Morgunblaðið - 03.12.1975, Blaðsíða 20

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. DESEMBER 1975
20
Pálmi Jónsson á Alþingi:
Landið sé í einka- eða félags-
eign bænda og sveitarfélaga
Eignarnámsheimildir tryggi almannahag, ef nýta
þarf sérstök gæði í þágu þjóðar eða landshluta
Bragi Sigurjónsson (A) mælti nýveri5 fyrir tíllögu til þingsályktunar.
sem þingmenn Alþýðuflokksins flytja, um eignarráð ríkisms á landinu, gögnum
þess og gaeðum. Fjórum sinnum áður hefur slik tillaga verið flutt og þetta er
fimmta sinnið, sem þingmenn Alþýðuflokksins róa á þjóðnýtingarmið á landinu
Nokkrar umræður urðu um tillöguna Gegn henni mæltu Páll Pétursson (F) og
Pálmi Jónsson (S) en með henni, auk framsögumanns, Sighvatur Björgvinsson
(A) og Stefán Jónsson (K), sem þó lýsti þvi yfir, að hann myndi ekki greiða henni
atkvæði
Hér fer á eftir ræða Pálma Jónssonar (S)i umræðunni
ÚR EIGN BÆNDA
OG SVEITARFÉLAGA
Ég verð að lita svo á, að tillaga sú,
sem hér er til umræðu, sé einhver
lifseigasta afturganga, sem riðið hefur
húsum hér á hv Alþ nú á siðari árum
Fjórum sinnum hefur hana dagað uppi
og i fimmta sinn er hún sprottin upp
hér í þingsölum. A.m.k. tvisvar sinnum
hefi ég skorað á hv allsherjarnefnd, að
taka þessa tillögu til afgreiðslu og fella
hana Ég ætla að leyfa mér i þriðja og
vonandi síðasta sinn að beina þessari
áskorun til hv. allshn . að taka nú
tillöguna til afgreiðslu, og ég efast
ekkert um, að þá yrði hún felld
Tillagan hefur breytt nokkuð um svip
i gegnum árin Hún er nú loðin að
orðalagi og teygjanleg, miða við það,
sem áður var Inn i hana hefur verið
skotið orðalagi, sem er tviætt og
stangast jafnvel á við höfuðtilgang til-
lögunnar sjálfrar Hún ber þó enn hinn
sama höfuðtilgang, sem hún æ hefur
haft, þann að þjóðnýta allt land, að
færa allt land úr höndum einkaaðila
og sveitarfélaga i hendur rikisins, að
gera landið allt að rikiseign, eins og
það er kallað, og er það megintilgang-
ur tillögunnar, enda þótt utanskot séu,
að bændur megi eiga bújarðir sinar
meðan þeir þess óska
Ég þarf ekki að ítreka skoðanir minar
á þessum tillöguflutningi Ég hef rætt
þessi efní á undanförnum þingum og
nægir að vitna til þess eins og aðrir hv
þm , sem hér hafa tekið til máls sumir
hverþr
AFRÉTTIR, STÖOUVÖTN
OG FALLVÖTN
Ef að þvi er stefnt, að færa land, þótt
ekki væri nema afréttir, fallvötn, stöðu-
vötn og hvers konar landsréttindi, úr
höndum þeirra aðila, sem þær eiga nú,
þ e bænda og sveitarfélaga í langflest-
um tilvikum, þá væri mjög stefnt til
hins verra fyrir islenzkt þjóðfélag Með
þvi væri brott numin kjölfesta
bændastéttarinnar, sem er landið
sjálft i þeirra eign og yfirráðum og
við mundi blasa, að landi og landsrétt-
indum réðu stjórnarráðsskrifstofur i
Reykjavik með síauknu rikisvaldi, nýju
leyfakerfi og nýjum starfsmönnum.
þ e auknu rikisbákni Þetta held ég, að
yrði til hins verra, og um það skal ég
ekki fara mörgum orðum Hitt er rétt,
að við nokkurn vanda er að fást i
ýmsum þeim greinum, sem tillagan
fjallar um. Þann vanda er hægt að ráða
við á annan hátt heldur en þjóðnýta
landið og þau landsréttihdi, sem um er
talað hér
Ég skal í sambandi við það, sem hér
hefur verið drepið á um jarðalög, að-
eins segja það, að þar eru reifaðar
hugmyndir, sem fjalla um nokkurn
hluta af þeim efnum, sem hér er að
vikið Þessar hugmyndir eru nú i end-
urskoðun hjá fulltrúum stjórnarflokk-
anna Ég á þá von, að stjórnarflokkun-
um takist að samræma sín sjónarmið
um þessi efni, og komast þar að niður-
stöðu, sem verði i raun til mikilla bóta
um þessi mál Þar eru þó ýmis fleiri
ráð, sem til greina koma heldur en
þau, sem voru i jarðlagafrumvarpinu,
sem lagt var fram fyrir tveimur árum
Ég fer ekki lengra út i þá sálma, en ég
lit svo á, að leiðir að því markí, sem
jarðlagafrv fjallar um i sinni upphafs-
grein, séu fleiri tiltækar en sú, sem þar
er mörkuð Um það að eigendur nátt-
úrugæða lands, fallvatna, jarðhita og
annarra verðmæta stundi brask og
njóti óhófsgróða af þessum eignum
sinum, vil ég geta þess, að það
getur verið þörf á þvi, að kveða nánar á
um, heldur en gert er í sambaridi við
tramkvæmd eignarnáms og eignar
námsmats, i nýrri lagasetningu Það
getur verið þörf á þvi að setja eitthvert
þak á það, hvað slik verðmæti eru
metin við eignarnámsmat, þegar eign-
arnám væri framkvæmt Og eins og
islenzka stjórnarskráin gerir ráð fyrir,
þá er eignarnám og heimild til eignar-
náms það úrræði, sem tiltækt er til að
ná réttindum, úr höndum einkaaðila, ef
og þegar almannaheill krefst. Þessi
mál hafa verið mjög til umr hér að
úndanförnu i sambandi við háhita-
svæðin. Ég tel ekki þörf á þvi að flytja
þessi verðmæti i hendur ríkisins alfar-
ið, en ég tel enga ástæðu til annars, ef
Pálmi Jónsson alþingismaður.
i odda skerst og samningar tefjast úr
hömlu, þá sé eignarnámsheimild feng-
in og henni beitt.
EINKAEIGN — EÐA
FÉLAGSEIGN BÆNOA
í sambandi við það, að islenzka rikið
slægi eign sinni á t d afréttarlöndin, á
veiðiárnar, á stöðuvötn í byggð og
óbyggðum með einfaldri lagasetningu
eins og hér er lagt til, þá er það vitað,
að þessi landsgæði, eru yfir höfuð í
eigu bænda landsins. Sumpart i einka-
eign, en að miklu leyti i félagseign, í
eigu sveitarfélaga og jafnvel samtaka
þeirra. Ef þetta væri skilið frá bújörð-
um og tekjur af þessum eignum hyrfu
frá bændastéttinni. þá má vænta þess,
að eitthvað þyrfti að koma í staðinn, og
ég lít svo til, að ýmsum þyki, að
búvörur sé nægilega háar, en lagtæk-
ast væri líklega að hækka verð á land-
búnaðarvörum, til þess að vega á móti
þeirri skerðingu, sem bændastéttin
yrði fyrir við slika lagasetningu Allt
eru þetta rök gegn þessu máli, sem hér
er flutt. Málið er enda eins og hv. flm.
sjálfur sagði með þeim hætti, að það
gengur þvert á viðurkenndar hefðir um
eignarrétt og það má segja, að það
nálgist að striða gegn eignaréttar-
ákvæði stjórnarskráinnar
Hér hefur borið nokkuð á góma
umgengni við landið, nauðsyn þess að
vernda islenzka náttúru og hverja var-
úð þarf að hafa i sambandi við hvers
konar meðferð lands og landsgæða.
Undir þetta er sjálfsagt að taka Og ég
vil samt segja það, að eftir þvi sem ég
þekki til, þá mun landi bezt borgið,
einnig að þessu leyti i eigu bændanna
og samtaka þeirra Það held ég, að
væri ekki bragarbót að aðrir færu þar
með eignarráð yfir.
ÁVALDI
SVEITARFÉLAGS
Varðandi það, sem hér hefur verið
nefnt um sumarbústaðalönd og ein-
staka sumarbústaði, sem reistir séu
skipulagslaust, og að einkaaðilar brytji
sundur lönd sin og hafi hagnað af að
selja „stórgróðamönnum" þéttbýlisins,
eins og hér hefur verið nefnt, þá er
nauðsynlegt að gera sér grein fyrir
því, að sveitarstjórn í hverju sveitar-
félagi hefur slikt mál algerlega á sinu
valdi. Lög kveða svo á um, að enginn
megi reisa sumarbústað, og gildir það
alveg alfarið, án leyfis sveitarstjórna
Ég tel, að það sé út af fyrir sig, að þetta
lagaákvæði sé í skökkum lögum, það
er i náttúruverndarlögum, það ætti
heima í jarðalögum, verði þau sam-
þykkt En það hefði verið þörf á þvi, að
ýmsar sveitarstjórnir færu eftir þessu
lagaákvæði betur heldur en gert hefur
verið, og gættu sin fyrir þeirri hættu,
sem þarna er vissulega yfirvofandi
Ráðin eru þó nægileg til í höndum
sveitarstjórnanna og ég hef ekki trú á
þvi, að það yrði betur með það vald
farið, ef það væri i höndum einhverrar
stjórnarráðsskrifstofu hér í Reykjavik
Framhald á bls. 21
Vörur í bezta gæðaflokki
PLANTERS
l&cktd
Vpeanuts^
Hnetusmjör. — Saltaðar hnetur í dósum og pokum.
Einnig ósaltaðar bökunarhnetur í pokum.
BabyRuth
Margskonar
sælgæti

ÍTender LeafJ
teobags
Te í grysjupokum og
skyndite (instant te)
Matarolía, bæði maisolía og
hnetuolía
Skyndikaffi Lyftiduft Skyndibúðingar Ávaxtahlaup
(Instant kaffi) Fimm Margar
Einnig-grófmalað bragðtegundir bragðtegundir
FRÚARSKÓR
mikið úrval
Litur brúnt og svart
C breidd.
Verð kr. 4530.
Litir svart og brúnt
D breidd
verð 4550.
Litur svart
E breidd
verð kr. 4765.
Litir svart og brúnt
D breidd
verð kr. 3190.
Póstsendum.
Skósel
Laugavegi 60 sími 21270