Tíminn - 22.05.1965, Síða 3

LAUGARDAGUR 22. maí 1965
TBMENN
3
NEÐAN-
SJAVAR
RANN-
SOKNIR
Mikið er skrifað um íshafsrann-
sóknir í dagblöðunum hér á landi
þessa dagana, og er það aðallega
vegna þess hve vel við höfum
fylgzt með ferðum bandarísku vís-
indagtöðvarinnar á íseyjunni Arlis
IL Stofnun sú, sem sér um rann-
sóknirnar á Arlis II, hefur mörg
önnur verkefni á þessu sviði,
sem unnið er að, m.a. eru þeir
famir að nota neðansjávar könn-
unarturn fyrir dýra- og haffræð-
inga.
Turninii er heldur furðulegur að
sjá, vegur um 2,5 tonn, og í hon-
um geta verið allt að þrír menn í
einu. Hlutverk þessa neðansjávar-
tums er, að kanna dýralíf undir
ísnum í norður- og suður-ishöfun-
um.
Gluggarnir á könnunarklefanum
eru 3,8 sentimetrar á þykkt. Klef-
inn sjálfur er 1,8 metrar á hæð og
1,2 m. á breidd. Til þess að koma
köijiunarturninum fyrir, þarf að
hðggva eða sprengja gat í hafís-
inn, og síðan er turninum rennt
niður um opið. f fyrstu tilraun-
inni var turninum rennt niður um
1,5 metra þykkur ís og látinn síga
3 metra niður fyrir ísröndina í Mc-
Murdosundi, en dýpið þar var um
300 metrar. Vísindamennirnir
skiptu með sér könnunarvöktum,
sem hver um sig var þrjár vikur,
það er að segja, að þeir voru að-
eins niðri hluta af hverjum degi.
Rafmagn og hiti kemur inn í
klefann frá aðstoðarstöðinni, sem
staðsett er rétt við holuna á ísnum.
Vísindamennirnir fara niður í klef-
ann í gegnum mjótt stálrör, sem
liggur frá yfirborðinu og niður í
Geimferðir
Rússneskir vísindamenn hafa
komizt að þeirri niðurstöðu, að
þriggja daga geimferð hafi sömu
áhrif á mannshjartað og þegar
maður liggi hreyfingarlaus í rúm-
inu í 14 daga.
Þetta er ein af mörgum niður-
stöðum, sem rússneskir geim-
vísindamenn hafa náð, eftir geim-
ferðir rússneskra geimflugmanna.
Vísindamennirnir benda samt á
það, að þessar rannsóknir séu enn
aðeins á byrjunarstigi

Verið er a8 renna turninum í gegnum fsopið í fyrsta
klefann. Neðst á turninum eru
mjög þung lóð, sem koma í veg
fyrir að hann sporðreisist.
Utan á klefanum og á turninum
eru mjög sterk kastljós, sem lýsa
upp umhverfið í kringum turninn.
Þá er og komið fyrir hljóðnemum á
ýmsum stöðum,svo að vísindamenn
irnir geti tekið hin ýmsu dýra-
og fiskahljóð upp á segulband.
Mennirnir í klefanum geta notað
einn eða alla hljóðnemana i einu
við upptökurnar. Eins hafa þeir
hljóðnema inni hjá sér, þar sem
þeir lýsa jafnóðum því, sem fram
fer utan klefans.
Aðalverkefnið hjá vísindamönn-
unum í fyrstu tilrauninni var, að
rannsaka hljóðin L dimmu hafinu
undir ísnum. Dýrafræðingar frá
Woods Hole Ocianographic In-
stitute, og New York Zoological
Society í Bandaríkjunum, segja
að þarna niðri megi heyra öll þau
furðulegustu dýrahljóð, sem menn
hafa ald*3i heyrt ofansjávar.
Megnið af hljóðunum, sem þeir
náðu á segulbandið, kom frá sela-
tegund, sem kölluð er Weddell.
Þessir selir eru um 3,3 metrar á
lengd, og vega um 590 kíló. Þeir
gefa frá sér mjög fjölbreytt hljóð,
þegar þeir synda í fæðuleit. Með
vissu millibili synda þeir uppundir
ísinn, þar sem eru loftpokar, til
að anda. Það sem vakti mestu at-
hygli hjá mönnunum voru hljóð-
in, sem Weddell-selurinn gaf frá
sér. Þegar hann syndir hefur
hann munninn og öndunariærin
lokuð, Þar af leiðandi er erfitt að
finna út, hvernig selurinn fram-
leiðir þessi undarlegu hljóð sín.
Dr. Williatn E. Schevill frá Woocjs
■ u
■ 1 flH'lc

Veðrið liefur áhrif
á skarlatssóttina
Þýzkir læknar, sem unnið hafa
að rannsóknum á skarlatssótt,
hafa komizt _að þeirri niðurstöðu,
að veðurfar hafi mikil áhrif á
þessa hvimleiðu veiki. Á tímabil-
inu frá 1956 til 1960 rannsökuðu
læknar á barnaspítalanum •• Brem-I
en, og í samráði við veðurfræð-
inga á veðurrannsóknastofunni í
■ ■ ■
Bad Tölz, 1,090 tilfelli af skarlats-
sótt. Niðurstaðan varð sú, að rakt
og heitt veðurfar hefðu þau áhrif,
að sóttin breiddist meira út en í
köldu veðri. Tímabilið frá því að
vart verður við skarlatssóttina og
þar til útbrotin koma í ljós, er
styttra í köldu veðri en heitu.
Hér er neðansjávar rannsóknaturn-
inn tilbúinn til flutnings eg rann-
sókna. Frá klefanum iiggur rör eða
strompur, sem notaður er til að
komast niður í klefann.
Hole stofnuninm, sem er kunnur
sérfræðingur í hvala- og selahljóð-
um, sagði að öll hljóðin frá þess-
ari selategund hefðu án efa ein-
hvern tilgang Hann sagði, að ef
til vill notuðu peir þau til að tal-
ast við. og einnig sem einhvers
konar sundradar „Þetta hjálpar
þeim t.d. að finna æti og loftpoka
undir ísnum1', sagði dr Schevill
Vísindamennirnir notuðu sér
stök tæki til að kanna hljóðin, þar
sem mörg þeirra hafa svo háa tíðni
að maðurinn eetur ekki ereint
þau.
Meðan þeir dvöldu niðn í sjón-
um, sáu þeir einn daginn afar
furðulega marglittu, sem var um
einn og hálfur metri í þvermál,
og með um 9 metra langa fálmara.
Einnig sáu þeir önnur dýr og
fislca sem þeir könnuðust ekkert
við.
Einn af vísindamönnunum, dr.
C. Ray, sagði að yfirborðsljósið
kastaði daufum, bláum geislum >
gegnum ísinn, sem ná á annan
eða þriðja metra niður í snjóinn,
F'ramhalo a Ols 13
Styttri
dagar
Bandarískur vísindamaður G. J.
F. MacDonald að nafni, segir að
fyrir 40 milljónum ára hafi verið
400 dagar i árinu. Hann hefur
fuhdið þetta út eftir mjög ná-
kvæmar rannsóknir á kórölum,
sem fundizt hafa frá þessum tíma.
MeB sérstakri aðferð er hægt að
teljö lögin í kóralnum, auk þess
sem hann sýnir árstíðavaxtarmun.
MacDonald álítur að dagurinn
hafí ekki verið eins langur á
þessum tíma, sem þýðir það, að
jörðin hefur snúizt öllu hraðar.
Hanh álitur, eins og margir aðrir
jaí-ðfræðingar, að jörðin sé að
hægja á sér sem nemur 2 sek-
úndum á hverjum 100.000 árum.
Á VÍÐAVANGI
Næsta friðþægingar-
fórnin?
Dagur á Akureyri segir nýlega;
„Ríkisstjórnin reyn'ir að þvo
af sér skattaóvinsældirnar með
því að láta Gunnar Thoroddsen
hverfa úr landi. Óstaðfestar
fregnir herma. að næst verði
Guðmundur í. að víkja og lát-
inn taka við sendiherrastörf-
um í Londoui. Með því vill
stjórnin m.a. þvo hendur sínar
í sjónvarpsmálinu.“
Þjóðinni að kenna
Enn segir Dagur um hinn
furðulega leiðara i Alþýðu-
manninum á döguinum, þar sem
reynt var með ísmeyigilcgum
hætti að kenna fólkinu í land-
inu um afhroð stjórnarstefnunn
ar. Dagur sagði:
„Ritstjóri Alþýðumannsitfis
birti í síðasta blaði sínu tveggja
manna tal, sem hann segist
hafa hlustað á í veitingahúsi,
án þess þó að liggja á hleri.
Þeiir voru að ræða um stjornmál
voru báðir stjórnarsinnar, ann-
ar hallmælti stjórninni og taldi
hana hafa hopað frá ýmsu sem
hún hafði lofað að kvika ekki
frá, og yfirleitt ekki „hugleitt
nógu vel afleiðingai verka
sinna.“ Hinn varði stjórnina og
viðurkenndi, að „margt hefur
gengið úrskeiðis, það er satt,“
en yfirleitt voru mistökin þjóð.
inni að kenma en ekki stjórn-
inni o.s.frv."
Mæðusöm vinnu-
mennska
„Það er ekki vandi að geta
sér þess til, hverjir það voru,
sem áttu tal saman á veitinga-
húsinu og töluðu svo hátt að
Steindór ritstjóri heyrði. Þessir
menn voru hugarsmíð ritstjór-
ans, og orð þeinra hans éigin
hugleiðingar þvi raunverulegt
tveggja manna tal, sem honum
var ekki ætlað að heyra, hefði
hann aldrei birt. En hann hefur
kunnað betur við það, að setja
fram nokkra gagnrýni á stjórn
landsins í þessum búningi. Lík-
iegt er að honum, eins og svo
mörgum Alþýðuflokksmönnum,
sé oirðin óhæg vinnumennskan
hjá íhaldinu, þótt hann gengi
þar enn til verka.“
„Lík í snjónum"
í framhaldi af þessu hlýtur
mönnum að detta í hug fram-
haldssagan Alþýðublaðinu
þessa dagana. Hún heitir „Lík
snjónum“. Það er aðalfrétt Al-
þýðublaðsins á annarri útsíð-
unni i gær, hve saga þessi sé
vinsæl. Alþýðublaðið breytti
cnn einu sinni ofurlítið um svip
og efni fyrir nokkrum dögum,
þurrkaði enn meira af pólitísk-
iim skriíum út úr blaðinu, en
jók léttmeti og þvaðursögur.
Þreyta og mæðusemi Alþýðu-
flokksins i vinnumcnnskunni
hjá íhaldinu kemur þarna fram
í því að dragá sig út úr púli-
tík með þessum hætti. Þeim
leiddist orðið að tala um póli-
tíkina á þvi heimili, en tóku i
þess stað að birta framhaidssög-
una „Lík ‘ snjónum“ sem
skrifuð er sérstaklega fyrir Al-
þýðublaðið, að þess sögn og
líkar svona skínandi vel —
iíka að söign blaðsins — miklu
betur en skrif um viðreisnar-
pólitík. Það verður að minnsta
kosti aldrei af Alþýðublaðinu
skafið, að nafnið sé vei og
hnyttilega valið, enda sjá alllr,
hvert líkið i íhaldssnjónum ér.
Það er líka sérgrein viðreisti-
arstjórnarinnar að frysta.