Morgunblaðið - 08.04.1976, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. APRlL 1976
Svörtu
kobra-
slöngurnar
Liðsmaður Rauðu Khmeranna.
ANDSPYRNUHREYFING sem
kallar sig Svörtu kobra-
slöngurnar hefur skotið upp
kollinum í Kambódiu, einu ári
eftir sigur Rauðu Khmeranna,
og við það hefur skapazt hætta
á nýjum viðsjám á Indókína
skaga.
Hreyfingin hefur bækistöðv-
ar í Thailandi þótt stjórnin þar
setti það skilyrði þegar hún
hleypti 80.000 flóttamönnum
frá Laos og Kambódiu inn í
landið að þeir stofnuðu ekki
stjórnmálastarfsemi. -
Thailenzka stjórnin er hins
vegar völt i sessi og hefur
heldur ekki reynt að hindra
starfsemi Meoflóttamanna, sem
studdu Bandaríkjamenn í strið-
inu í Laos og Laosstjórn sakar
um að skipuleggja skemmdar-
verk, skæruhernað og jafnvel
innrás.
Fréttir hafa borizt af vaxandi
ókyrrð í Laos, en meira kveður
þó að liðsmönnum Svörtu
kobraslangnanna, einkum í
héraðinu Battambang, milli
thailenzku landamæranna og
stórbæjarins Siem Reap.
Dularfull sprenging varð í
Siem Reap í febrúarlok og
Kambódíustjórn hélt því fram
að bandarískar flugvélar hefðu
ráðizt á bæinn. — Sennilegra er
talið að skotfærageymsla hafi
verið sprengd í loft upp og það
getur hafa verið verk Svörtu
Kobraslangnanna.
RÓTTÆK
BYLTING
Foringjar úr her Lon Nols
fyrrverandi einræðisherra
stjórna andspymuhreyfing-
unni og talið er að hún eigi
vaxandi fylgi að fagna meðal
landsmanna vegna miskunnar-
lausrar stefnu nýju valdhaf-
anna. Margir flóttamenn hafa
sagt frá því að konur og börn
hafi verið myrt til að hefna
fyrir mótspyrnu gegn stjórn-
inni.
Nýlega kom sendiherra Svía í
Peking, Kaj Björk, úr þriggja
vikna heimsókn í Peking, þar
sem hann afhenti þjóð-
höfðingjanum, Norodom
Sihanouk fursta, skilríki sín,
fyrstur erlendra sendimanna
siðan nýja stjórnin tók við, og
hann hefur skýrt frá því að
bylting hennar sé svo róttæk að
byltingarnar í Sovétríkjunum
og Kina hverfi í skuggann.
Phnom Penh virðist enn auð-
ur og yfirgefinn bær einu ári
eftir byltinguna og þar er eng-
inn póstur og sími, fá blöð,
engar verzlanir, engir peningar
og engin laun. Borgin er ein-
angruð frá umheiminum, en í
janúarlok hófust hálfsmánaðar
reglubundnar áætlunarflug-
ferðir til Peking. Vestrænir
blaðamenn fá ekki að koma til
landsins.
Sihanouk tjáði Björk sendi-
herra að landsmenn einbeittu
öllum kröftum sínum að hris-
grjónauppskerunni svo að þeir
gætu brauðfætt sig og síðan
hafið útflutning og byggt upp
viðskipti við útlönd.
Nýju valdhafarnir eru ungir
eða miðaldra og sænski sendi-
herrann segir að þeir tali aldrei
um sósíalisma eða
kommúnisma án þess að nefna
nýjar hugmyndir, að þeir leggi
áherzlu á róttækar hugmyndir
um uppbyggingu nýs samfélags
og útrýmingu alls þess sem sé
gamalt.
ALGER
SAMYRKJA
Aherzla er lögð á að koma
mestöllum iðnaði fyrir sem
lengst frá öllum bæjum og kom-
ið hefur verið á algerum sam-
yrkjubúskap þannig að bændur
eiga enga jarðarskika sjálfir
eins og bændur í Sovétríkjun-
um og Kína.
Leng Sary varaforsætisráð-
herra sagði Björk sendiherra að
landsmenn kæmust vel af án
peninga, en nýju myntkerfi
yrði smátt og smátt komið á.
Hann sagði að öllum auðlindum
landsins væri varið til hrís-
grjónaræktarinnar, áveitu-
framkvæmda, lagningu skurða
og stíflugerðar.
Fátt fólk er á ferli í Phnom
Penh og börn sjást þar ekki að
sögn sendiherrans. Ibúarnir
voru 600.000 fyrir stríðið, þeim
fjölgaði í 2.5 milljónir í strið-
inu, en nú eru þeir
100—150.000. Ástæðan til þess
að íbúar borgarinnar voru flutt-
ir burtu var sögð sú, að þörf
væri á vinnuafli til hrísgrjóna-
ræktannnar og að auk þess
þyrfti að afstýra hættu á
hungursneyð og kóleru. Auk
þess mun tortryggni í garð
stuðningsmanna Lon Nols í
borginni hafa ráðið nokkru og
Björk sendiherra segir að oft sé
bent á hættu á njósnurum.
Hann telur, að tjónið af völd-
um stríðsins sé eins mikið og i
Víetnam, en það hafi orðið mest
á landsbyggðinni og Phnom
Penh hafi sloppið tiltölulega
vel og keisaraborgin nær alveg.
Hann segir, að samgöngur séu
enn í lamasessi og útvarpið
gegni miklu hlutverki, bæði
áróðurs- og fjarskiptamiðill.
Hann telur, að nýju vald-
hafarnir séu öfgafullir þjóð-
ernissinnar og muni þvi hvorki
halla sér að Kinverjum né
Norður-Víetnömum.
STRÍÐS-
YFIRLÝSING
Thailenzka stjórnin hefur
reynt að friðmælast við nýju.
stjórnirnar í Indókína, en
stjórnin í Hanoi svaraði óraun-
hæfri tillögu hennar um að þær
tengist Asean, bandalagi
Thailands, Malaysíu, Singa-
pore, Indónesíu og Filippseyja,
nánast með striðsyfirlýsingu á
hedur bandalaginu. Það kallaði
bandalagið „afturhaldsbanda-
lag undir bandariskri forystu"
er stefndi að því fyrst og fremst
að kollvarpa nýju stjórnunum í
Indókina. Kínverjar hvöttu
hins vegar á sama tima til stofn-
unar bandalags i líkingu við
Asean og það var enn eitt dæmi
um ólíka afstöðu þeirra og
Norður-Víetnama.
Stjórnin í Hanoi hefur haldið
uppi harðnandi árásum á
thailenzku stjórnina á undan-
förnum mánuðum og stuðning-
ur stjórna Laos og Kambódíu
Auðunn H. Einarsson:
Nafn Ásgrims Jónssonar
vantar á minningarfrímerkið
Þann 4. mars 1976 voru liðin
100 ár frá fæðingu Asgríms Jóns-
sonar listmálara. í tilefni þess
gaf póststjórnin út þann 18. mars
frímerki með mynd af málverki
eftir Asgrím Jónsson. Frímerkí
þetta er mjög fallegt, og prentun
merkisins er hin vandaðasta. En
einn stór galli er hér á, nafn Ás-
gríms Jónssonar vantar á frí-
merkið. Með útgáfu þessa frí-
merkis er gerð stórkostleg kynn-
ing á málverki Asgríms Jóns-
sonar, en þar sem nafn lista-
mannsins vantar á merkið, er
ákaflega hætt við að þetta frí-
merki komi mörgum þannig fyrir
sjónir að það sé málverk en teng-
ist ekki nógu augljóslega list-
málaranum Ásgrími Jónssyni.
Ef litið er á önnur hliðstæð frí-
merki er þess að geta að 1970 var
gefið út frimerki með mynd eft-
ir Þórarin B. Þorláksson
50 Baskar
handteknir
Madrid, 5. apríl Reuter.
TUTTUGU og nlu fangar, flestir
taldir félagar I hermdarverka-
samtökum Baska, ETA, flúðu úr
Segovia-fangelsinu norður af
Madrid í dag, en þar hafa dvalizt
56 pólitiskir fangar með allt að 20
ára dóma. Fréttastofan Cifra
sagði að meðal strokufanganna
væru taldir vera kommúnistar og
félagar í FRAP, bvltingarsamtök-
um andfasfskra þjóðernissinna,
auk ETA-mannanna. Þá skýrðu
spænsk stjórnvöld frá þvf að 50
ETA-félagar hefðu verið hand-
teknir f s.l. viku á Norður-Spáni,
og eru það mestu handtökur þar
frá láti Francos, einræðisherra.
(1867—1924) listmálara. Þá var
nafn Þórarins B. Þorlákssonar
prentað litlum en skirum stöfum
undir myndinni. Þar er augljóst
hver er höfundur hennar og eru
slik tengsl nauðsynleg í svona til-
felli. Þessi uppsetning hefði átt
að vera póststjórninni svo fersk í
minni að þessi háttur væri hafður
á frímerki því er gefið var út i
tilefni þess að 100 ár eru frá fæð-
ingu Asgrims Jónssonar.
Ef litið er til annarra þjóða og
hugað að framkvæmd hliðstæðrar
útgáfu, þá er nafn listamanns
alltaf sjánlegt á frímerkinu.
Frakkar urðu þjóða fyrstir til að
gefa út frímerkí með myndum af
málverkum og öðrum listaverk-
um, og öll sú útgáfa á það sam-
eiginlegt að nöfn listamannanna
standa læsilegum stöfum á frí-
merkjunum. Þegar norðmenn
gáfu út frimerki 1963 með fjórum
málverkum eftir Edvard Munch,
var nafn listamannsins á öllum
merkjunum og læsilegt berum
augum.
En hvað er þá frímerki og hver
er tilgangur með útgáfu þess?
Frímerki er kvittun fyrir því að
búið sé að greiða póstinum pen-
inga er vergildi frímerkisins segir
til um. Frímerkið er limt á um-
slagið og er sjánleg kvittun þess
að burðargjaldið sé greitt, þar tíl
eigandi sendingar hefur móttekið
bréf sitt.
Einnig eru frímerki oft
landkynning og val mynda þeirra
sem á frimerkjum eru tengjast oft
sögu og þjóðlífi þess lands er
gefur frímerkið út. Sú útgáfa sem
í þessu tilfelli er til umræðu, er
gefin út í tilefni þess að 100 ár
eru frá fæðingu listmálarans Ás-
grims Jónssonar. Minningarút-
gáfa með málverki eftir einn
viðurkenndasta listamann þjóðar-
innar, en þar sem almenningur
þekkir ekki svo list Ásgríms er
hætt við að frímerkið birtist
mönnum sem mynd af málverki
án þess að auglýsa nafn listmálar-
ans sem útgáfan er helguð.
Einnig ber þess að geta að frí-
merki þetta dreifist um fjarlæg
lönd eins og öll önnur frímerki og
hætt er við að þar verði enn til-
finnánlegra að sú kynning sem
hér hefði orðið á nafni Ásgríms
Jónssonar sé andvana fædd.
Hvað ræður verðgildi frí-
merkja?
Síðan í desember hefur verð-
gildið 27 krónur ekki verið til hjá
póstinum. Þó kostar 27 krónur
undir bréf innanbæjar, út á land
og til norðurlanda. Efi það mun
stefna póststjórnarinnar að til sé
hjá póstinum þau verðgildi á frí-
merkjum sem algengust eru í
notkun. Er því furðulegt að verð-
gildið 150 krónur skuli hafa orðið
fyrir valinu. Því er svo við að
bæta að minningarútgáfu eru
hafðar með þeim verðgildum sem
algengust eru I almennri notkun.
Er þetta gert svo frímerkið dreif-
ist sem víðast, og kynni þann
Friðrik Sigurbjörnsson:
Elskuleg sýning að
Bergstaðastræti 19
Rauður litur hússins á horninu
á Bergstaðastræti og Spítalastig
er fjarska mildur og þekkilegur,
stingur i stúf við allt álið og plast-
ið bláa, og þótt það sé hvorki
háreist né hátimbrað, hafa merkir
menn búið þar löngum.
A siðustu árum hefur
Guðmundur Árnason, „lifs-
kúnstnerinn og skemmtimað-
urinn“, eins og Örlygur Sigurðs-
son nefndi hann, — rekið þarna
skemmtilegt gallerí, þar hafa
margir listamenn sýnt, en baka til
stundar svo Guðmundur iðn sína,
innrömmun listaverka, þar af
stundum kallaður „rammaskalli",
og móðgast ekkert yfir nafngift-
inni.
Þessa dagana stendur yfir sér-
lega skemmtileg sýning hjá
Guðmundi, sem mér finnst of lítið
hafa verið minnst á, og til þess að
vekja athygli fólks á sýningu
þessari, eru þessi fáu orð skrifuð.
Það eru þrjú ungmenni, sem að
sýningu þessari standa, og öll eiga
þau það sameiginlegt að ljúka
prófum úr Myndlistar- og
handíðaskólanum nú í vor.
Sýninguna kalla þau RAS — '76,
og er nafnið dregið af upphafs-
stöfum í nöfnum þeirra, Reinhild,
Ásgeir og Skúli.
Þau eiga líka annað sameigin-
legt, að hafa öll lært hjá
meistaranum Rudolf Weissauer,
sem oft hefur dvalizt hérlendis og
er hinn ágætasti Islandsvinur.
Reinhild Patzelt er þýzk að ætt-
erni, en stundar listnám hér, en
auk hennar sýna Asgeir Einars-
son og Skúli Ólafsson. Á RÁS '76
eru 27 grafíkmyndir, fíngerðar og
mann eða þann atburð sem verið
er að minnast. Ef um það er að
ræóa að einstaklingur fái póst-
kröfu fær pósthúsið frímerkin,
þar sem viðtakandinn tekur við
kröfunni, þrátt fyrir það að við-
takandi póstkröfu greiði burðar-
gjald. Af þessum sökum er ákaf-
lega hætt við því, að þetta minn-
ingarfrímerki um Asgrím Jóns-
son komi ekki fyrir sjónir svo
margra sem æskilegt hefði verið.
Þar sem frímerkjaútgáfa er
eins almenn á tslandi og raun ber
vitni um, er furðulegt að ráða-
menn póststjórnarinnar skuli
ekki hafa numið svo augljóst
atriði sem nafn mannsins sem
verið er að heíðra með útgáfunni.
En það leiðir hugann að því hvort
þeim þáttum hjá pósti og síma
sem almenningur hefur ekki að-
stöðu til að fylgjast með sé álíka
klaufalega stjórnað og því að
gleyma nafni Asgríms Jónssonar
á frímerki því er gefið var út í
tilefni þess að 100 ár eru liðin frá
fæðingu hans.
Ijúfar, gerðar af natni og ljóð-
rænni mýkt, svo að unun er á að
horfa. Máski eiga þau ungmennin
ennþá margt ólært á sviði þeirrar
viðkvæmu grafíklistar, en
árangur þeirra lofar sannarlega
góðu, og íslenzkur æskulýður er
áreiðanlega ekki á neinum
glötunarvegi, þegar slíkir finnast
í hans röðum.
Myndir þremenninganna eru
allar til sölu, og hafa þau stillt
verðinu mjög í hóf. Grafikmyndir
er þannig engum ofraun að kaupa
og prýða með því heimili sitt, og
er svo sannarlega margt rusl hér
á boðstólum, sem gjarna má missa
sín af veggjum heimilanna í stað
þessarar fögru listar.
Rauða húsið við Bergstaða-
stræti 19 er í alfaraleió, og það
verður enginn svikinn af heim-
sókn þangað nú. Sýningin er opin
daglega frá kl. 13—18, og aðgang-
ur er ókeypis. Ég óska þessum
geðþekku ungmennum til
hamingju með þessa sýningu, og
vona aó sem flestir leggi þangað
leið sina.
Friðrik Sigurbjörnsson