Morgunblaðið - 08.04.1976, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. APRlL 1976
Talsmenn Kröfluvirkjunar:
Frestun framkvæmda fjár
sóun en ekki sparnaður
Ahættupólitík Kröfluvirkjunar lítt verjanleg bæði af fjárhagslegum
og náttúrufræðilegum ástæðum, sagði Bragi Sigurjónsson
UMRÆÐU um skýrslu
orkuráðherra, Gunnars
Thoroddsen, var fram
haldið í sameinuöu þingi
í gær og tóku fjórir þing-
menn til máls, þar af
tveir með stuttar athuga-
semdir. Umræðu lauk
ekki og verður fram
haldið síðar. Hér á eftir
verður rakinn í örstuttu
máli efnisþráður í yfir-
gripsmikium og löngum
ræðum Ragnars Arnalds
og Braga Sigurjónssonar
og getið athugasemda frá
orkuráðherra og Ingvari
Gíslasyni, aiþm., varafor-
manni Kröflunefndar.
__________________________1
• RAGNAR ARNALDS
SVARAR ÞORLEIFI
EINARSSYNI.
Ragnar Arnalds (K) hóf mál
sitt á því að færa orkuráðherra
þakkir fyrir skýrslu um mál-
efni Kröfluvirkjunar. Slík
skýrsla og umræður um hana
þjónuðu þörfu og upplýsandi
hlutverki nú sökum mikils
moldviðris, sem þyrlað hefði
verið upp, einkum af talsmönn
um Alþýðuflokksins, er þann
veg reyndu að krafla sig upp úr
pytti þeim sem flokkurinn
hefði fallið ofan í. — Ragnar
sagði að nýting jarðhita til raf-
orkuframleiðslu væri ný af nál-
inni og að eðlilegt væri að skipt-
ar skoðanir yrðu um ýmis
byrjunarvandamál, en slíkt
réttlætti hvorki pólitískan
skollaleik né hreinar rang-
færslur. Hann vakti sérstaka
athygli á því að lög um Kröflu-
virkjun, sem Magnús Kjartans-
son fyrrv. orkuráðherra hefði
beitt sér fyrir, hefðu verið sam-
þykkt af öllum þingflokkum og
samhljóða á Alþingi.
Siðan vék Ragnar að ræðu
Braga Sigurjónssonar, utan
dagskrár á þingi í sl. viku, sem
efnislega hefði verið byggð á
blaðaviðtali Þjóðviljans við
Þorleif Einarsson, jarðfræðing;
blaðaviðtali, sem þyrfti marg-
háttaðra leiðréttinga við. 1 þvi
sambandi nefndi Ragnar nokk
ur dæmi:
0 1) Þorleifur hefði kallað
Kröflunefnd pólitíska nefnd og
að pólitísk nefnd í orkumálum
væru mistök. Ragnar minnti á
að framkvæmdaákvarðanir i
orkumálum væru í eðli sínu
pólitiskar, þó ætíð væri byggt á
rannsóknum og niðurstöðum
sérfræðinga. Hann tók saman-
burðardæmi um skipan stjórn-
ar Landsvirkjunar. Hana skip-
uðu auk formanns, Jóhannesar
Nordal, frá Sjálfstæðisflokkn-
um: Geir Hallgrímsson, Birgir
Isl. Gunnarsson og Árni Grétar
Finnsson; frá Framsóknar-
flokknum: Einar Ágústsson;
frá Alþýðuflokknum: Baldvin
Jónsson og frá Alþýðubanda-
laginu: Guðmundur Vigfússon.
Kröflunefnd væri skipuð þrem-
ur alþingismönnum og tveimur
verkfræðingum. Hún hefði
ekki tekið eina einustu ákvörð-
un nema í samráði við sérfræð-
inga í hinum ýmsu þáttum
málsins, enda störfuðu á vegum
nefndarinnar bæði innlendir og
erlendir ráðgjafasérfræðingar.
0 2) Því væri haldið fram að
framkvæmdum hefði verið
hraðað óeðlilega mikið. Stað-
reynd væri hins vegar að því
fyrr sem framkvæmdum lyki og
þær kæmust í gagnið, því ódýr-
ari yrðí framkvæmdin og því
fyrr gæti hún farið að gefa arð.
Það væri úrelt skoðun að hægt
Gunnar Thoroddsen,
Ingvar Glslason.
Ragnar Arnalds,
Bragi Sigurjönsson,
væri að spara fjármagn með
frestun framkvæmda. Þvert á
móti myndi slík frestun verða
mikil fjármagnssóun.
0 3) Því væri haldið fram að
Kröfluvirkjun yrði stærri en
lög leyfðu. Þetta væri rangt.
Tilboð vélaframleiðenda hefðu
öll miðast við 60 MW. Tekið
Þingfréttir í stuttu máli
BREYTING A
LÖGUM UM
TEKJUSTOFNA
SVEITARFÉLAGA.
Frni hefur verið lagt stjórr.ar-
frumvarp til breytinga á tekju-
stofnalögum sveítarfélaga. Frum-
varpið gérir ráð fyrir breytingum
á 15. gr. iaganna, sem fjallar um
veítingu aukaframlaga úr Jöfn-
unarsjóði; og 16. gr., sem fjallar
um veitingu svonefnds fólks-
fækkunarframlags úr sama sjóði.
Fyrsta grein hins nýja frumvarps
mælir svo fyrir um 'ið aukafram-
lag skuli veita þeim sveitar-
félögum, sem skortir tekjur
til greiðslu lögbundinna eða
óhjákvæmilegra útgjalda, sem
og að heimilt sé að greiða
aukaframlag þeim sveitarfé-
lögum, sem verða fyrir fjár-
hagsljóni vegna nýrra laga um
verkefnaskiptingu ríkis og
sveitarfélaga (lög sem færðu
verkefm frá ríki til sveitarfélaga
en juku jafnframt hluta sveitar-
félaga í álagningu söluskatts).
Þessi grein fjallar og um þau skil-
yrði, sem sveitarfélög þurfa að
uppfylla, til að njóta aukafram-
lags, m.a. um nýtingu annarra
tekjustofna.
1 2. gr. er gert ráð fyrir því að
fólksfækkunarframlag skuli vera
helmingur meðalútsvars á íbúa í
landinu næstliðið ár margfaldað
með íbúafækkunartölunni.
Félagsmálaráðuneytið úrskurðar
þessi framlög og greiðir þau hlut-
aðeigandi sveitarfélögum.
FRUMVARP TIL
ÆTTLEIÐINGARLAGA.
Þá hefur verið lagt fram frum-
varp til ættleiðingarlaga. Fyrsti
kafli laganna fjallar um veitingu
ættleiðingarleyfa og lagaskilyrði
fyrir þeim. Annar kafli um laga-
áhrif ættleiðingar. Þriðji um
niðurfellingu ættleiðingar. Fjórði
um ýmis ákvæði og fimmti um
gildistökuákvæði o.fl. Hér er um
frumvarp að ræða, sem er mjög
viðamikið að vöxtum og margþætt
og verða því gerð nánari skil er
það kemur á dagskrá þingsins.
SKOTVOPN,
SPRENGIEFNI OG
SKOTELDAR.
Þriðja stjórnarfrumvarpið er til
laga um skotvopn, sprengiefni og
skotelda. Frumvarpið skiptist i
sjö kafla. Fyrsti kaflinn fjallar
um gildissvið laganna. Annar
kaflinn um framleiðslu, inn-
flutning og sölu skotvopna, skot-
færa, sprengiefna og skotelda.
Þriðji kaflinn fjallar elngöngu
um skotvopn og skotfæri,
skráningu skotvopna, meðferð og
fleira. Fjórði kaflinn fjallar um
sprengiefni, hverjir megi kaupa
það, svo og um notkun þess,
geymslu og aðra meðferð. Fimmti
kaflinn fjallar um skotelda. Sjötti
og sjöundi kaflar frumvarpsins
fjalla um ýmis sameiginleg atriði,
er taka til skotvopna, skotfæra,
sprengiefna og skotelda, svo sem
afturköllun leyfa, áfrýjun til
æðra stjórnvalds, refsingar,
eignaupptöku og fleira.
NORRÆN VITNA-
SKYLDA.
Frumvarp til laga um norræna
vitnaskyldu hefur verið lagt fram
að tilmælum Norðurlandaráðs.
Frumvarpið fjallar um gagn-
kvæma vitnaskyldu þegna ríkj-
anna fyrir almennum dómstólum,
þ.e. héraðsdómi, sjó- og verzlunar-
dómi og Hæstarétti. Frumvarpið
nær ekki til vitnaleiðslu fyrir sér-
dómstólum, t.d. Félagsdómi og
Siglingadómi. Fylgifrumvarp um
breytingu á lögum um meðferð
einkamála í héraði fylgir þessu
samnorræna frumvarpi og hefur
að geyma tvær minniháttar breyt-
ingar. Hina fyrri um fjarlægðar-
mörk í sambandi við vitnaskyldu,
hin varðar greiðslu á kostnaði
vitnis, svo sem ferðakostnaði,
dvalarkostnaði og vinnutapi.
hefði verið lang hagstæðasta
tilboðinu, að mati sérfræðinga,
um tvær 30 MW vélasam-
stæður. Rétt væri hinsvegar, og
það væri til bóta, að þessar
vélar hefðu nokkuð meiri
hámarksafköst, en meðalafköst
þeirra segðu til um eða um 70
MW samtals. Nú væri stað-
reyndin sú að þrátt fyrir mik-
inn orkuskort á Norðurlandi
væri þó aflskorturinn meiri,
svo þessi umframaflgeta vél-
anna ætti eftir að koma að góð-
um notum.
0 4) Rannsókn orkusvæðisins
væri að vísu ekki mál Kröflu-
stjórnar, heldur Orku-
stofnunar. Hins vegar væri það
alrangt að ekki hefði farið fram
forkönnun. Þar hefðu verið
boraðar tvær tilraunaholur og á
niðurstöðum þeim, sem Orku-
stofnun hefði látið nefndinni í
té í framhaldi af tilraunaborun-
um og niðurstöðum af þeim,
hefðu umræddar vélar verið
pantaðar. Því væri og ranglega
haldið fram að þessar vélar
væru bundnar við 270 hitastig
og vísaði hann i því sambandi
til greinar prófessors Valdi-
mars Kr. Jónssonar í Morgun-
blaðinu.
0 5) Þá væri ein fullyrðing
Þorleifs Einarssonar um jarð-
skjálftaþol stöðvarbyggingar.
Þar væri einnig farið með rangt
mál. 1 því sambandi vitnaði
Ragnar einnig til prófessors
Valdimars og þeirrar stað-
reyndar, að byggingin væri
hönnuð til að þola áhrif frá
jarðskjálfta, sem upptök ætti í
nágrenni allt að 7 stig R.
0 6) Þegar ákvarðanir hefðu
verið teknar um Sigöldu-
virkjun, Kröfluvirkjun og
byggðalínu hefðu markaðs-
horfur verið aðrar og meiri en
nú. Þá hefði ekki verið komin
til seinkun framkvæmda við
málmblendiverksmiðju né
möguleikar á hitaveitu fyrir
Akureyri. Engu að síður væri
orkuþörf á Norðurlandi og
Austurlandi slik og orkuspár
um raforkuþörf á næstu árum,
að ekki myndu liða nema eitt til
tvö ár þar til orka virkjunar-
innar myndi fullnýtt.
0 7) Þá væri og sú staðhæfing
Þ.E. röng að byggðalína gæti
flutt 8 til 10 MW þegar á næsta
hausti. Það yrði naumast fyrr
en eftir a.m.k. tvö ár. — Kröflu-
virkjun væri máske vel við
vöxt, miðað við breyttar for-
sendur orkumarkaðar í dag, en
þó ekki I þeim mæli, sem Sig-
ölduvirkjun væri, miðað við
frestun á málmblendiverk-
smiðju.
Ragnar gagnrýndi siðan ríkis-
stjórnina fyrir ónóga skipu-
lagningu á orkunýtingu, taldi
að hér á landi ætti að starfa eitt
orkuöflun^rfyrirtæki, miðstýrt,
og taldi frumvarp um Orkubú á
Vestfjörðum og hugmyndir um
sérstakar orkuveitur í hverjum
landshluta varhugaverðar. Að
síðustu lagði hann áherzlu á, að
frestun framkvæmda við
Kroflu leiddi siður en svo til
neins konar sparnaðar, heldur
myndi leiða til verulegrar
stofnkostnaðaraukningar.
0 STEFNT1
ÞJÓÐARGJALDÞROT
Bragi Sigurjónsson (A)
deildi hart á, hvern veg hefði
verið staðið af Kröfluvirkjun:
val virkjunarstaðar á gos- og
jarðskjálftahættusvæði;
ákvarðanatöku án nauðsynlegr-
ar forrannsóknar; fram-
kvæmdahraða, sem ekki væri i
samræmi við breyttar markaðs-
horfur með tilkomu hitaveitu-
möguleika á Akureyri og frest-
un málmblendiverksmiðju; að
enginn rekstraraðili væri fyrir
hendi til að annast rekstur fyr-
irtækisins; að engin rekstrar-
áætlun lægi fyrir um rekstur
þess; að arðsemi framkvæmd-
anna væri í meira lagi hæpin
sem og ýmsar ákvarðanir svo-
nefndar Kröflunefndar. Höfuð-
skyssan væri að vísu sú, að ekki
hefði verið knúið fram að full-
gera Laxárvirkjun III, sem
hefði leyst mikinn orkuvanda á
Norðurlandi, en eins og ástatt
væri í efnahagslífi þjóðarinnar
nú, hefði átt að doka við um
Kröfluframkvæmdir og treysta
á byggðalinu fyrst um sinn.
Bragi sagði efnahagsvanda
þjóðarinnar slíkan, að stefnt
væri að þjóðargjaldþroti, ef
ekki yrði að séð og gert í tíma.
Sívaxandi erlend skuld^söfnun,
útgáfa rikisskuldabréfa eða
spariskirteina, óðaverðbólga og
stjórnleysi í peningamálum
væri alvarleg ógnun við efna-
hagslegt sjálfstæði þjóðarinnar.
Kröfluvirkjun ætti ekki ein sök
í þessu efni. En hún vægi þungt
til hins verra. Hún stuðlaði að
RIMfMSI