Alþýðublaðið - 12.09.1958, Side 3

Föstudagur 12. sept. 1958
1 þ f 8 n b I a 5 i 9
3
Alþýöublaöið
Útgefandi:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Ritstjórnarsímar:
Auglýsingasími:
Afgreiðslusími:
Aðsetur:
Alþýðuflokkurinn.
Helgi Sæmundsson.
Sigvaldi Hjálmarsson.
Emilía Samúelsdóttir.
14901 og 14902.
14906
1 4 9 0 0
Alþýðuhúsið
Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverfisgötu 8—10.
Sagan af King Sol
UNDANFARNA DAGA hefur togarinn King Sol frá
Grimsfoy iðulega verið nefndur í fréttum af íslandsmiðúm,
enda tvisvar reynt að sigla á varðskipið Óðin og stofna
þannig til vandræða. Það er sennilega sú framkoma, sem
brezki fiskimálaráðherrann John Hare á v.ið, þegar hann
iofar í nafni brezku ríkisstjórnarinnar stillingu cg þolin-
mæði brezkra tcgaramanna við ísland. En hvað um það. ís-
lendingar kannast við King Sol. Togárinn hefur sem sé áður
komið við sögu á íslandsmiðum.
King Sol strandaði við Meðallandsfjöru í febrúar-
JTtánuði 1955, og var skipverjunum, tuttugu tálsins, bjarg-
að af Meðallendingum. Rrezki sendiherrann á íslandi
lofaði miög hina frækilegu biörgun. Þá var stillingin
og þolinmæðin framlag íslendinga við að bjarga brezku
togaramönnunum úr sjávarháska við erfiðustu aðstæður.
Auðvitað dettur íslendingum ekki í hug að blanda þessu
saman við landhelgisdeiluna. Við lítum á bað sem heilaga
skyldu að bjarga mönnum úr sjávar.háska. Hvert slíkt afrek
vekur ekki síður gleði cg fögnuð íslendinga en þeirra, sem
hiut eiga að máli og aðstandenda þeirra. íslendingar þekkja
sjávarháskann af langri reynslu og telja stórtíðindi, ef
mönnum er bjargað á síðustu stundu úr köldum en helsterk-
um greipum Ægis. Þess vegna var björgun skipverjanna af
King Sol á orði höfð um land allt. Stoltið var fólgið í því
einu að gieðjast yfir mannslífunúm, sem áttu afturkvæmt til
ævistarfs, vina og vandamanna úr háskaslóð Meðallands-
fjörunnar.
Hitt er athyglisvert, að bessi sami togari skuli nú leggja
sig svo fram um veiðiþjófnað á Islandsmiðum, að hann
reynir tvrsvar sinjium á nokkrum dögum að sigla á ís-
lenzkt varðskip og stofna þannig til vandræða. Þetta heit
ir víst að kunna að þaklca fyrir sig. Atburðir þessir hafa
ekki gerzt út af Meðallandi. En færi ekki vel á því, að
togarinn King Soi frá Grimsby þreytti íþrótt sína einmitt
þar til að stprka þjóðinni, súm bjargaði áhöfn hans fvrir
þremur árum? Hvað finnst brezka fiskimálaráðherran-
um, John Hare?
Ef það ætti fvrir King Sol að liggja að stranda öðru
sinni við ísland, myndi sagan úr Maðallandsfjöru endur-
taka sig- íslendingar myndu gara allt, sem í þsirra valdi
stendur,. til að biarga áhöfninni og farkostinum. En náist
King Sol að veiðum í íslenzkri landhelgi mun hann dæmd-
ur að lögum og kynnast því, að íslendingar kunna fleira en
stillingu og þolinmæði á örlagastund sjávarháskans. Þeim
er einnig mjög í mun að lifa og starfa í landi sínu. Þess
vegna vilja þeir vernda og varðveita fiskimiðin cg fiski-
stofninn. Og til þess leiks ganga þeir af sömu alvöru og björg
unar á Meðallandsfjöru eða hverjum öðrum háskastað við
strendur íslands. Og þeir kunna að þakka fyrir sig með allt
öðrum hætti en brezki togarinn King Sol frá Grimsby. —
íslendingar meta mikils afstöðu þeirra ríkja, sem í fram-
kvæmd viðurkenna nýju íslenzku landhelgina og láta ekki
ofríki fylgja mótmæ'lum. Og það er ömurlegt tímanna tákn,
að góðhugur íslend.inga í þessu efni skuli fara framhjá King
Sol. Afleiðingin verður ekki óvild eða hatur. En íslendingar
vita betur en áður, hvað er „fair play“ og hvernig Bretar
þakka fyrir sig, þegar þeir missa vald á stillingunni og'
þolinmæðinni. Orð fiskimálastjórans Johns Hare ráða ekki
úrslitum í því efni. Verkin tala.
B ,
mannssfarf.
Umsjónarmannsstarf við barnaskóla Njarðvíkur-
hrepps, Ytri Niarðvík. er laust til umsóknar.
Nánarj upplýsingar um starfið veitir skólastjórfnn,
sími: 368.
Umsóknir skulu sendar á skrifstofu Njarðvíkur-
hrepps fyrir 18. þ. m.
Ytri Njarðvík, 10. sept. 1958.
Sveitarstjórinn Njarðvíkurhreppi.
ÞJÓBSKRÁIN veitir upplýs
ingar um alla núlifandi Islend-
inga, ef þú aðeins veizt um for-
nafn eða fæðingardag. En' ef þú
kæmir niður á Þjóðskrá í Arn-
arhvoli og spyrðir hver væri
„Tólfti september“, þá er við-
búið að starfsmaður Þjóðskrár-
innar gangi fram og svari: „Ja,
það er nú ég.“
Svona fór fyrir mér í gær
þótt ótrúlegt kunnj að virðast.
Og þá spurði ég:
— Hvers vegna tókuð þér
upp dulnefnið ,,Tólfti Septem-
ber“?
Og þá svaraði hann:
„Einfaldlega vegna þess að
það er afmælisdagur minn. Ég
fæddist þennan dag fyrír fjöida
mörgum árum á Árbakka á Ár-
skógsströnd og ólst þar upp.
Foreldrar mínir voru báð'r
söngelskir og tónlistarfólk.11
— Hvenær fóruð þér að
semja lög?
„Ég byrjaði á því sem strák-
i?r, en ég hafði aldrei hirt um
að halda lögunum saman fyrr
en danslagakeppn? SKT byrjaði
og vegna þess að ég fékkst við
lagasmíðina aðeins sem tóm-
stundagaman, en ekki sern fag-
maður, þá kunni ég ekki við að
kalla mig Freymóð Jóhannsson,
heldur leitaði mér að dulnefni."
— Hafið þér síðan haldið sam
an lögunum?
„Nú eru liðin sex ár frá því
að ég tók að haida saman iög-
unum og fást við þetta að ráöi.
Það eru víst orðin ein ijörutíu
lög, sem ég hef haldið til haga
þessi ár. Þrjátíu þeirra hafa
komið fyrir eyru almennings og
sjö þeirra kannast fólk einkum
við vegna þess að þau eru til á
plötum hjá útvarpinu. Hið átt-
unda er væntanlegt á riýrri
plötu á næstunni. Það er iagið
..Litli tónlistarmaðurmn", sem
Erla Þorsteinsdóttir syngur.“
— Hvaða lag þvkir yður
vænzt um?
...Spyrjið þér í alvöru um
það? Ja, þá myndi éw svara, að
sjálfum Þyki mér vænzt um
,.He:mþrá“, bæði lag og texta.
Það var upprunalega samið í
Danmörku fyrir stríð við dönsk
an texta, en síðan sarndi ég nýj
an texta við það á íslenzku.11
—- Semjið þér tex*ana.?
„Ég hef samið þá flesta. •—
ekki þó textann við lagið
, Hljóðaklettar“, sem er ei'tir
Einar skáld Benediktsson Ég
hef ekki heyrt þaö í útvarpinu
lengi svo að ég hef gert um það
fyrirspurn hvort lagið værj
bannað í útvarpi en ég hef ekki
fengið neitt svar. Það þykir ef
til vill fyrir neðan virðingu
góðskáldsins Einars Benedikts-
sonar, að Ijóð hans skuli notað
í danslagastíl. Ef svo er, þá
finnst mér það illa farið, því að
lagið og ljóðið fer mjög vel
saman. Og ég hafði fengið fuilt
levfi til að nota textann við
lagið.“ 1,
— Hvernig verður lag til?
„Byrjunin, stefið, verður til
fyrst, síðan er að finna e’fni text
ans. Þetta er minn gangur, en.
aðferðin er mismunandi og
bundin við persónu iegt eðli
mannsins, sem er mismunandi.
Sumum dettur í hug stef, aðrir
nota hljóðfæri og semja lögin á
það. És hef aðeins einu srini
samið lag við Ijóð, sem lá fyr-
Þekki nóturnar að vísu og kann
fyrir mér í tónfræði, en geng
sjaldan fyllilega frá lögunum
sjálfur, enda hef ég enga skóla-
göngu hlotið í greini.nni, er á-
hugamaður eins og eg sagði, en
mesta ánægju hef ég haft áf
samskiptum mínum við Cari
Billich, er hefur útsett mörg löp
iyrir mig. Honum á ég rnikið
rð þakka. Hann er bráðsnjall
:ónlistarmaður.“
— Hvaða lag yðár hefur náð
mestri útbreiðslu?
„Freymóður Jóhannsson1'
ír.
—Leikið þér á hljóðfajri’
„Nei, ekki get ég sagt það.
„Ég held að lagið „Draumur
fangans“ sé mest sung:ð eða þá
,,Litla stúlkan við hliðið". Bæði
hafa náð miklum vinsæ.'Idum.,
og auðvitað skipta textarnir
miklu máli í þessar; t.egand tón
listar."
— Þér leggið mikla áherzlu
á textana?
,,Mér er það mikið áhuga-
mál, að mögulegt sé með góðum
íslenzkum textum við' góð ís-
lenzk lög að hamla a mótí er-
lendum textum, sem mikil á-
hrif hafa í dægurlögunum. Er-
lendu áhrifin verða ril: of ein-
hliða."
— Hefur mikið áunnizt?
„Ég held að íslenzkir dægur-
lagahöfundar hafi nað góðum
árangri. Ég er viss um að víða
leynast góðir hæfileikar, sem
myndu njóta sín ef meiri rækt
væri lögð við þessa grein tón-
listar. Ðari'sl'agásamkeppni SKT
hefur tvímælalaust stuðlað að
heppilegri þróun \ þessum efn-
um. Tölúvert góðra laga hefur
komið þar fram cg rnörg lög,
sem fyllilega ættu skilið að
koma fyrir almenningssjöni r á
plötum, en útvarpið hefur þ::r
stórkostlega miklð áhriiavald.
Þau lög, sem ekki ei'u tekin
upp á plötur og leikin í útvarp.
ið, komast varla nokkurn tíma
fyrir eyru almennuigs. Plötuút-
gáfu þyrfti að auka verulega
hér á landi“.
— Hafa lög yðar fengiS. verð-
laun í danSlagakeppni SKT?
„Verðlaun eru ekki dómur á
lífsgildi laga. Log, sem ekki
grípa um sig í augnab'.ikinu;
geta orðið langlíf. Lagið „Blik-
andi haf“, sem kom fram í
keppninni 1954, hlaut ekki verð
laun, en virðist hafa orðið lang
líft. Verðlaun eru enginn end-
anlegur dórnur á lag. Ég hef til
þessa séð um danslagasam-
keppnina. en nú tekur við af
mér Baldur Hólmgeirsson. Nú
er ný samkeppni í uppsiglingu
hjá SKT, og verður hún í októ-
ber.“
— Verður Tólfti September
með að þessu sinru?
„Frestur er ekki útrunninn
enn, ekki fyrr en á rnánudag,
og lögin koma venjuiega ekki
fyrr en á seinustu stundu. Það
er ekki gott að segja nema
Tólfti September verði með af
gömlum vana.“
— Hvernig lög hafið þér aðal
lega samið?
„Ýmis konar lög, bæði við
nýju og gömlu dansana,
valsa og annað. Ég hugsa hiýtt
til þess fólks, sem hefur tekið
lögunum mínum vel. Ég vildi
gjarnan geta glatt það meira
ef hægt er. Ég tel aldrei of vel
vandað til þessara hluta. Þcss
vegna legg ég ríka áherzlu á
að textarnir séu vel gerðir og
hollir — ekki siðspiliandi, sem
dæg'urlagatextar geta verið.
Þessarar tónlistar — dægur-
laganna — er notið af margfalt
fleirum en arinárrar tónlistar.
Þess vegna er það veigamik-
ið þjóðfélagsatriði að dæg-
urlagahöfundar hafj upp
á eitthvað gott að bjóða
.... Þegar þroski fólksins
vex, þá verður það reiðubúið
að njóta æðri listar."
— Eigum við að ræða nánar
um list í þessu sambandi?
„Vitaskuld deila menn um
það hvað sé list. Það myndi ef
til vill þykja faránleg afstaða
ef spurt er um list. og svarið
væri á þá leið að list skyldi
metin eftir magni þeirrar
nautnar, sem hún veitir f]ö:d-
anum á hverjum tíma. Hins
vegar er slíkt enginn dómur á
að fleira sé listaverk. Listin hef
ur þjóðfélagslegt gildi líka. —
Listaverk, sem gerir ógagn, er
ekki æskilegt".
-— Hvað um ljóðagerð?
„Hvað snertir ljóðagerð, þá
álít ég ákaflega hæpið að
hverfa frá okkar sérstæða ljóð-
formi. Það er ákaflega hæpið,
ef við viljum halda hinum ís-
lenzku einkennum cg þrcska
þau.
Ég meina stuðla og nöfuð-
stafi. Rím er ekkji sérstakt fyrir
okkur, en stuðlar og höfuðstaf-
ir eru séreinkenni i byggingu
íslenzkra ljóði.
iSannleikurju.i er sá, að dans
lög eru mc'ra bundin formi
heldur en önnur tónlist. Þau
krefjast ákveðins forms, og eru
fast mótuð. Hitt er frjálsara.
Það má líkja tón’istinni v:ð
málið, ljóðin og óbundið mál.
Danslögin eru ei-is og ljóð.n,
önnur tónlist likist óbundnu
máli.
— Klassisk tóni’st?
„Klassisk tónlist er orð, sem
ég geri ekki mikið úr Menn
geta ekki fyr.rfi'aíýi samið klass
iska tónlist. Klassisk tónlist er
ekki sérstakt form. Hún er
seinni tíma viðurkenning á verð
mæti tónsmíðarinnar."
Samtal þetta er prentað í til-
efni dagsins.
u.