Tíminn - 22.05.1965, Qupperneq 9

LAUGARDAGUR 22. maí 1965
TÍMINN
A| Mo5»t>cmb«
Aa Mo»b«mb* mc8 stimmtör og
smirunnum
A4 Mosaþcmba' með smirunnum
A» Mosaþcmba mcð grdsum
Oj Criviðir
Ci SfinnastÖr
H» Cnslepdi J
H.i -Craslcndi með smirunnum V
1» Snjódœfd með snjómosa g
I* Sojódjcld með gratviði $vj
Kt Nýgrxður með grösum
Kj Nýgraeður með elílingu %||
O Ojór
Hr Hraun
Me Mclar
T.i Hilmgresi
Ui Sonrustör-
V2 rjarnastöc
Vx. Klófífa
3. GREIN
GRASRÆKT Á ÍSLANDI
íslenzkt gróðurfar í
Ijósi nýrra rannsókna
í Rúnaðardeild Atvinudeildar
Háskólans er yngsta deildin sú,
sem heyra sérstaklega undir rann-
sóknir á gróðurfari beitilanda, og
henni veitir forstöðu Ingvi Þor-
steinsson, magister. Eftir stúdents-
próf í Reykjavík 1950 fór hann
að Hvanneyri um haustið og braut-
skráðist búfræðingur næsta vor.
Þá hélt hann til Noregs, lauk prófi
frá Landbúnaðarháskólanum að
Ási 1954 og var skipaður sérfræð-
ingur við jarðvegsrannsóknadeild
Atvinnudeildar næsta ár. Síðan fór
hann vestur um haf og árið 1960
tók hann magisterspróf við ríkishá-
skólann í Montana, kom þá heim
og hefur síðan stjórnað nefndum
rannsóknum á gróðurfari beiti-
landa og jafnframt gróðurkorta-
gerð af Islandi. Við höfum nú hitt
Ingva að máii til að spyrjast fyrir
um þetta starf.
— Hvað er gróðurkortagerðinni
langt komið?
— Við byrjuðum hér sunsan-
lands, tókum fyrst Landmanna-,
Biskupstungna- og Gnúpverjaaf-
réttir, höfum lokið við Suðurlands-
hálendið og vestur fyrir jökla og
erum byrjaðir á Norðurlandi.
Áfbnnað er að ljúka kortlagningu
af öllu landinu fyrir 1970.
— Og tilgangurinn með þessu
verki?
— Hann er fyrst og fremst sá
að ákvarða beitarþol íslenzkra af-
réttarianda.
— Hvemig vinnið þið þetta
verk?
— Við förum um landið og höf-
um meðferðis loftmyndir í mæli-
kvarðanum 1:36000, drögum inn
á myndimar mörk milli einstakra
gróðurhverfa, og er gróðurinn
gróðurlenda og er gróðurinn
flokkaður í mismunandi gróður-
hverfi eftir ríkjandi plöntutegund
um.
— Og hvers hafið þið helzt orð-
ið vísari af þessum könnunum?
dæmi eða tölur þessu til sönnun-
ar?
— Það er nú t.d. tafla hér, þar sem
dregnar em saman niðurstöður
mælinga á Biskupstungna-, Gnúp-
verja- og Landmannaafréttum, sem
sýna skiptingu gróðurlanda þar í
stórum dráttum, og hún lítur svona
út, tölurnar merkja prósentur:
Graslendi
Stinnastararmói
Móasefsmói
Kvistlendi
Votlendi
Mosaþemba
Snjódældir
minnst eftirsóttu rikjandi, svo sem
kvistlendi, votlendi og mosaþemba
og beitargildi þeirra er svo miklu
minna.
— Og orsök þessa ástands?
— Hún er eflaust víða
ofnýting beitarlandanna. Það seg-
ir sig sjálft, að ofibeit hefur komið
harðast niður á beztu beitarplönt-
Biskupst.afr. Gnúpv.afr. Landm.afr
Sirxljr
n Muuo «n T/j ógtúiö
z 1 4 31 ÖKróið
þ Meiu cn * » ógróið
Hluti af gróðurkorti Landmannaafréttar.
unum. Hún dregur úr vexti og
þrótti plöntunnar, rótarstærðin
Þessi tafla sýnir, að eftirsóttar
beitarplöntur eins og grös og
— Sitt af hverju allmerkilegt stinnastör eru víkjandi, en hinar i og dýpt minnkar, og plantan verð
hefur komið í l]os, og er vist ó-
hætt að fulyrða, að afréttarlönd á
íslandi eru ekki nándar nærri eins
góð heitilönd og menn hafa ætlað
hingað til. Sums staðar er aðeins
um 15% afrétta gróið, en á Araar- i
vatnsheiði t. d. er það 90%. J
(Haft er fyrir satt, að á j
landnámsöld hafi 60—70 þús. fer 1
kílómetra landsins verið gróið, ogj
af því má marka. að nálega helm-!
ingur af yfirborði landsins hafi |
blásið á 1000—1100 árurn !
Við okkur blasir sú furðu-
lega staðreynd, að ísland er i daa
eitt snauðasta grasland í heimi,
að þvi er tekur til grasmagns í
haga. Þó ber engan veginn að
skilja þetta á þann veg, að þannig
hljóti þetta að vera í framtíðiiini
Þetta gróðurfar er ekki spegil-
mynd af því, hvað geti vaxið hér
af grösum og öðrum tegundum.
Það er þvert á móti óeðlilegt, hve
landið er fátækt af góðu grasi,
m. ö. o. rí'kjandi grasland og
möguleg grasrækt er tvennt.
___ Geturðu nefnt rnér einhver Gróður og sauðfé á hálendi; Hvert er beitargildi iandsins.
ur óhæfari til að afla vatns og
næringar úr jarðveginum. En það
er sannað mál, að hófleg beit get-
ur aftur á móti aukið vöxt grasa
og annarra plantna. Annað dæmi
um þessa ofnýtingu landsins er
það, að sáralítið er um blómplönt-
ur í íslenzkum beitilöndum.
— En hvernig stendur á mun
þessa eftir svæðum?
— Að sjálfsögðu er hið „eðli-
lega“ gróðurfar nokkuð breytilegt
eftir landshlutum, hæð yfir sjáv-
armáli o. s. frv. En í stórum drátt
um getum við sagt, að á beittu
landi sé graslendi ekki með eðli-
legum hætti annars staðar en á
áreyrum og á skriðujarðvegi. Sé
dregið úr beitarþunganum á of-
nýttu landi koma grösin og blóm
jurtirnar fljótlega aftur. Um Þetta
eru víða dæmi, t. d. í Heiðmörk,
Skorradal og víðar. Ef þessi gróð
ur kemur aftur, er hægt að við
halda honum með því að beita
landið hæfilega, og þanníg gefur
laridið margfalt i meira af sér eri
það gerir riúna. Að þessu stefn
uiri við með rannsóknum okkar.
Það er í sjálfu sér ekkert mark-
mið í því að alfriða land, nema
nota eigi til skógræktar eða
einhvers slíks. En við verðum
að horfast í augu við það, að
ekki er hægt að treysta og byggja
endalaust á hínni gjöfulu náttúru.
Það verður einnig að hafa S huga,
að búféð er að öðlast svo mikla
afkastagetu, að úthagarnir eru
víða orðnir of lélegir til að full-
nægja henni. Það er annað við-
'horf, sem almenningur skilur ef
til vill betur, því að það kemur
beint við pyngjuna.
— Er ástandið hér í þessum
efnum miklu verra en í öðrum
löndum?
— Það er hreint ekki sambæri-
legt við neitt, þar sem ég þekki
til. f þeim löndum Evrópu, sem
ég hef ferðaz tum, er ofbeit varla
til, þar sem menn hafa fyrir löngu
skilið samhengi milli gróðurfars
Ingvi Þorsteinsson
og landnýtingar, og þó held ég
Bandaríkjamenn standi fremst á
þv ísviði að vernda beitarlöndin.
Hér ætti þetta sjónarmið að hafa
orðið til fyrir löngu. Óvíða í heim-
inum er jarðvegur eins fokgjarn
og hér á landi og því ástæða ti]
að sýna meiri varkámi í nýtingu
úthaga.
— Og hvað álítur þú heppílegast
til úrbóta?
— Gróðurfari í úthögum verður
að breyta. Það er hægt með áburði
það er hægt með sáningu grasfræs
í úthaga. Og grasið þarf að hald
ast án árlegrar áhurðardreifingar.
Því mestu máli skiptir við sáningu
að valdir séu þolnir grasstofnar,
helzt aldir upp við íslenzkt veður-
far og skilyrgi. Við byggjum gras-
rækt okkar í dag að mestu á inn-
fluttum grastegundum, sem í
mörgu falli koma frá löndum, þar
sem aðstæður eru allt aðrar. Flest
ar Þessara tegunda haldast illa í
túnum jafnvel 'með fullum áburð-
arskammti og hvemig eiga þá
slíkar tegundir að lifa alveg á
eigin spýtur í úthögum? í inn-
flutningi grasfræs og annarra
plantna verðum við að leita víðar
fanga erlendis, sem enn betur
mætti henta hér en það, sem við
höfum þegar reynt. Þótt miklu
þurfi til að kosta, er mikið í
húfi, því að beitarlandí þarf að
breyta svo, að það leiði af sér
í framtíðinni meira öryggi og aukn
ingu á bústofni. G.B.
BRÉF TIL BLAÐSINS
Miðvikudaginn 5.5. lokaði lög-
reglan Tunguvegi við Miklubraut
og einnig Rauðagerði, þannig, að
ekki er hægt að aka af Tungu-
vegi niður á Miklubraut. Að sögn
lögreglunnar er þetta gert þar
sem byggja á hús á götunni! Mik-
ill er lóðaskorturinn! Nú viku
seinna era engar framkvæmdir
hafnar og virðist lokunin því gerð
í tíma! Einnig upplýsir lögreglan
að loka eigi vegarspotta þeim, er
liggur milli Miklubrautar og Suð-
urlandsbrautar og eitt sinn var
endi Réttarholtsvegar. Þar sem
reilcna má með að eftir malbikun
Miklubrautar verði lokað milli ak-
reina á mótum Miklu brautar og
Rauðagerðis, verður tafsamt að
komast úr Sogamýri innanverðri í
Voga- og Álfheimahverfi. Einnig
eykur þessi lokun á umferðaröng-
þveiti á mótum Miklubrautar og
Grensásvegar og eykur umferð á
Sogavegi. en hann er íbúðargata
Framhald á 14. síðu.