Tíminn - 22.05.1965, Qupperneq 5

LAUGARDAGUR 22. maí 1965
nwt
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Kiistján Benediitsson. rtitstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Ir.driði
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Gislason Ritstj.skrifstofui fiddu
húsinu, slmar 18300—18305 Skrifstofur. Bankastræt) < Af-
greiðslusimi 12323. Auglýsingasimi 19523 Aðrar skrtfstofur,
síml 18300. Askriftargjald kr 90,00 á mán tnnanlands — f
lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA n.f
Frásögn Guðmundar
Jörundssonar
Vísir segir nýlega frá ræðu, sem Guðmundur Jörunds-
son, útgerðarmaður, hélt á fundi útgerðarmanna og
fiskverkunarmanna. Þar sem þessi útdráttur Vísis á
ræðu Guðmundar sýnir glöggt hinn stórfellda rekstrar-
fjárskort, sem hlýzt af sparifjárfrystingu Seðlabankans,
þykir rétt að birta hér kafla úr honum:
„Þá vék ræðumaður að rekstrarfjárskortinum, sem er
eitt af stærstu vandamálum útgerðarinnar.
Rekstrarlán þau, sem viðskiptabankarnir veita, eru
venjulega 100—300 þús kr. eftir gerð skipa. Hrekkur sú
upphæð ekki nema fyrir brýnustu nauðsynjum, svo sem
úttekt á olíu, kosti og smærri viðgerðum. Engin lána-
stofnun telur sér skylt að lána fé til kaupa á veiðarfær-.
um.
Tökum sem dæmi bát af stærðinni 60—150 smálestir,
og sjáum hve mikil verðmæti báturinn þarf að eiga
bundin í veiðarfærum árið um kring. Veiðarfærin, sem
hann þarf að eiga eru þessi: Sumarsíldarnót, þorskaneta-
búnaður, línuveiðarfæri, humartroll eða annar hliðstæður
veiðarfærabúnaður. Verðmæti þessara veiðarfæra mun
nema lVz milljón króna. Aflaverðmætið, sem þessi bát-
ur skilar að landi, ef útgerð hans er í góðu lagi, nemur
um 5 milljónum króna. En rekstrarlánin, sem báturinn
fær á árinu, er aðeins tvisvar sinum 150 þús. kr. eða 300
þús. kr. samtals. Það eru um 6% af aflaverðmætinu, sem
báturinn fær í rekstrarfé.
Dæmi um stærri báta er hliðstætt, af bát sem er 150—
300 smálestir. Veiðarfæri hans eru: Sumarherpinót, vetr-
arnót, þorskanót og jafnvel loðnunót. Verðmæti þess-
ara veiðarfæra er 3—3Vz milljón króna. Aflaverðmæti
bátsins, ef allt gengur vel, er um 10 milljónir króna á
ári. Hann fær að rekstrarláni tvisvar sinnum 300 þús.
kr. eða 600 þús. kr. samtals á ári. Verður því hlutfallið
þar hið sama, rekstrarlánið er um 6% af aflaverðmætinu.
Úr þessu verður að bæta hið bráðasta og hækka rekstr-
arlánin til samræmis við þær verðhækkanir, sem átt
hafa sér stað í útgerð skipanna.“
Þessi frásögn Guðmundar sýnir vel, hvernig þrengt
er að útveginum, hvað rekstrarlánin snertir, vegna spari-
fjárfrystingarinnar í Seðlabankanum. Það myndi verða
útgerðinni ómetanlegur styrkur, ef dregið væri úr spari-
fjárfrystingunni og rekstrarlánin aukin, eins og Fram-
sóknarmenn hafa lagt til.
Sigurður vitnar líka
Þótt rekstrarfjárskorturinn sé útgerðinni og fiskiðn-
aðinum tilfinnanlegur, veldur sparifjárfrystingin 1 Seðla-
bankanum ekki síður miklum stofnlánaskorti hjá fiskiðn-
aðinum. Á fundi Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna
komst jafn trúr stjórnarsinni og Sigurður Ágústsson
ekki hjá því að játa þetta. Mbl. hefur eftirfarandi eftir
honum:
„ Það hefur valdið og veldur frystihúsaeigendum mikl-
um erfiðleikum, hversu mikill skortur hefur verið á
stofnlánum.“
Þessa staðreynd hefur ríkisstjórnin ekki fengizt til
að viðurlcenna í verki, þrátt fyrir aðvaranir Framsóknar-
manna.í staðinn hefur hún keppzt við að auka spari-
fjárfrystinguna í Seðlabankanum.
TÍMINN
ERLENT YFIRLIT
Mikilvægt ferðalag Elísabetar
Eru Vestur-ÞjóÖverjar staddir á örlagaríkum tímamótum?
ELISABET Bretadrottning og
maður hennar, eru um þessar
mundir á ferðalagi um Vestur-
Þýzkaland. Þegar drottningin
kom til Bonn á þriðjudaginn,
var henni tekið þar með öllu
meiri kostum og kynjum af op-
inberu hálfu en nokkrum öðr-
um erlendur þjóðhöfðingja,
sem þangað hefur komið. Hún
var hyllt af engu minni mann-
fjölda en þeir Kennedy og de
Gaulle, þegar þeir komu þang-
að í opinbera heimsókn. Hið
sama hefur gerzt annars staðar
í Þýzkalandsför drottningar
hingað til.
Margt bendir til þess, að hér
sé um miklu stærri sögulegan
atburða að ræða en menn utan
Þýzkalands og Bretlands gera
sér grein fyrir.
Það eru liðin rúm 52 ár síðan
brezkur þjóðhöfðingi hefur
heimsótt Þýzkaland. Það var
Georg V., afi Elisabetar, sem
þá heimsótti Vilhjálm keisara
II, frænda sinn. Milli styrjald-
anna fór brezkur þjóðhöfðingi
aldrei í heimsókn til Þýzka-
lands. Eftir að Vestur-Þýzka-
land komst á laggirnar, hófust
umræður um, að gagnkvæm-
ar þjóðhöfðingjaheimsóknir
kynnu að geta bætt fyrir sam-
búð Breta og Þjóðverja. Þetta
leiddi til þess, að Heuss forseti
fór í opinbera heimsókn til
Bretlands 1958. Honum var
mjög kuldalega tekið af brezk-
um almenningi, svo að ekki sé
meira sagt Af þeim ástæðum
hafa Bretar dregið það á lang-
inn, að Elísabet drottning færi
í íheimsókn til Vestur-Þýzka-
lands, en lienni faefur allt síðan
1958 borið að endurgjalda
heimsókn Heuss. Öllu lengur
var ekki hægt að draga það,
þótt ýmsum fylgismönnum
Verkamaimaflokksins þyki það
kaldhæðni örlaganna, að heim-
sóknin þurfi að verða í stjóm-
artíð hans. Meðal þýzkra stjórn-
arvalda hefur gætt nokkuð
þess uggs, að heimsókn drottn-
ingar kynni að mistakast, og
hefur því allur undirbúningur
verið kappkostaður, eins og
þýzk skipulagshæfni hefur bezt
getað gert.
THE TIMES í London ræddi
fyrir nokkru í forustugrein
þetta ferðalag drottningarin'n-
ar. Blaðið taldi, að hér væri að
ræða um merkilegan atburð í
sögu Evrópu. Margt hefði gerzt
síðan brezkur þjóðhöfðingi
hefði seinast heimsótt Þýzka*
land, Bretar og Þjóðverjar ver-
ið fjandmenn í tveimur heims-
styrjöldum og tortryggni og
hatur, ásamt vissri gamalli
gagnkvæmri virðingu, sett svip-
mót sitt á sambúð þjóðanna.
Af þeim þjóðum í Vestur-Evr-
ópu, sem höfðu barizt við Þjóð-
verja í seinustu styrjöld eða
þolað undirokun þeirra, væra
Bretar taldir langminnugastir
á gamlar misgerðir og í reynd
eina þjóðin, sem ekki hefði enn
sætzt við Þjóðverja. Þetta væri
ekki alveg rétt, en þó á vissan
hátt. Ef til vill stafaði það af
því að þær bjóðír, sem bjuggu
við hernám Þjóðverja, kynntust
Lubke forseti og Elísabet drottning
þeim á vissan hátt betur. Þær
Úrðu enn meira fyrir barðinu.
á göllum þeirra, en kynntust
líka betur kostum þeirra. Mikl-
ar breytingar hafi orðið á þeim
tuttugu árum, sem séu liðin
frá stríðslokum. Þýzkaland hafi
mikið breytzt og Bretland raun-
ar líka. Þær staðreyndir þýði
ekki annað en að viðurkenna.
Þjóðverjar hafi á ný unnið sér
stöðu meðal þjóðanna með fá-
gætum hætti. Sitthvað í afstöðu
þeirra veki þó enn tortryggni,
eins og Hallsteinskenningin og
andstaðan gegn viðurkenningu
á pólsku landamærunum. Yngri
kynslóðinni í Bretlandi finnist,
að Þjóðverjar tefji bætta sam-
búð í Evrópu.
f FRAMHALDI af þessu
bendir ,',The Times“ á, að hinni
hlið málsins sé oft ekki veitt
næg athygli í Bretlandi. Lýð-
ræðisskipulagið hafi náð ör-
uggri fótfestu í Vestur-Þýzka-
landi. Þjóðernisstefna hafi
fram að þessu ekki náð teljandi
ítökum og fylgi hægri öfga-
flokka háfa 'Tárið” niii
Blöðin séu frjáls og gagnrýnin,
Erhard karsslari
eins og Spiegel-málið sýni bezt.
Það leiddi til þess, að ráðherra
varð að víkja og fallið hafi
verið frá opinberri málshöfð-
un gegn blaðinu. Félagslegt
réttlæti og jafnræði hafi verið
mjög aukið.
Margt bendi nú til þess, seg-
ir „The Times", að Þýzkaland
sé statt á örlagaríkum tímamót-
um. Tímabili Adenauers, þar
sem meginkapp var lagt á hina
efnahagslegu endurreisn og
vestræna samvinnu, er að ljúka.
Takmarki hinnar efnalegu end-
urreisnar hefur verið náð, en
vestræn samvinna er meira í
óvissu vegna vissrar óeiningar.
Þjóðverjar séu nú að leita eft-
ir því, hvað eigi að taka við,
hver eigi að vera stefnan og
hverjir leiðtogarnir í framtíð-
inni. Meðan þessi könnun eða
leit standi yfir, sé það mikil
nauðsyn, að reynt sé að styrkja
þau öfl í Vestur-Þýzkalandi,
sem tala máli skynsemi og
raunhyggju. Ekkert geti veikt
þessi öfl meira en stöðug tor-
tryggni af hálfu nábúanna og
hins liðna.
Hið liðna eigi að vísu ekki að
vera gleymt, en óþarft sé að
flíka því bæði í tíma og ótíma.
Ný kynslóð, sem enga ábyrgð
ber á verkum feðranna, er að
rísa upp í Þýzkalandi. Það get-
ur haft mikil áhrif á afstöðu
þessarar kynslóðar, hver við-
horf aðrar þjóðir sýna henni.
Þýzkalandsför Elísabetar drottn
ingar á að hjálpa brezku þjóð-
inni til að rétta þessari nýju
þýzku kynslóð höndina og öðr-
um þeim öflum, sem eru full-
trúar þess bezta í fari þýzku
þjóðarinnar og þess, sem mest-
ar vonir eru bundnar við. Ef
ferðalag Elísabetar drottningar
verður til að styrkja þetta við-
horf í báðum löndunum, getur
það haft mikla og gagnlega
sögulega þýðingu, segir „The
Times“ að lokum. Þ.Þ.
ssaiEíaasas