Alþýðublaðið - 07.10.1958, Qupperneq 6

6
Alþýðublaðið
Þriðjudagur 7. október 1958
MÁNINN
NÆST ÞEGAR Bandaríkja-
menn reyna að skjóta eld-
flaug til mánans, gera vís-
indamenn sér vonir um að
gagnlegar upplýsingar fáist
um segulsvið mánans og eins
þá hlið hans, sem frá jörðu
snýr.
Það tekur eldflaug tvo og
hálfan dag að komast til
tunglsins. í eldflauginni verð-
ur sjónvarpsstöð, sem sendir
myndir af yfirborði mánans
til jarðarinnar, og auk þess
fjölmörg mælitæki, sem senda
stöðugar upplýsingar til mót-
tökustöðva á jörðu niðri.
Sorgórsaga
HIN FAGRA næturklúbba-
söngkona, Ruth Ell.s var tekin
af lífi í júlí 1955, fyrir að hafa
myrt elskhuga sinn, kappakst-
urshetjuna David Blakeley. —-
Aftaka hennar vakti mikinn
styr á sínum tíma og mótmæla-
bréf bárust víðsvegar úr heim-
inum vegna dauðadómsins, en
yfirvöldin töldu ekki fært að
veita náðun.
Nú er hinn- síðasti, sem við
sögu þessa kom látinn, Gsorge
Johnstcn Ellis fyrrum eiginmað
ur Ruth fannst nýlega látinn í
hótelherbergi á Jersey-eyjun-
um. Hann hafði hengt sig.
EIlis var vel stæður tann-
læknjr, þegfer hann kynntist
Ruth. Hann varð þegar í stað
yfir sig ástfanginn og nokkru
síðar giftust þau. Hófst nú mik-
ið skemmtanalíf þeirra hjóna
og vanrækti Ellis starf sitt og
Ruth eiginmann sinn. Þau
skildu 1955 og skömmu síðar
myrti Ruth elskhuga sinn. —
Síðan hefur Ellis iagzt í
drykkjuskap og hefur nú ekki
tre-yst sér til að lifa lengur.
Tilgangurinn með því að
senda eldflaug til mánans er
ekki sá að lenda á mánanum,
heldur að koma henni eins
nálægt honum og mögulegt
er og afla með því vísinda-
legra upplýsinga.
R tstjóri tímaritsins „Miss-
iles and Rockets“ í Washing-
ton nefnir fimm aðferðir til
þess að senda eldflaug til
mánans:
1. Eldflaugin er send eins
nálægt mánanum og mögu
legt er án þess þó að lenda
á hoiium.
2. Eldflaugin lendir ,,hart“
á mánanum.
3. Eldflaugin fer kringum
rnánann og síðan aftur
beint til jarðar.
4. Eldflaugin fer marga
hringi kringum mánann.
5. Eidflaugin lendir „mjúkt“
á mánanum.
Bandaríkjarriénn munu
revna fyrstu fjórar aðferð-
irnar í nánustu framtíð.
GIFURLEGUR HRAÐI.
Þegar eldflaug er send til
mánans verður að ráða fram
úr fjölmörgum tæknilegum
atriðum. Þar má nefna: Fram
leiða verður kraft sem knúið
getur eldflaugina út úr gufu-
hvolfinu.
Eldflaugina verður að senda
upp á mjög nákvæmlega út-
reiknuðu augnabliki, og
stefna eldflaugarinnar verður
að vera hárnákvæm, og hinir
fjölmörgu hlutar eídflaugar-
innar verða að vinna hvert
sitt hlutverk svo ekki skeiki.
Til þess að komast út úr
aðdráttarsviði jarðarinnar
verður eldflaugin að ná
40000 km. hraða á klukku-
stúnd, eða rúmlega átta km.
hraða á sekúndu. Þessi hraði
nægir til þess að eldflangin
komist % hluta leiðarinnar
til mánans, en þá fer að-
dráttarafl hans að gæta, og
mun eldflaugin þá fara
kringum mánann, eða að
minnsta kosti svo nálægt
hohum, að mögulégt verði
að gera ýmsar gagnlegar
athuganir.
Enda þótt fullkomnustu
eldflaugar nái þeim hraða,
sem nauðsynlegar er til þess
að komast til mánans, þá er
eftir að yfirvinna hina tækni-
legu erfiðleika í sambandi við
þá miklu nákvæmni, sem
gæta þarf til að koma eld-
flaug nálægt mánanum. Á
leiðinni til mánans verður
eldflaugin fyrir áhrifum frá
aðdráttarafli jarðarinnar,
sólarinnar og mánans, og ger-
ir þetta alla útreikninga mjög
flókna. Þá kemur einnig til
snúningur jarðar um öxul
sinn og hrevfing mánans.
Ef eldflangin hegðar sér
eins og áætlað er, þá eyðist
fyrsta stig hennar á 140
sekúndum, annað stigið 60
sekúndum síðar og loks
knýr þriðja stigið hana á 30
sekúndum u.pp í 40000 km.
hraða á klukkustund. Eftir
4 mínútur verður eldflaug-
in komin tvo þriðju hluta
leiðarinnar umhverfis jörð-
ina, yfirgefnr braut sína um
jörðina og þýtur út í geim-
inn. Hún er nú laus út úr
aðdráttarsviði jarðar, Ef
eldflaugin nú virkar eins og
gert er ráð fyrir, smáeykur
hún nú hraða sinn aftur og
þegar hún kemur að þeim
punkti, þar sem aðdráttar-
afl jarðar og mánans er
jafnt, fer hún með 11200 km
hraða á klukkustund.
SPRENGINGAR Á
MÁNANUM.
Nú er unnið að því í til-
raunastöð á Hawai að skjóta
lítilli eldflaug úr nefi þriggja
stiga eldflangar í þeim til-
gangi að draga svo úr hráða
hennar ,er hún nálgast mán-
ann, að hún fari kringum
hann eftir sporbaug. Verður
þessari smáeldflaug stjórnað
með útvarpsbylgjum.
Eitt vandamálið, sem við
er að glíma, er hinar miklu
hitabreytingar á yfirborði
mánans. Hitasveiflurnar frá
100 stiga hita til 100 stiga
kulda á sólarhring. Þar af
leiðandi verður eldflaugin að
vera máluð í lit, sem stenzt
jafn vel hita og kulda.
Síðar verða gerðar tilraun-
ir með að mæla geimgeisla,
segulmagn, hita og fjölda
loftsteina frá eldflaugum og
sennilega verða gerðar smá-
sprengingar á yfirborði mán-
ans.
Líkam-
í SÖGUM og ævintýrum er
oft sagt frá því að fólk spr ng-
ur af harmi er voveiflegir at-
burði ber að höndum. Nýlega
ræddi sænskur sálfræðingur
um það á þingi sálfræðinga í
Kaupmannahöfn að staðre.ynd
væri að fólk gæti veikst al-
varlega af sorg. — Á sex mán.
uðum hafði hann stundað 28
sjúklinga sem allir voru veik-
ir af sorg. Aðeins tveir a£
þessum sjúklingum voru karl-
menn og bendir það ti! þess,
að konur. séu næmari fyrir
sorg en karlmenn.
Það er einkum sorg í sam-
bandi við missi maka eða
barna, sem voru orsök í veik-
indunum.
Oft hafðj viðkomandi ekki
látið neina sorg á sér siá fvrst
eftir missirinn en síðar brauzt
sorgln út í algerri uppgjöf. —
Oft voru sjúklingarnir gripnir
af ótta og sjálfsásökun. Þá eru
þess dæmi að sjúklingar ahfa
sýkst af-þeim sjúkdómi, sem
færði ástvini þeirra til dauða.
Það hefur einnig komið í ljós,
að sorg eftir uppáhaldshund
eða kött getur orðið mjög sár.
Sumir sjúkdómar standa einn
ig í samandi við breiði í garð
hins látna. Kona nokkur þjóð-
ist af magaverkjum, hlaut bót
meina sinna er hún trúði sál-
fræðing fyrir því, að eigin-
maður hennar, — sem hún
elskaði mjög, — hefði aidrei
viljað bjóða henni á veitinga-
hús eða í leikhús. Hún hafði
alltaf borið leynilegan kaia tH
hans fyrir þeita.
Tcikningin sýnir þriá möguleika á því hvaða braut eldflaug
fer til mánans. Talið frá vinstri: 1) „Hörð” lending á mánan-
um. ?.) Eldflaugin fer fyrst kringum jörðu, síðan kringum mán
ann og síðan til iarðar aftur. 3) Eldflaugin fer eftir sporbaug
kringum mánan og síðan til jarðar.
LEIGUBÍLAR
Bifreiðastöð Steindórs
Sími 1-15-80
Bifreiðastöð Reykjavíkur
Sími 1-17-20
AUGNLÆKNIR nokkur frá , vrapsþætti, „Fólk er svo ein-
Nebraska, dr. Allen E. Banik,
komst að raun um það þegar
hann dvaldizt í ríkinu Hunza,
að það mundi ekki reynast
sérlega arðvænlegt að setja
þar upp augnlækningastofu.
Þetta var í sumar, og var
augnlæknirinn þá gestur æðsta
valdhafa þessa smáríkis hátt
uppi í Himalayjafjöllum,
skammt frá nyrztu landamær-
um Pakistan. Það var Art Lin-
kletter, sá sem yfirumsjón
hefur með hinum fræga sjón-
kennilegt“, sem sendi axign-
læknirinn þessa 12,000 mílna
löngu ferð, í því skyni að at-
huga nánar fólk þarna, sem er
hraustara en almennt . gerist,
að ekki sé meira sagt, verður
yfirleitt 125 ára að aldri og
heldur fullri sjón fram í and-
látið. Augnlæknirinn hafði allt
frá stúdentsárum sínum viðað
að sér öllum fáanlegum fróð-
leik um Hunza og hið sérkenni-
lega „ódauðleika“ líf manna
þar. Skrifaði hann síðan sjón-
varpsþættinum og skýrði frá
löngun sir.ni að mega skreppa
þangað, og hlaut það svar, að
þátturinn væri reiðnbúinn að
kosta för hans þangað.
Enda þótt það væri fyrst í
sumar, sem sjónvarpsskoðend-
ur fengu fyrst að fylgjast með
augnlækninum á þessu ferða-
lagi hans, hófst það í rauninni
í fyrrasumar, og voru nokkrar
sjónvarpsmyndirnar teknar þá.
Dr. Banik hélt þá til Hunza en
varð að snúa aftur sökum snjóa
Framhald á 8. cíðu.