Morgunblaðið - 23.05.1974, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. MAl 1974
„Misrétti, sem sæmir ekki okkar lýðírjálsa landi”
„Held þó mínu striki,”
segir Eggert
Guðmundsson
listmálari,
sem nú sýnir
á Kjarvalsstöðum
Hörpuljóð
Eggert Guðmundsson listmálari
sýnir um þessar mundir um 100
málverk og teikningar [ Kjarvalsstöð-
um. en sýningu hans þar lýkur n.k.
sunnudag. Hefur sýningin verið fjöl-
stótt og margar myndir selzt. Eggert
hefur ekki haft eins stóra sýningu f
15 ár, en mestan hluta þeirra verka,
sem á sýningunni eru, hefur hann
gert á s.l. 5 árum.
,.Þó eru hér verk allt frá fyrstu
árum síðasta strfðs ", sagði Eggert.
þegar við gengum um sýningarsalinn
með honum og róbbuðum við hann.
„Hér eru til dæmis teikningar frá
1936," segir hann, og bendir á
nokkrar andlitsteikningar, „og það
er svolitið skemmtilegt í sambandi
við þær, að þrjár þeirra eru fyrstu
myndir listamanns, sem sýndar hafa
verið f sjónvarpi í heiminum. Ég var
þá í Bretlandi með stóra sýningu og
sjónvarpið þar, sem var það fyrsta f
heiminum, var þá aðeins mánaðar-
gamalt. Þá náði geislinn 10 mflur út
og þannig skipaðist að myndir frá
mér voru fyrstu listaverkin, sem
sýnd voru í sjónvarpinu. Þau voru
sýnd f prufuútsendingu og þeir
brezku völdu mynd af Bjarna gamla
hringjara, Snæbirni í Hergilsey og
sofandi stúlku."
Eggert hefur ávallt haldið sfnu
striki f list sinni hvað sem gagnrýn-
endur og aðrir, sem allt vita, hafa
sagt um hann. Hann telur listamann
ekki eiga samleið með einhverjum
ismum vegna ismanna, því hann tel-
ur þá vera eltifiska listarinnar og oft
hættulegar afætur. „Allar stefnur,"
sagði hann, „eru afleiðingar af sjálf-
stæðum verkum góðra listamanna,
sem hafa verið sérstakir og stór-
brotnir í sköpun verka sinna. Þeir
smærri ætla sér að feta f fótspor
meistaranna, en glata stundum um
tfma eða alla framtíð eiginleikum
sfnum. Þvf miður verður ástriðufull-
um eltimönnum stefnanna það oft á
að líta sjálfa sig sem fróðasta um
allt, sem viðkemur iistum, enda
sækjast þeir oft eftir því að láta Ijós
sitt skína og veigra sér þá ekki við að
fella dóm yfir sér betri listamönnum.
Sjálfstæður listamaður leggur og
brýtur alla isma undir mulnings-
hamri sínum og skapar verk sitt f
sinni eigin mynd, samanber
f æðingu."
Eggert túlkar oft þjóðsögur i verk-
um sfnum og eru þjóðlifsmyndir snar
þáttur f verkum hans. Huldar vættir,
draugar og önnur fyrirbæri koma oft
fram f myndum hans, en landslagið,
fólk og náttúrustemmningar eru þó
rfkjandi tónn.
„Ég vinn mikið," sagði listamað-
urinn, „er hraustur og fæ hreystina
af vinnunni. Sá. sem vinnur vel, er í
flestum tilvikum ávallt hraustur. j
gegn um andstöðuna hef ég mfna
stefnu og læt ekki trufla mig og f
gegn um dulspekina hef ég oft svör
við vandamálum, sem eiga eftir að
koma upp. Oft í myndgerð minni,
ferðast ég um minn eigin heim, með
vættum og slíkum og ég hef alltaf
haft einhvern lifandi dauðan i minu
húsi. Þessi fyrirbæri, sem koma fyrir
í myndum mfnum, eru margir vinir
mfnir."
Eggert hafði orð á þvf, að Listasafn
Íslands hefði ekki keypt mynd af sér
i 33 ár. „Það skal aldrei verða keypt
verk af þér meðan ég má nokkru
ráða," sagði Eggert að Selma
Jónsdóttir hefði sagt við hann i eina
tfð. Við spurðum hann því frekar um
álit hans á innkaupum Listasafns
islands. Hann svaraði:
„Það má ekki góðri lukku stýra,
þegar lýðræðisríki lætur ýmsar klfku-
bundnar einræðisstefnur ráða lögum
og lofum undir verndarvæng sfnum.
— Þannig er þó ástatt f listmálum
þjóðarinnar í dag. Það rikir algjört
einræði í öllum innkaupum lista-
verka til Listasafns ríkisins. Það er
framkvæmt undir eftirliti listaráðs,
fulltrúa menntamálaráðherra ásamt
safnstjóra Listasafnsins. Fólk þetta
misnotar aðstöðu sína. Það er víta-
vert að það opinbera skuli ekki vera
búið að taka í taumana. Misrétti
það, sem mörgum listamönnum er
boðið upp á, sem ekki eiga upp á
pallborðið hjá þessu valdafólki,
sæmir ekki okkar lýðf rjálsa landi."
„Hvað um bandalag fslenzkra
listamanna?"
„Hvaða tilgang hefur bandalag
islenzkra listmanna, ef listamönnum
er meinuð virk þátttaka f samtökun-
um. Eins og er, nær það ekki tilgangi
sínum og ætti ekki að hafa rétt til
þess að skreyta sig þessu nafni. Ég
tel að bandalagið hefti frjálsa þróun
islenzkrar listar. Meiningin með
bandalaginu ætti að vera samstarf
allra félaga og frjálsra listamanna í
landinu. en svo er það þó ekki. Það
má fremur telja, að þröngsýnar klík
ur misnoti þar rétt sinn og aðstöðu
til þessaðhalda félögum og einstakl-
ingum niðri, sér og sinum til fram-
dráttar. Auðsætt er, að öll félög og
ófélagsbundnir listamenn ættu að
hafa sinn fulla rétt, til þess að vera
fullgildir meðlimir. Okkur er sagt, að
við lifum í landi, þar sem frjálst
lýðræði rfki og eigi að rfkja."
I lok rabbs okkar spurðum við
listamanninn hvaða verk veittu hon-
um mesta ánægju:
„Það er enginn vafi á þvi, að það
eru verk þau, sem fæðast f minum
eigin hugarheimi, mjög ! ætt við
Ijóðlist. Þar fær sköpunargleði min
að njóta sin óbundin öllum hömlum.
Svo hefur athafnarlffið eignazt
sterkan þátt i verkum mínum.
islenzkt athafnarlíf er fullt af mótfv-
um atvikum, sem eru bundin óbliðri
náttúru og oft stórkostlegu um-
hverfi, eru myndræn mótfv.
Landslag verður alltaf og hefur
verið lífgjafi fslenzkra listamanna
enda úr fögrum fyrirmyndum að
velja, bæði Ijóss og lita. Það hefur
vafalaust borið uppi alla lifsafkomu
islenzkrar myndlistar til þessa."
Þegar við kvöddum iistamanninn
spurðum við hann hvort hann málaði
á meðan sýningin stæði yfir. Hann
sagðist ætla að hvfla sig f mánuð,
„en sfðan," sagði hann, „tek ég til
óspilltra málanna í tjáningu minni."
— á.j.
Brimlending
Þvottalaugarnar