins. Tek ið var sérstaklega fram að konung- í i ur hefði persónulega lagt blessun sína yfir þátt flotans, þrátt fyrir við varanir frá ýmsum flotaforingjum um að lítil von vseri til, að tækist að hrinda áætluninni í framkvæmd hvað þá að hún heppnaðist. Á blaða mannafundi í Róm næsta dag neitaði konungur eindregið þessum ásökun- um og lýsti því yfir að hann væri fullviss um að hann myndi snúa aft- ur til Grikklands. Konungur lýsti einnig yfir furðu sinni á ásökunum hershöfðingjanna. Hvað sem rétt hefur verið í mál- inu, höfðu hershöfðingjarnir ákveð- ið að timi væri kominn til að láta til skarar skríða gegn konungi. Þetta mál myndi draga athygli grisku þjóð arinnar frá öðrum vandamálum svo sem verðbólgu og stöðugt þreytu- legra útliti einræðisstjórnarinnar. Auk þess myndu aðgerðirnar ryðja úr vegi hugsanlegri hindrun gegn áframhaldandi yfijrráðum þeirra í Grikklandi. Papadopoulos hefur nú lofað grísku þjóðinni að i lok 1974 verði hún búin að ganga tvisvar til kosn inga. Fyrir 29. júlí fær þjóðin tæki- færi til að samþykkja brottrekstur konungs, sem er raunar aðeins mála myndaatriði, sem sýnir að hægt er að fá grisku þjóðina undir einræðis stjóm til að samþykkja brottrekst- urinn með yfirgnæfandi meirihluta, 4% ári eftir að hún samþykkti með yfirgnæfandi meirihiuta stjórn arskrána um iýðræðislegt konung- dæmi. Fvrir lok næsta árs hafa hers höfðingjarnir siðan lofað þingkosn- ingum, en öll atriði er varða fram- kvæmd þeirra kosniniga eru mjög óljós. Margir fyrrverandi grískir stjóm málamenn eru mjög reiðir út i hers- höfðingjana og segja að valið nú sé ekki á milii. lýðveldis og konung- dæmis, heldur milli lýðræðis og ein- ræðisstjómar. Vegna loforðanna um þingkosningar og litiila vinsælda konungs, telur stjórnin að ákvörðun in muni verða vinsaal og treysta valdastöðu þeirra. Hershöfðingjarnir hafa alltaf byggt á stuðningi hersins og her- sveitir þeirra eru staðsettar á mikil- vægum stöðum umhverfis Aþenu. Þeir hafa sambönd í öllum deildum hersins og þess vegna komst upp um samsærið svonefnda og er það vitnisburður um vel skiputagt njósnakeirfi þeirra. Yfir 200 yfir- menn i flotanum eru sagðir í fanig- elsum og orðrómur er stöðugt á kreiki um að fleiri séu á handtöku- listanum. Landgönguliðar eru sagð- ir umkringja ýmsar stöðvar flota og flughersins, en ekki er vitað hvers vegna. Staðreyndin er hi-ns vegar sú að breytingar koma aðeins þegar hers- höfðingjarnir vilja þær og það sem hefur breytzt nú er að þeir hafa samþykkt að lengja vaidaferil sinn. Konstantín fyrrverandi Grikklandskoniingur og 1‘apadopouios, forseti, for- sætisráðherra, varnarmáiaráðiierra og utanríkisráðherra Grikklands.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.