Morgunblaðið - 18.02.1976, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. FEBRUAR 1976
12
Símaþjónusta — fyrirspurnir og svör:
„Fyrst ekki þarf að ræða landhelgismál,
verkfallsmál eða efnahagsmál almennt”
Eyjólfur Konráð
Jónsson.
Langlínusamtöl
milli bæja
f sama hreppi
Eyjólfur Konráð Jónsson (S)
leitaði svara í gær hjá símamála-
ráðherra við eftirfarandi spurn-
ingum: 1) Hvernig verður síma-
þjónustu háttað við áframhald-
andi dreifingu sjálfvirka kerfis-
ins? 2) Hvenær verður neyðar-
þjónustu síma komið á í Skaga-
firði? 3) Hvenær er ráðgerð
stækkun sjálfvirku stöðvanna í
Siglufirði og á Sauðárkróki ? og 4)
Hvenær má vænta úrbóta i hlust-
unarskilyrðum útvarps í Skaga-
firði?
Eyjólfur gerði í itarlegu máli
grein fyrir litt viðunandi
aðstæðum í þessum efnum nyrðra
undanfarin- misseri og þeim
ástæðum, sem að baki spurning-
anna byggju. Orðiétt sagði hann
m.a.:
„Auðvitað segir sig sjálft, að
það mundi kosta gífurlega fjár-
muni að efla svo símakerfið, að
menn gætu með því að greiða eitt
skref svonefnt hringt hvert á
land sem er og talað ótak-
markaðan tíma. Álag á landssim-
ann mundi margfaldast og
allt fara úr böndunum. Sann-
ast sagna finnst mér
hvimleiðar deilur, sem einstakir
háttvirtir þingmenn alltaf öðru
hverju halda hér uppi þar
sem einstrengingslegustu sjón-
armið rekast á. Annars vegar
er því haldið fram að allt sé i
dýrðinni í Reykjavík og Reykvik-
ingar geti risið undir þessum
byrðunum eða hinum, og svo á
hinn bóginn, að Reykvíkingar séu
einhver kúgaður minnihluti á
þingi og umboðsmenn strjálbýlis-
ins leitist við að troða af þeim
skóinn. Mér finnast þeir þing-
menn, sem þannig tala sí og æ sízt
bæta hag þeirra, sem þeir eiga að
vera umbjóðendur fyrir, heldur
miklu fremur skaða hann. Við
erum sem betur fer ein og óað-
skiljanleg þjóð og eigum að taka
heilbrigt tillit hver til annars,
hvar sem menn eru búsettir, og ég
get sagt það eins og það er, að ég
hef aldrei komið fram neinu hags-
munamáli fyrir Norðurland
vestra með því að reyna í leiðinni
að klekkja á Reykvíkingum, enda
hef ég til þess enga löngun, og
satt bezt að segja gengur stundum
betur að fá þingmenn Reykja-
víkur til stuðnings við marg-
háttuð hagsmunamál úti um land
en suma, sem horfa aðeins á
næsta nágrenni sitt. En nóg um
þetta.
Eins og menn vita hefur sjálf-
virk símaþjónusta hafið innreið
sína í sveitum landsins, en því
miður virðist enn ekki hafa verið
ákveðið hvernig þeirri þjónustu
verði hagað. Fyrst og fremst að
því er gjaldtöku varðar. Þannig
hefur það t.d. gerzt í Skagafirði,
að einn hreppur, Staðarhreppur,
hefur verið klofinn í sundur og
menn geta ekki lengur hringt
milli bæja, án þess að um lang-
línusamtöl sé að ræða. Hið sama
hefur gerzt í Hrútafirði. Það fólk
sem fyrir þessu hefur orðið unir
því að vonum illa og þess vegna
tek ég málið hér upp. Ég vil vekja
athygli á áiyktun íbúa Staðar-
hrepps í Skagafirði og íbúa
Staðarhrepps í Vestur-
Húnavatnssýslu til yfirstjórnar
póst- og símamála.
Hvað sem ágreiningi um gjald-
töku vegna langlínusamtala kann
S t j ór n ar fr u m var p
um sjóefnaverk-
smiðju á Reykjanesi
Framleiði fínsalt, fiskisalt, kalí til áburðar,
kalsíum klóríð og bróm til notkunar í iðnaði
1 IÐNAÐARRÁÐUNEYTINU
er nú fullbúið frumvarp til
laga um saltverksmiðju á
Reykjanesi, sem felur það í sér
að stofnað verði hlutafélag, er
hafi það markmið að kanna
aðstæður til að reisa og reka
saltverksmiðju og annast
undirbúnlng að því að slfku
fvrirtæki verði komið á fót.
Ríkisstjórnin hefur samþykkt
að frumvarpið verði lagt f.vrir
Alþingi og verður það gert ein-
hvern næstu daga.
Þetta kom fram I svari
Gunnars Thoroddsen, iðnaðar-
ráðherra, á Alþingi f gær I svari
við fyrirspurn frá Jóni Skaftæ
syni (F).
Svar ráðherrans, að öðru
leyti en fram kemur hér að
framan, var á þessa leið:
Rannsóknir til undirbúnings
sjóefnaverksmiðju á Reykja-
nesi hafa staðið yfir í fullan
áratug. Rannsóknaráð ríkisins
ákvað 1966 að beita sér fyrir
könnun á þessu máli. Aður
höfðu nokkrar byrjunar-
athuganir á saltvinnslu verið
gerðar á vegum Raforkumála-
skrifstofunnar, en aðallega í
sambandi við önnur jarðhita-
svæði en Reykjanes.
Fyrsta athugunin, sem
Rannsóknaráð ríkisins Iét gera,
var almennt yfirlit um mögu-
leika til framleiðslu salts og
annarra efna úr sjó og skelja-
sandí. Á þeim grundvelli voru
lagðar fram tillögur um nánari
rannsóknir á einstökum þátt-
um. Á árinu 1968 hófust boran-
Gunnar Thoroddsen, iðnaðar-
ráðherra
ir og jarðfræðilegar rannsóknir
á Reykjanesi. Arið 1970 var
boruð um 1800 metra djúp hola.
Var hún talin gefa svo góðan
árangur, að hinar jarðfræði-
legu forsendur saltverksmiðju
væru traustar. Jafnframt þess-
um jarðfræðilegu athugunum
hafa verið gerðar tæknilegar
tilraunir og áætlanir um stofn-
kostnað og rekstur fyrirtækja,
sem gætu hagnýtt þessi verð-
mæti og framleitt ýmiskonar
efni úr þeim. Um þessa mögu-
leika er notað samheitið „Sjó-
efnavinnsla", en með því hug-
taki er átt við fjölþætta vinnslu
úr sjó og heitum, söltum hvera-
legi frá jarðhitasvæðinu á
Reykjanesi.
Aðalfrumkvöðull þessa máls
Framhaldá 17.
að líða vona ég að menn geti verið
um það sammála, að óviðunandi
sé að hreppar séu klofnir í sundur
með þessum hætti og fólk geti
ekki talað á milli næstu bæja
alveg eins og það getur talað á
milli húsa í Reykjavík fyrir eitt
skref svonefnt. Við þetta fyrir-
komulag verður með engu móti
unað og þess vegna er nauðsyn-
Iegt að skipuleggja þessi mál frá
upphafi þannig að sanngjarnt og
eðlilegt sé.
Ég vil leyfa mér að gera það að
tillögu minni, að í meginatriðum
verði sfmaþjónustunni þannig
háttað, að menn geti talað innan
hvers héraðs fyrir sig, án þess að
um langlínusamtöl sé að ræða
alveg á sama hátt og menn geta í
Stór-Reykjavík hringt hvert sem
er fyrir eitt skref. Sumir hafa
bent á að eðlilegt væri að menn
gætu, án þess að um langlínu-
samtal væri að ræða, talað innan
hvers núverandi símasvæða, en
ég geri ekki kröfu um það að svo
langt verði gengið í fyrsta áfanga.
Mér finnst eðlilegt að menn greiði
eitthvað hærra fyrir það að
hringja milli héraða en þeir þurfa
að greiða innan bæjar eða innan
síns eigin héraðs. Þótt síðarmeir
verði sjálfsagt um meiri jöfnun
símgjalda að ræða “
Næturþjónusta
komin á
Sauðárkróki
og Húsavík
Halldór E. Sigurðsson, sam-
gönguráðherra, sagði sjálfvirku
símaþjónustunni komið út í strjál-
býlið eftir því sem fjárhagur
pósts og sfma leyfði, en þessi
ríkisstofnun þyrfti að standa
undir öllum framkvæmda-
kostnaði sínum af eigin tekjum.
Framkvæmdageta hennar réðist
því m.a. af verðlagi þeirrar þjón-
ustu, er hún léti í té.
Nokkuð væri um liðið síðan 4.
þingmaður Norðurlands vestra
hefði borið fram fyrirspurnir
sínar. Síðan hefði næturþjónusta
simans komið til, bæði á Sauðár-
króki og í Húsavík. Innan mjög
skamms tíma kæmi slfk þjónusta
á Patreksfirði og í Kirkjubæjar-
klaustri.
Um stækkun sjálfvirku sím-
stöðvanna í Siglufirði og á Sauð-
árkróki væri erfiðara að spá, en
efni til stækkunar stöðvanna
hefði enn ekki verið pantað af
fjárhagsástæðum.
Urbætur i hlustunarskilyrðum
útvarps heyrðu undir ríkisútvarp
og menntamálaráðuneyti, síminn
væri aðeins verktaki um fram-
kvæmdir. Áætlanir um bætt
hlustunarskilyrði hefðu hins
vegar legið fyrir í um það bil tvö
ár, en ríkisútvarpið ekki haft fjár-
magn til framkvæmdanna.
Verður neyðar-
þjónustu hætt
á Hvolsvelli?
Ingólfur Jónsson (S) fagnaði
því, að neyðarþjónustu síma væri
komið á á tilteknum stöðum. Hitt
væri verra, ef satt reyndist, að til
stæði að fella niður þá
neyðarþjónustu, sem verið hefði
til staðar á Hvolsvelli. Krafðist
þingmaðurinn skýrra svara um,
hvað framundan væri í því efni.
Þar sem sjálfvirkar
stöðvar eru ekki
Gunnlaugur Finnsson (F)
benti á brýna þörf nevðarbión-
Gunnlaugnr Karvrl Pálmason.
Finnsson.
Páll Pétursson. Garðar SlgurAsson.
ustu þar sem sjálfvirkar stöðvar
væru ekki til staðar og sími lokað-
ur nema hluta úr sólarhring. Þar
þyrfti mannfólkið að geta nýtt
neyðarþjónustu ef bruni eða veik-
indi bæru að höndum. Vakti hann
athygli á því, að koma mætti fyrir,
án verulegs kostnaðar, einum
sjálfvirkum síma er þjónaði all-
nokkrum sveitabæjum, og tengd-
ur væri sjálfvirkri símstöð þar
sem sólarhringsvakt væri.
Fyrirspyrjanda
andmælt
Karvel Pálmason (SFV) and-
mælti fyrirspyrjanda og taldi
kröfuhörku strjálbýlisþingmanna
sízt til þess fallna að skapa andúð
milli strjálbýlis og Reykjavíkur-
Reykjanesssvæðisins. Hins vegar
væri sýnt að Eyjólfur vildi standa
jöfnum vinsældafótum norður í
Skagafirði og f Reykjavík.
Framhald á bls. 17.
4ðeins hált't prósent af þjóðar-
framleiðsln til rannsóknastarfa
— 5,7% til fræðslumála — 0,8% til menningarmála
VILHJALMUR Hjálmarsson,
menntamálaráðherra, svaraði í
sameinuðu þingi í gær fyrirspurn
frá Sighvati Björgvinssyni (A)
um kostnað ríkisins af mennta-,
fræðslu- og rannsóknamálum sem
hlutfall af vergum þjóðartekjum
(þjóðarframleiðslu). Svar ráð-
herrans fer hér á eftir ásamt
fyrirspurninni.
Fyrirspurnin hljóðar svo:
1. Hver hafa verið útgjöld hins
opinbera til fræðslumála, menn-
ingarmála og rannsókna (samtals
rekstrarútgjöld og stofnkostn-
aður) sem hlutfall af vergri
þjóðarframleiðslu á árunum 1972,
1973,1974 og 1975?
2. Hverjar eru nýjustu sam-
bærilegar tölur fyrir lönd i Vest-
ur-Evrópu og Norður-Ameríku og
um meðaltal slíkra útgjalda fyrir
lönd í Vestur-Evrópu í hlutfalli
við þjóðarframleiðslu skv. skýrsl-
umOECD?
„Ég leyfi mér að svara fyrirsp. í
heild án beinnar sundurgr. eftir
töluliðum þannig:
Eins og kunnugt er fara útgjöld
til menntamála, þ.e. bæði fræðslu-
mála, rannsóknastarfa og annarra
menningarmála, yfirleitt vaxandi
í flestum löndum, þótt nokkru
kunni að muna frá ári til árs um
þróunina í þessu efni eftir fjár-
hagsástæðum á hverjum tíma
Til fróðleiks má geta þess, að á
árinu 1971 námu útgjöid til
fræðslumála í eftirgreindum 12
löndum, sem hlutfallslega verja
einna mestu fé til fræðslumála,
svo sem hér segir.
Utgjöld hins opinbera til fræðslu-
mála árið 1971 sem % af vergri
þjóðarframleiðslu.
%
Svíþjóð ...................7.9
Holland ...................7.9
Danmörk ...................7.6
Noregur....................6.4
Finnland ..................6.3
Bretland (uppl. frá 1969) .5.5
Belgía (uppl. frá 1969) .. 5.4
Island.....................5.1
Frakkland (uppl. f. 1970)..4.7
Vestur-Þýzkaland ..........4.5
Einfalt meðaltal ..........6.1
Kanada ....................8.5
Bandaríkin ................6.7
Meðaltal fyrir þau 10 Evrópu-
lönd, sem talin eru hér að framan
er 6.1% á árinu 1971 að því er
fræðslumál varðar, en talan fyrir
tsland var á því ári 5.1%. Síðan
hefur talan að því er tsland
varðar hækkað
í 5.4% áárinu 1972
í 5.2% á árinu 1973 og
í 5.7% á árinu 1974
Þetta verður að nægja sem svar
við 2. tl. fsp.
Opinber framlög til fræðslu-
mála, rannsóknastarfsemi og ann-
arra menningarmála á tslandi
árin 1972—1974 hafa verið sem
hér segir:
Framhald á bls. 16
önnur
1972
1973
1974
Fræðslu-
mál
5.4%
5.2%
5.7%
Rann-
sóknir
0.5%
0.5%
0.5%
menning-
armál
0.7%
0.8%
0.8%
Samtals
6.6%
6.5%
7.0%