Morgunblaðið - 18.04.1975, Side 19

MORGUNBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 18. APRlL 1975
19
í viðtali því sem hér fer á eftir ræðir Randi
Bratteli, eiginkona Trygve Braggeli, forsætisráó-
herra Noregs, við Rut Brandt, eiginkonu Willy
Brandts, fyrrverandi kanslara í V-Þýzkalandi.
Randi Bratteli og Rut Brandt eru báóar norskar og
persónulegar vinkonur. Viðtalið er þýtt úr Arbeit-
erblaðinu norska, 6 ' Randi Bratteli skrifar gjarnan
greinar og viðtöl fyrir blaðið.
að vextir og „vísitölubætur" hafi
vió veróbólgunni, þrátt fyrir skýr
ákvæói um þaö, aö innistæður
skuli vera vísitölutryggðar, miðað
við kaupvisitölu.
Þegar veðdeild L.í. reiknar út
visitölubætur, leggur hún þær
inn á sérstakan reikning til hliðar
við aóalreikning sparimerkjaeig-
anda. Sá reikningur er algerlega
vaxtalaus og ekki útleysanlegur
fyrr en lokauppgjör fer fram á
sparimerkjabók. Af þessu sést að
innstæður sparimerkjaeigenda
halda áfram að rýrna þrátt fyrir
áðurnefnd verðtryggingarákvæði.
Er rýrnunin meiri en svo aó yfir
henni sé hægt að þegja. Má einnig
í þessu sambandi benda á, að þeir,
sem eru undanþegnir skyldu-
sparnaði, en leggja hann samt inn
og geyma þannig um skemmri
tima, fá aðeins útborgaðan höfuð-
stólinn, en ekki vexti og visitölu-
bætur fyrir það tímabil sem
upphæðin er innistandandi. Vísi-
tölubæturnar, ef þær á annað
borð eru nokkrar, standa vaxta-
lausar þar til reikningurinn er
endanlega útborgaður.
Rökum þeim, sem ég færi máli
mínu til stuðnings, hefur enginn
mælt gegn, nema veðdeild L.I.,
sem útskýrir muninn á okkar út-
reikningum með þvi, að ef til vill
þurfi að reikna út visitölubætur
oftar en gert er, en til þess skorti
lagaheimild, en eins og sjá má á
samantekna dæminu hér að
framan, reikna ég aðeins einu
sinni visitölubæturnar. (Væri
kenning veðdeiidar L.I. rétt, væri
verðbólgustigið annað ef visitala
væri reiknuð kvölds og morgna,
en ef reiknað væri 4 sinnum á
ári.)
Sem fyrr segir, kærði ég málið
til Félagsmálaráðuneytisins og
þáttur þess í málinu er vægast
sagt furðulegur. Sendi ráðuneytið
kæruna veðdeild L.I. til tafar-
lausrar umsagnar. Umsögnin
barst eftir mánuð, með framan-
greindri skýringu. Fór ég fram á
vió ráðuneytið að máliö yrði sent
tryggingastærðfræðingi til um-
sagnar. Því var neitað, en hins
vegar sagt að afla þyrfti lögfræði-
legra og hagfræðilegra álitsgerða.
Brá mér heldur, er afla þurfti
lögfræðilegra álitsgerða, þar sem
ráðherra er lögfræðiprófessor og
allir — stjórar ráðuneytisins lög-
fræðingar. Þá varð mér einnig
ljóst að lögfræðingar þyrftu ekki
endilega að kunna prósentu-
reikning. Nú bíð ég spenntur eftir
næsta skrefi ráðuneytisins.
Satt best aó segja finnst mér
aðferð sú, er veðdeild L.I. notar
til að drýgja tekjur Byggingar-
sjóðs heldur lágkúruleg. Þeir,
sem eru skyldaðir til að spara
samkvæmt lögum um skyldu-
sparnað, eru yfirleitt ekki lang-
skólagengnir og hafa sjaldnast
aðstöðu til aó fylgjast nógu vel
með því, hvernig visitölubætur
eru reiknaðar og taka við þvi, sem
að þeim er rétt, þegjandi og
hljóðalaust i trausti þess að banki
geri aldrei mistök.
Skuldabréf þau, er tryggingar-
félögum er gert skylt að kaupa af
Byggingarsjóði, ávaxtast eins og
ég hef reiknað hér að framan, þ.e.
þau eru verðtryggð á sama hátt og
spariskirteini ríkissjóðs. Vaknar
því sú spurning, hvort Félags-
málaráðuneytið og veðdeild L.l.
reikna visitölubætur vísvitandi
rangt út, og mismuni þannig
viðskiptavinum sínum og láti þá
sem minnst mega sin gjalda van-
kunnáttu sinnar.
Ég vek athygli á þessu máli nú,
þegar til stendur að láta breiðu
bök þessa lands spara. Eftir því
sem næst verður komist, verða
kjör þeirra í likingu við mina
útreikninga, en hver maður getur
séð, að þar er um miklu betri kjör
að ræða, en okkur smáfólkinu eru
ætluð.
Jafnframt tel ég nauðsynlegt að
kannaðar séu rækilega starfsregl-
ur þær, sem starfsfólk veðdeildar
L.I. hefur sett sér i sambandi við
skyldusparnað og ávöxtun hans.
Að lokum sakar ekki að geta
þess, að hér er ekki um einkamál
mitt að ræða, heldur varðar þetta
allflesta launþega á aldrinum
16—25 ára, og væri óskandi að
launþegasamtök þessa lands
gerðu þetta mál að sinu máli.

Nú kynnist
ég venjulegu
fólki og vináttu þess”
Við göngum niður rólega götu i
útjarði Vestur-Berlinar. Fólk iít-
ur forvitið á Rut Brandt. Hún
tekur eftir þvi, það er eins og
henni hafi aldrei fallið að vera
þekkt persóna. Hún er lagleg, ein-
faldlega en vel klædd. Fötin eru
kannski dýr, en hún var líka heill-
andi þegar hún átti varla til hnifs
og skeiðar, það hlýtur að vera
henni eiginlegt.
Við finnum okkur borð á
skemmtilegum, litlum Itölskum
matsölustað. Hún borðar oft
hérna með Peter syni sinum, þeg-
ar hún er í Berlín. Hann er orðinn
26 ára, fæddur og búsettur í borg-
inni.
— Þú bjóst í Berlin í yfir 20 ár,
tókst þátt í og fylgdist með því
hvernig Berlínarbúar reistu borg
sina úr rústum og hristu Hitler-
drauginn af sér. Lifðir þaó að
loftleiðin var einasta leiðin til
umheimsins og byggingu Berlin-
armúrsins. Saknarðu þessara bar-
áttutima?
— Nei, þaó geri ég ekki, segir
hún tilfinningalaust. — Mér likar
einnig vel I Bonn, líkar yfirleitt
vel þar sem ég bý. Auk þess er ég
i Berlín einu sinni í mánuði.
— Hvernig hefur svo lifið
breytzt eftir aó njósnamálið var
úr sögunni og Willy Brandt hætti
sem kanslari?
— Það hefur í rauninni gert allt
miklu auðveldara. Veiztu að
magasárið, sem hrjáði mig i mörg
ár, er nú nær alveg horfið.
Hún hlær svo augun verða litil.
Hún á létt með að hlæja. Hún
hefur góða kímnigáfu, sem hefur
bjargað mörgum vandræðalegum
augnablikum. Andrúmsloftið
verður alltaf létt og hlýlegt þar
sem hún er. Fólk stifnar oft af
virðingu fyrir kansiara, en Rut
Brandt nær með sinum skemmti-
legu tilsvörum sambandi við fólk.
Hún er heiðarleg og opin og ótrú-
lega vinsæl.
— Þú veizt að i Noregi er það
náttúrulegur hlutur að forsætis-
ráðherra fari frá, en hér í Þýzka-
landi líta margir á þaó sem
skömm að kanslari hrökklist frá
völdum.
— Varstu sammála því að mað-
ur þinn færi frá völdum?
— Já, ég studdi hann við að
taka þá ákvörðun. Ég er ánægð
með að hann skuli hafa gert þaó,
segir hún og horfir alvörugefin
fram fyrir sig. — Ég þekkti ekki
Gtinter Guillaume. Það var alltaf
sægur af öryggisvörðum og öóru
fólki i kringum okkur. Aðeins
einu sinni minnist ég þess að hafa
rætt við hann og konu hans. Hann
sagði fátt, en ég man að hún sagði
að sér líkaði vel i S-Frakklandi.
Seinna hef ég fengið að heyra að
á milli okkar hafi verið ástar-
samband, segir hún, ypptir öxlum
og brosir.
— Það er kannski eins gott að
maður fær ekki að heyra allt sem
er sagt, segi ég.
— Það er alltaf einhver sem sér
um að maóur fái að heyra sögurn-
ar. Hefurðu ekki heyrt að ég nota
alltaf hárkollu og hef fengið
andlitslyftingu oftar en einu
sinni.
— Hvernig fékkstu að vita að
Guillaume var njósnari?
— Ég og 13 ára gamall sonur
okkar, Matthias, vorum i leyfi i
Noregi, þegar ég heyrði fréttina i
gegnum útvarpið I bílnum. Það
var óskemmtileg upplifun.
— Og svo fylgdu gróusögurnar.
— Ég hef víst ekki enn lært að
taka hlutunum rólega og það var
sársaukafullt að lesa blöðin dag-
ana eftir að komst upp um hann.
Ég viðurkenni aó ég tók þetta
mjög nærri mér. Margir spurðu
hvort ég myndi ekki fara fram á
skilnað. Ég gat ekki svarað öðru
til en þvi, að ég hefði ekki lifað
saman með sama manninum í 30
ár án þess að kynnast honum og
virða sem manneskju.
Nú kemur þjónninn með þrjú
vínglös á bakka. Hann réttir okk-
ur sitt glasið hvorri og lyftir sjálf-
ur þriðja glasinu og segir með
ítalskri kurteisi: „Má ég drekka
eina skál fyrir Willy Brandt.“
Svipur Rut Brandt verður allur
léttari og hún segir: — Svona
atburðir eru orðnir daglegir fyrir
mig. Fólk stoppar mig á götu og i
búðum og lætur í ljós skoðanir
sínar og ánægju. Sem kona kansl-
arans var oft langt bil á milli min
og fólksins, ég vissi aldrei í raun-
inni hvort öll kurteisin var sýnd
mér persónulega eða kanslara-
frúnni. Nú kynnist ég venjulegu
fólki og vináttu þess. Ég get nefnt
þér mörg dæmi.
— Áður fyrr gátum við ekki hitt
yður án þess að herskari þjóna og
varða væri í kringum okkur.
Hvernig var það að flytja úr „höll-
inni á Venusarbjargi“?
— Ég fæ ekki morgunverðinn í
rúmið lengur, svo ég fer fyrr á
fætur og hef stytt miðdagsblund-
inn. Annars búum við enn á „Ven-
usarbjarginu" en i minna húsi og
hagkvæmara. Ég vissi alltaf að
þetta yrði aðeins kafli í lifi okkar,
nokkuð sem stæði i stuttan tima.
Eg hef reynt að lifa eins venju-
legu lífi og ég hef getað, eidað
matinn sjálf, tekið til í húsinu
þegar timi vannst til þess. Áður
fylgdi öryggisvörður hverju fót-
máli minu. Nú get ég farið frjáls
ferða minna og sömuleiðis Matt-
hías, en öryggisvörður fylgir
Willyennþá.
— Hyggstu skrifa bók um lif
þitt?
— Ég fær mörg tilboð um það
og kannski læt ég verða af því, þó
ekki væri nema vegna barnanna.
En ætli ég bíði ekki þar til ég verð
sjötug.
— Svo við förum úr einu í ann-
að, talið þið Willy Brandt saman á
norsku?
— Jú, við gerum það. Við tölum
saman á norsku þegar við erum
ein. Svo les ég Hamar Arbeider-
blað. Það er alveg merkilegt hve
fólk hefur mikil tækifæri til
menntunar þar núorðið. Þegar ég
bjó þar voru engir möguleikar.
Það áttu að fara fram borgar-
stjórnarkosningar i V-Berlín
nokkrum dögum eftir að við vor-
um þar og risaplaköt héngu víðs
vegar í bænum. Af Karl Schiitz
borgarstjóra, frambjóðanda
sósialdemókrata, og af einhverj-
um, sem heitir Peter Lorenz.
Schutz og Lorenz líkjast hvor öðr-
um mjög mikið i útliti, báðir með
dökkt hár og svört gleráugu.
— Hver er þessi Peter Lorenz,
spurði ég?
— Rut sagði mér það og bætti
við að Karl Schútz og Perer Lor-
enz væru mjög góðir vinir.
Þremur dögum seinna var nafn-
ið Peter Lorenz kunnugt um allan
heim. Honum hafði verið rænt og
þess krafizt aó illræmdir fangar
yrðu látnir lausir i hans stað.
-áij.