Tíminn - 22.05.1965, Qupperneq 8

8
TÍMINN
LAUGARDAGUR 22. maí 1965
*
Á pálmasunnudag síðast-
Iiðið vor, 11. apríl, skullu
hvorki meira né minna en
37 hvirfilvindar á 50 borg-
um og þorpum í sex mið-
vesturríkja Bandaríkjanna.
Nær 250 manns biðu bana
meira en 5000 misstu heim-
ili sín, og tjón á mannvirkj-
um taldist yfir 235 miilj.
dollara. Frásagnir af þess-
um hamförum eru fróðlegar
því að þær sýna m.a., hvern
ig slík stórtíðindi verða þess
valdandi, að menn lijálpa
granna sínum ósjálfrátt til
að sigrast á vandanum, sem
að höndum ber.
Varnargarðar hlaðnir við Rauðá í Minnesota, en flóðin í apríl eru hin Verstu í sögu rikisins.
ER HViRFILVINDAR ÆÐA

§
%
Hinn 11. apríl 1965 var pálma
sunnudagur. En á stóru svæði
í Bandaríkjunum varð þessi inn
gangur kyrru viku upphaf ó-
skaplegra náttúruhamfara, sem
leiddu dauða og skelfingu yfir
tugþúsundir manna.
Dagurinn var í upphafi bjart-
ur og fagur, en skjótt s'kipast
veður í lofti. Eins og hendi
væri veifað, dró ský allt í einu
fyrir sólu, ógnvekjandi skýstrók
ar mynduðust á svipstundu, og
á tíu klukkustundum fóru 37
hvirfilvindar um 50 borgir og
bæi með óskaplegum afleiðing-
um.
Aðeins fáeinum stundum áð-
ur en veðrið brast á. hafði Jobn
son forseti ákveðið, að sam-
bandsstjórnin skyldi hiaupa
undir bagga með ríkisstjórninni
í Minnesota, þar sem fljótin
Mississippi og Minnesota höfðu
farið yfir bakka sína vegna
mestu flóða, sem um getur í
þessum hluta landsins. íbúarnir
í ríkjunum Iowa, Illinois, Michi
gan, Ohio, Indiana og Wis-
eonsin voru einmitt að lesa um
þessi ofsalegu flóð í blöðum
sínum, þegar hvirfilvindarnir
skullu á borgum þeirra og þorp
um og lögðu sum þeirra í rúst
ir á svipstundu. Hús hrundu
víða eins og spilaborgir, tré
voru rifin up með rótum. síma-
og rafmagnslínur slitnuðu á
stórum svæðum, vegir lokuðust
af alls konar braki og svo mætti
lengi telja,
Pálmasunnudagur var ekki að
kvöldi kominn og veðrinu vart
stotað á mörgum stöðum, þegar
hjálparstarf var hafið af kappi
af háLfu marga samtaka, svo
sem Rauða krossins. Hjálpræðis
hersins, samtaka upgjafarher-
manna, almannavarna. liknar
félaga ýmissa, þjóðvarðarsveita
CNational Guard), fylkisstjórna
og miðstjórnarinnar, lögreglu
og slökkviliðs og skátahreyfing
arinnar.
Einkum var Rauði krossinn
fljótur að bregða við, og hann
stefndi hjálparsveitum sínum
langar leiðir til að hjúkra særð-
um og létta undir með öðru
Ein af matgjafarsveitum Rauða
krossins kom t.d. til Indiana um
1600 km vegalengd, og með að-
stoð kvenna, sem buðust til
að vera til aðstoðar, voru 10.000
máltíðir útbúnar á dag í nok»-
um slíkum neyðareldhúsum
samtakanna. Aðalstöðvar Rauða
krossins í Wasihington lögðu
þegar af mörkum tvær milljón
Þa3 var ömuriegt um að litast í Russiaville Indiana.
sögðu að hefjast handa um end
urbætur eða að afla sér nýs
húsaskjóls. En til þess að flýta
hjálp af þessu tagi enn meira,
var t.d. ríkisféhirðinum í Illi-
nois heimilað að leggja fram
milljón dollara til íbúa tiltek-
ins hverfis í Ohicago, bar sem
tjón hafði orðið sérstaklega til-
finnanlegt. Var fé þessu varið
til lána handa einstaklingum,
sem biðu eftir því, að trygginga
félög þeirra gerðu upp fyrir
tjón, sem þarna hafði orðið.
Bandaríkjastjórn hefur einn
ig sérstaka skrifstofu, sem sinn
ir ekki öðru verkefni en að
skipuleggja skyndihjálp á svæð
um, sem verða fyrir náttúru-
hamförum og getur skrifstofa
þessi kvatt til hjálpar ýmsar
stofnanirog ráðuneyti eftir því
sem þörf krefur hverju sinni.
Víða um heim kannast menn
við stórviðri, sem geta valdið
stórkostlegum spjöllum á mann
virkjum af öllu tagi. En hvirfil
vindar eða skýstrokkar eru í
sérflokki, hvað slík veður snert
ir, ofsinn er svo óskaplegur.
Það má segja, að þeir séu ofsa
legasta sýning náttúrunnar á
mætti sínum, og þar við bæt-
ist, að stefna hvirfilvinda er ó-
útreiknanleg. Stundum er „fing
ur“ skýstrokksins, sem tjónlnu
veldur, aðeins 20—30 metrar i
þvermál, en hann getur líka
verið nokkur hundruð metrar.
Hvirfilvindar geta farið í hringi
tekið snöggar U-beygjur, verið
lengi á sama bletti eða ætt á-
fram með 50—10 km .hraða á
klukkustund. Þeir eyðileggja
kannski eina byggingu, en láta
aðra. i fárra metra fjarlægð,
alveg afskiptalausa. Ekki hefur
tekizi að mæla veðurhæð í ský
strokkum, en áætlað er, að hún
geti orðið allt að 1300 km á
klukkustund.
ir dollara, og tilboð um aðstoð
bárust frá mörgum löndum, svo
sem Kanada, Filippseyjum, For
mósu, Júgóslavíu, Japan, Kóreu
Bretlandi, Frakklandi, Equador
Perú og fleiri löndum.
En auk hinnar skipulögðu
hjálpar, sem ýmis samtök lögðu
fram, voru óbreyttir borgarar,
er ekki áttu um þeim mun sár-
ara að binda, boðnir og búnir
til að hjálpa náunga sínum. Það
var líka óskaplegt starf, sem
inna þurfti af hendi til þess að
koma slíku lagi á ástandið í
hinum ýmsu þorpum og borgum
að lífið gæti jiiPkkurn. veginn
gengið sinn vanagang, þótt ekki
væri- strax búið að hreinsa til
í rústum eða reisa þau hús á
ný, sem hrunið höfðu eða
skemmzt meira og minna.
Eitt af því fyrsta, sem jafn-
an er leitazt við að gera, þegar
slíkar hörmungar dynja yfir.
— fyrir utan að leita að og
hjúkra slösuðum og leita íka
— er að lagfæra rafmagns- og
símalínur, hreinsa vatnsból og
lagfæra leiðslur, ryðja götur
o.s.frv. Við allt þetta vinna
jafnt sjálfboðaliðar og þeir.
sem sérstaklega eru til þess
ráðnir af hinu opinbera.
Eitt af því, sem mikið gildi
hefur, er að tryggingafélög
senda matsmann á vettvang til
að hraða mati á tjóni, svo að
hægt sé að greiða bætur sem
allra fyrst, því að slíkt auð-
veldar einstaklingum að sjálf-
Það var heppni ibua þessa huss,
er frá Manitou, Michigan.
að enginn var heima, þegar hvirfilvindur gjöreyðilagði það. Myndin