Morgunblaðið - 18.03.1976, Side 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 18. MARZ 1976
Hann segir að togari í
Aberdeen verði að veiða fyrir
900 pund á dag til að hann beri
sig. Astandið í bænum væri nú
hið hrapallegasta að hans sögn
ef ekki hefði komið til olíu-
vinnslan í Norðursjónum, þar
sem allmargir sjómenn hafi
fengið vinnu á olíuborunar-
pöllunum. Hann segir að ekki
sé hægt að beraþað starf saman
I dönsku blaði rákumst við
nýlega á viðtal við Jim Bowie
skozkan sjómann serii kveðst nú
atvinnulaus eftir að hafa verið
til sjós í 43 ár. Astæðan fyrir
því er þorskastríð Islands og
Bretlands segir í greininni sem
fer hér á eftir í lauslegri þýð-
ingu.
„Enda þótt Bowie hafi verið einn farsælasti skipstjóri í Aberdeen
hefur hann orðið fórnarlamb þess samdráttar í togaraútgerðinni sem
orðið hefur á síðustu árum.
I síðustu veiðiferðinni aflaði skip hans fyrir 11 þúsund pund á átján
dögum. Það var ekki nóg. Hann varð að færa að landi afla fyrir að
minnsta kosti 15 þúsund pund til að útgerðin teldi þetta borga sig.
Honum var sagt upp, en engu að síður reynir hann að kyngja stoltinu
og fer á hverjum morgni niður á höfn að reyna að fá sér vinnu innan
fiskiðnaðarins.
Jim Bowie áfellist ekki Islendinga fyrir að hann hefur orðið að hætta
á sjónum. Hann er á hinn bóginn argur út í ríkisstjórn hennar hátignar
vegna þess að hún hefur leyft að lönd sem ekki eru innan Efnahags-
bandalagsins leggi upp mikinn afla í Bretlandi. Þar á hann einkum við
norska togara. Jim Bowie segir að íslenzka ríkisstjórnin hafi gert
hárrétt með því að taka sér 200 mílna fiskveiðilögsögu, enda þótt hann
sé ekki dús við þá aðferð sem beitt var. Hann kveðst hlakka til þess
dags, þegar Bretland taki sér einnig 200 mílur. „Þá þurfum við ekki að
fara til Islands," segir hann, „heldur höfum nóg af fiski á okkar eigin
miðum.“
Bowie skipstjóri telur tillögu EBE um að önnur lönd bandalagsins
veiði innan hugsanlegrar 200 mílna lögsögu Bretlands algerlega frá-
leita. Hann segir að eina leiðin til að Bretar geti haldið lífi í útgerð
sinni sé alténd sú að útlendingar komi að minnsta kosti aldrei nær en
100 mílur.
— Margir brezkir togaramenn hafa neyðzt til að veiða nær einvörð-
ungu úti fyrir Skotlandsströnd, meðal annars af ótta við íslenzku
varðskipin. Bowie segir að sumir rússneskir og pólsku verksmiðjutog-
aranna séu svo stórir að þeir gætu sem hægast haft einn Aberdeen
togara á dekkinu.
Ef slikt verður látið viðgangast verður brátt ekki bein að hafa úr sjó
og enn versnar þetta þegar bæði Noregur og Island eru komin með 200
mílna fiskveiðilögsögu.
Hlakka til þegar Bretar
hafa tekið sér 200 mílur
við sjómennsku, og það sé held-
ur ekki jafnvel borgað, en ég
verð kannski að bora þar niður
sjálfur — til þess að geta
skrimt.“
Jim Bowie þykir gaman að
spila golf, en nú orðið segist
hann hafa alltof mikinn tfma
til þess að sinna því sem áður
var aðeins tómstundaskemmt-
I SVlÞJÓÐ er nú að sjálfsögðu á allra vörum trúlofun Karls
Gústafs konungs og þýzku stúlkunnar Silviu Sommerlath.
Jafnvel þeir hópar I Svtþjóð sem gerzt hafa æ hávaerari á
sfðustu árum og krafizt afnáms konungdómsins sökkva sér
fjálglega I frásagnir af blaðamannafundi sem hin nýtrúlofuðu
héldu þegar tlðindin voru gerð heyrum kunn. Samkvaemt
blaðaskrifum virðast þegnar kóngs vera ósköp ánaegðir meS
val Karls.
Silvia á brasiliska móSur og þýzkan föSur sem aS langfeSga-
tali er kominn af spönskum aSalsmönnum. Fjölskyldan býr I
Heidelberg. Samkvæmt fréttum er Silvia fyrir nokkru byrjuS
aS læra sænsku og ætti sllkt ekki aS vefjast fyrir henni, þar
sem hún er „andstætt viS væntanlegan eiginmann sinn mjög
góS tungumálakona," eins og sagSi I sænsku blaði, þegar
veriS var a8 kynna kosti hennar. Hún talar ensku. frönsku
spönsku, portúgölsku og ftölsku og hefur starfaS sem túlkur
vfSa vegna þessara miklu málakunnáttu.
Svfar rifja þaS einnig upp nú, þegar Lilleprinsen eins og hann
var kallaBur, þegar hann var ungur drengur og eftirlæti landa
sinna, hefur vfSa komiS viS þegar konur eru annars vegar.
MeSal þeirra sem nefndar hafa veriS vinkonur hans og
ástmeyjar eru þokkadfsir á borð viS Piu Degermark, Titti
Wachtmeister, og fleiri og fleiri. .
Trúlofunin kemur engan veginn eins og þruma úr heiSskfru
lofti. Kóngur hafSi einhvem tlma gefiS yfirlýsingu um aS hann
myndi ganga f hjónaband áSur en hann næSi þrftugsaldri og
sfSustu þrjú árin hafa þegnar hans taliS aS hann væri búinn aS
kjósa sér konuna. þar sem Silvia væri, enda þótt óvenjulangur
aSdragandi hafi veriS aS kunngjörSinni.
I blöSum er og sagt frá þvf aS eftir aS hafa lokiS stúdents-
prófi meS nokkrum erfiSismunum hafi hann fengiS þjálfun I
hernum og sfSan sökkt sér niSur I nám f félagsfræSum, sögu
og hefur hann lagt stund á fræSin f Uppsölum. Hann þykir
viSfelldinn ungur maSur, án listrænna hæfileika og tiltakah-
legra gáfna. ASaláhugamál hans eru á sviði landbúnaSar og
honum þykir afskaplega gaman aS fara á veiðar. „Hann er
seinþroska, en vænn og góSur piltur og verður gott fyrir hann
aS fá svona greinda konu." segja þeir nú f SvfþjóS og virðast f
aðra röndina dálftiS undrandi á þvf aS hún hafi gefiS kónginum
jáyrSi sitt.
Myrna Blumberg:
Margar skáldsögur veittu mér
svo mikla ánægju að ég leita til
þeirra aftur og aftur: meðal
þeirra eru Heat and Dust (hiti og
ryk) eftir Ruth Prawer Jhabvala
(útg. Murray), The Great
Victorian Collection (Viktorí-
anska safnið mikla) eftir Brian
Moore (útg. Cape) og Turtle
Diary (Skjaldbökudagbók) eftir
Russell Hoban (útg. Cape). Þær
gerast í Indlandi, Kaliforníu og
London og eru síungar, dásam-
lega næmar, takmarkalaust leit-
andi, opnar fyrir raunveruleika
og ímyndunarafli, — ásamt tölu-
verðri kimni. Og þær eru prýði-
lega skrifaðar.
A.S. Byatt:
The history Man (Sögumaður-
inn) eftir Malcolm Bradbury
(útg. Secker & Warburg) er ein
af mest spennandi skáldsögum,
bæði er varðar frásögutækni og
efni, sem ég hef lesið i langan
tíma. Hún gerist I kunnuglegum
grámóskulegum og atgangsmikl-
um nýjum háskóla, en hún er
samt ekki venjubundin háskóla-
lífssaga. Hún fjallar um það sem
Bradbury kallar sjálfur „þá þver-
stæðu að margar kenningar okkar
um meira frelsi eru um leið kenn-
ingar um minna frelsi". Hún fæst
við menningarlega og félags-
fræðilega determinista með því
að útiloka stílfræðílega það sem
þeir útiloka hugmyndafræðilega;
— einkalíf, frjálsan vilja einstakl-
ingsins, hið innra líf manna ...
Bradbury hefur rannsakað
Waugh og Muriel Spark á vísinda-
legan hátt, og árangurinn er bit-
urt háð, köld kómedía og nýtt
skáldsagnaafl sem er jafn hug-
myndarík og efni sögunnar er slá-
andi.
Edward Candy:
Ég er ekki hót hrifinn af há-
skólalifssögum, — sem smækkuð
heimsmynd er háskóli ekki virki-
lega raunhæfur; einungis sem
sögusvið er háskóli hins vegar frá-
hrindandi fyrir lesendur sem
Bœkur ársins
í Bretlandi
% BREZKA blaðið The Times birtir nú fyrir jólin
stuttar greinargerðir ýmissa gagnrýnenda fyrir þeim
bókum sem þeir telja hvað merkastar á brezkum bóka-
markaði árið 1975. Fer hér á eftir úrdráttur nokkurra
þessara umsagna.
1.
grein
ekki eru háskólafólk, á meðan
hann býður þeim sem það eru að
hæðast að því kerfi sem fæðir þá
og klæðir. Slfk fyrirtæki verða oft
snobbuð sjálfspynding. Þvf er það
einkennileg ánægja sem The
History Man eftir Malcolm Brad-
bury veitir manni. Hún er skáld-
saga sem fer út fyrir hefðbundið
svið skáldsagna af þessu tagi því
hún er frábærlega skrifuð og af
sérstöku innsæi. Hún stendur
jafnfætis „The Groves of Aca-
deme“ að tæknilegri snilli og
„Lucky Jim“ að skarpri fyndni.
Kay Dick:
Meðal þeirra bóka, — fyrir utan
skáldsögur —, sem veittu mesta
ánægju er hin skarplega ævi-
saga Kiplings eftir Philip Mason
„The Glass, The Shadow and the
Fire“ (útg. Cape) og hinn stíl-
fagri og hnitmiðaði texti Kingsley
Amis við myndabókaflokk
Thames and Hudson Kipling &
His World. „Kipling“ Masons er
dásamlegt framhald af brautryðj-
endaverki Carringtons og hann
útfærir stef sem Carrington gat
aðeins gefið lftillega i skyn. Það
sem bæði Mason og Amis gera (og
textar þeirra fylla stórkostlega
vel hvor upp í annan) er að fá
mann til að byrja að lesa Kipling
sjálfan á ný, — og það er fágæt
upplifun. Meðal nýrra skáldsagna
(og gleymum því aldrei að skáld-
sagan er grundvöllur bókmennt-
anna) vil ég geta Honeysuckle
Girl (Ffflastúlkan) eftir Rhys
Davies (útg. Heinemann), sem
sjálfsagt er ein bezt málaða og
hrífandi konumynd bókmennt-
anna.
Jacky Gillott:
Fyrir langar ánægjustundir vel
ég Collected Poems 1951—1975
(Ljóðasafn) eftir Charles Causley
(útg. MacmiIIan). Causley til-
heyrir því sviði ljóðagerðar sem
er utan við tfzku og tíma. Hann er
kallaður hefðbundinn. En ég
þekki ekkert núlifandi ljóðskáld
sem beitir hefðbundnum formum
og hrynjandi ballöðunnar með
jafn flóknum og hrffandi árangri.
Þótt hann hniki ljóðformum sín-
um lítið til nýtir hann þau vitur-
lega, notar strangan einfaldleik
þeirra til að halda flóandi ljóð-
rænu og draumkenndum flaum
innan vissra marka. Þessi agaði
stigmagnandi kraftur veitir ljóð-
um hans sérstakan gljáa.
Annar hæfileikamaður, sem
ekki síður vekur hjá mér spennu
með ofsa sfnum og uppáfinninga-
semi er Saul Bellow, en nýjasta
skáldsaga hans Humboldt’s Gift
(Gjöf Humboldts útg Alison Press
Secker — Warburg) er löng, frá-
bærlega hnitmiðuð frásagnar-
glfma milli skynsemi og hugar-
flugs. Þessar tvær bækur eru
samstæðar. Bellow hefur upp
ákall vegna glötunar skáldsins.
Causley staðfestir að skáldið er
ekki glatað.
Bevis Hillier:
David Lodge er háskólafræði-
maður sem hefur gefið út ein-
staka útgáfu af „Emmu“ eftir
Jane Austen. Skáldsaga hans
Changing Places (Skipt um stað,
útg. Secker & Warburg) sem ég
keypti vegna þess að annar há-
skólafræðimaður Asa Briggs,
hafði mælt með henni f sjónvarps-
þætti, er sú tegund skáldsögu sem
Jane Austen kynni að skrifa ef