Morgunblaðið - 27.11.1976, Qupperneq 8

Morgunblaðið - 27.11.1976, Qupperneq 8
32 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. NÓVEMBER 1976 Hjartsláttur Grænlands Bðkmenntlr eftir JÓHANN HJÁLMARSSON GRÆNLANDSDÆGUR Orð: Ási í Bæ. Myndir: Tryggvi Ólafsson. Reykjavík 1 976. ÁSI í Bæ hefur áður samið bók um Grænland. Hún hét Granninn i vestri (1971) og var í senn fróðleg og skemmtileg, gefin út af myndarskap af Bókaútgáfu Menningarsjóðs. Nú er enn komin Grænlands- bók eftir Ása og nefnist hún Grænlandsdægur Kveikjan að þessari nýju bók var ráðstefna í Sisimíút sem Ásí sat ásamt þremur öðrum íslendingum og fjölda Skandínava. í Grænlandsdægrum hlustar Ási á hjartslátt Grænlands ásamt öðrum „menningarvitum af víkingakyni", segir ferðasög- una frá upphafi til enda og lætur margt fljóta með sem kemur i hugann. Formið er eins konar opið Ijóð, frjálst, óþving- að, ýmist hversdagslegt eða hátíðlegt. Efnið er eins og fyrr segir Grænland fyrr og nú, Grænland án utanaðkomandí spillingar og það Grænland sem skáldið óttast að „vígtennur tölvunnar" hremmi að lokum. „Litla blanka Dan- mörk" þarf að hafa not af þessu landi. En þegar tæknin og gróðafíknin verða í algleymingi munu sólin, skáldið og hundarnir taka til sinna ráða: ViS munum ráðast gegn borturnunum sólin ég og hundarnir við munum kalla til liðs við okkur Beðju hafsins Túpilak Asi í Bæ. Tornarsúk við munum hvessa úló herða sleðameiðana bera lýsi á seymi kajakanna endurvakinn bruni mjaðmanna mun fara boði yfir isbreiðurnar til þín ástvinu minnar jafnvel þó skaut þitt sé urið sárasótt mun ég efna bernskuheitin við munum Ijósta óvini okkar vængjum heiðrikunnar kringja þá gjörningahriðum og seiðþokum hrinda þeim fyrir björg við munum kveikja á barnsaugunum yfir löndum heimsins svo mæður þeirra fái ekki sagt: við sáum ekki neitt við munum storka skáldum og menningarvitum við munum senda flugmiða innum rimla fangelsanna i austri og vestri og rödd Sila mun mola neðanjarðar- byrgi samviskunnar Ási í Bæ vill vera krafta- skáld.enda sú hætta sem steðjar að ósnortinni náttúru bæði á Grænlandi og víðar, ekki ólíkleg til að efla orð þeirra skálda sem vilja berjast gegn hvers kyns ófögnuði. Þótt Ása sé mikið niðri fyrir og brýni oft raust sína er hann líka innilegur og lýrískur. Honum tekst stundum vel að laða fram hið lýriska einkum i stuttum Ijóðum: Að kvöldi situr vestursól á hnýflinum ös á barnum söngur i borðsalnum Um nóttina blakta rauðir oddfánar i skörðum Diskófjalla og krefjast þess að strengir kojú- botnanna haldi takt við framrás upprisunnar Sefur þú Jútir? Vakir þú Silfurbjalla? Sorfnar eru klappirnar i Kekertarssúak í Grannanum í vestri voru nokkrar þýðingar Ása á Ijóðum Grænlendinga sem eins og Ijóð margra frumstæðra þjóða eru oft stórbrotin í einfaldleik sínum. Ljóðið um gömlu konuna í Satút hefði Ási varla ort nema vegna kynna sinna af grænlenskri Ijóðlist. Það er í því galdur: Ég kyssti lúnar hendur gömlu kon- unnar i Satút hún var skorpin eins og aldagamalt selskinn en augun úr þeim las ég leyndardóminn sem ég sagði þér og siðan ertu þögul Silfurbjalla Grænlandsdægrum fy Igja myndir eftir Tryggva Ólafsson og hefur i hvívetna verið vandað til útlits bókarinnar. Almenna bókafélagið: Fyrstu ljóðabækur komungra höfunda MEÐAL þeirra Ijóðabóka, sem Almenna bókafélagið hefur sent frá sér, er að finna tvær Ijóðabæk- ur eftir kornunga höfunda, sem nú senda frá sér slnar fyrstu Ijóðabækur. Bækur þessar eru Kopar eftir Magneu Matthfasdótt- ur og 1 skugga mannsins eftir Sveinbjörn Baldvinsson. í skugga mannsins er fyrsta bók Sveinbjörns Baldvinssonar, eins og áður getur, en Sveinbjörn er aðeins 19 ára menntaskólanemi. Höfundurinn er þó ekki með öllu ókunnur, því m.a. hafa ljóð eftir hann birzt í Lesbók Morgunblaðs- ins og skólablöðum. 1 skugga mannsins hefur að geyma alls 33 ljóð, en bókin skiptist í 5 kafla. Er hún 64 bls. að stærð í kiljuformi og prentuð í Alþýðuprentsmiðj- unni. Kopar Magneu Matthíasdtfttur er einnig í kiljuformi og hefur að geyma alls 29 ljóð á 62 bls. Skipt- ast þau í tvo meginkafla sem bera yfirskriftina Ný líf og gömul og Til mannanna minna. Þrátt fyrir að hér sé á ferðinni fyrsta bók Magneu þá er hún ekki með öllu óþekkt, þvl ljóð eftir hana hafa birtzt m.a. í Nýjum Gretti, Sam- vinnunni og Lesbók Morgunblaðs- ins. Höfundurinn hefur verið við nám í sálfræði í Kaupmannahöfn, en er nú kennari í Grundarfírði. Eins og t skugga mannsins, þá er ljóðabókin Kopar prentuð í Al- þýðuprentsmiðjunni. Kynning á dagvistunarmálum: Jónína Þorfinnsdóttir Þórunn Einarsdóttir Þórunn Valdimarsdóttir. |t GÆR birtust í blaðinu svörl Iþeirra Auðar Torfadóttur, stjórn-l larmanns f V.R., Bjarna Jakobs-I Isonar, form. Iðju, og Björns Jóns-I jsonar, forseta ASÍ, við spurning-l junni: Hvernig á að leysa dagvist-| larmálin? t dag svara spurningunni þærl | Jónína Þorfinnsdóttir, kennari ogl form. Hvatar, Þórunn Einarsdótt-| ir, umsjónarfóstra, og Þórunnl Valdimarsdóttir, form. Verka-[ 1 kvennafélagsins Framsóknar. Hvernig að leysa dagvistarmálin? Jónína Þorfinnsd. kennari og form. Hvatar. Ég býst við að svar mitt við þess- ari spurningu vefjist fyrmér færari mönnum á þessu áhugasviði, enda væru þessi mál að öllum líkindum þegar leyst, ef um patentlausn á þeim væri að ræða En staðreyndin er hins vegar sú að þau eru fyrir hendi og þá spyr maður sjálfan sig. hvers vegna? Hvað er konan að fara, spyr nú eflaust einhver, hún veit nú það sem allir vita að dagvistarstofn- anir eru yfirfullar og á biðlista er slíkur fjöldi, sem enga úrlausn fær, að um hreint vandamál er að ræða. Er ég þá komin að því orði, sem mér er í raun og veru hvað hvimleiðast. en það er þetta tizkuorð vandamál. Þau eru nú orðin svo mörg vanda- málin, að stundum hvarflar að manni að sum þeirra hafi verið búin til Til þess að kanna hug þeirra sem hafa notið þessarar þjónustu og þar á ég við börnin og svo þá sem að þeim standa hef ég lítillega rætt þetta við báða aðila og mörg og mismunandi svör fengið Ályktun sem ég hef aftur á móti dregið af þeim er sú að í flestum tilvikum var þörfin brýn á að koma barninu fyrir hluta úr degi og ekki hvað sízt þegar um heilsdagsvistun var að ræða, brýn vegna þess að móðir varð að vinna úti eða hún vildi nýta þá menntun sem Tiún hafði öðlast eða var að afla sér. Síðast en ekki sízt voru svörin sem ég fékk þau að eins og timarnir hafa verið, hefði bókstaf- lega ekki verið á færi annars aðila, ef um hjón eða sambýlisfólk var að ræða, að sjá heimilinu farborða án þess að konan ynni úti, þó svo hún vildi einvörðungu helga sig heimil- inu Þá sjá allir hvernig ástatt er hjá hini eistæðu móður. Einnig vil ég að það komi fram að í sumum svörun- um fólst einnig að þó svo að konurn- ar hefðu ekki þurft að vinna úti, myndu ær samt sem áður vilja láta barn sitt á leikskóla Kváðu það þroskandi ekki sízt ef um einbirni væri að ræða eða langyngsta barn i fjölskyldu Eftir að hafa fengið svör foreldris eða foreldra, spurði ég börnin sjálf, því að í mínum huga er númer eitt hvað barnmu sjálfu er fyrir beztu, annað má ekki og á ekki að skipta máli. Svör þeirra flestra voru já- kvæð, enda þekktu þau ekki annað. Þó með þeim undantekningum, sem við höfum alið upp börn þekkjum i sambandi við skólagöngu barna okkkar í grunnskóla Það geta og komið dagaskipti með löngunina og á það jafnt við um dagvistunarstofn- anirnar. En hvað þá um hin, sem heldur hefðu viljað vera heima á Síðari hluti heimilunum en gátu ekki? Gætu ekki afleiðingar neikvæðrar dvalar þessara barna komið fram á þeim síðar á lífsleiðinni? Spyr sá sem ekki veit Því er það mín skoðun, að þjóðfélagið eigi að sjá svo um að gerist þess ekki brýn þörf að vista börn á dagvistarstofnunum sé það ekki gert Ef þeir sem gerst þekkja þessi mál færa aftur á móti sönnur á að þetta sé barninu fyrir beztu og hér ekki farið í neinar öfgar og einnig það, að ekki sé verið að varpa allri ábyrgð af heimilunum yfir á aðra, þá er ég samþykk dagvistun. En að mínu mati er og verður heim- ilið hornsteinn þjóðfélags, því að hve góðar sem þessar stofnanir geta verið koma þær aldrei í stað hans. Ég álít að gott og fagurt heimilislíf sé bezta veganesti barns á lifsbraut- inni. Aftur á móti ber því ekki að neita að til eru þau heimili sem ekki hafa megnað að valda slíku hlutverki og þá hafa dagvistarstofnanir gegnt mjög mikilvægu hlutverki. enda hafa þær á að skipa mjög færu og vel menntuðu fólki. Því megum við ekki gleyma heldur ber okkur að þakka það Hið opinbera verður að taka ákveðna afstöðu til þessa málaflokks og taka þá inn í myndina svör þeirra kvenna, sem gjarnan vildu vera hús- mæður og rækja hlutverk sitt af kostgæfni, en vegna fjárskorts heim- ilisins. sækja út á vinnumarkaðinn. Með það í huga mætti hugsa sér að umsóknum um dvöl á dagvistar stofnunum myndi fækka. Þá ber og mjög að huga að því hvort gæzlu- vellir gætu ekki dregið úr ásókn í leikskóla með því að fjölga þeim og búa þá betri og fjölbreyttari tækjum til skapandi leikja. Virðist mér vera brýn þörf á þessu. Þegar svo hið opinbera sér fram á að þörfin fyrir fleiri dagvistarstofnanir er fyrir hendi, þrátt fyrir allt, ber því að draga ekki framkvæmdir úr hömlu Ymsir hafa gagnrýnt það sem miður hefur farið í rikiskerfinu og stofnunum velferðarþjóðfélagsins Aðrir hafa lagt það út sem fjandskap við þessa þjónustu. En vinur er sá er til vamms segir. Það er engri opin- berri þjónustu til góðs. að hún sé þanin út gagnrýnislaust og í blindni og veitt þeim, sem ekki þurfa henn- ar með Fyrrr eða síðar setur fjár- skortur slíkri útþenslu skorður og þá bitnað það fyrst og fremst á þeim sem í raun og veru þurfa þjónust- unnar með Að lokum þetta: Hafa farið fram sannarlegar og endanlegar kannanir á brýnum þörfum þessara stofnana sem hægt er að vinna eftir og ör- uggt er að byggja á? Þó svo sé finnst mér að það sem ég hef hér áður sagt eigi rétt á að koma fram í umræðum um þessi mál. Þetta svar fjallar um dagvistun barna á stofnunum, en þegar talað er um dagvistun má ekki gleyma því að það er í mörg önnur horn að lita, t.d dagvist fatlaðra og lamaðra. vangefinna, fjölfatlaðra og þá má ekki gleyma þeim stóra hópi, sem aldraðir fylla Þórunn Einarsdóttir, umsjónar- fóstra Sumargjafar Með því að auka fjárveitingu til bygginga dagvistarheimila hið bráð- asta Þeir sem með fjárveitingavald fara bæði hjá riki og sveitarfélögum verða að gera sér Ijósa þá gjörbreyt- ingu, sem hefur orðið á þjóðfélags- háttum á undanförnum árum. Allir hljóta að viðurkenna hinn mikilvæga þátt kvenna í framleiðslustörfum' sjávarafurða, sem og iðnaði og ýmis konar þjónustustörfum. Um leið og við gerum okkur þessa staðreynd Ijósa verðum við að gera þá kröfu til þjóðfélagsins að það leysi dagvistar- þörfina Það er líka skoðun min eftir langa starfsreynslu, að það sé heillavæn- legt hverju barni að eiga kost á dvöl á dagvistarheimili á forskólaaldrin- um. Nú eru dagvistarmál hér á landi komin í slíkt öngþveiti að til óheilla horfir og þrátt fyrir mörg brýn verk- efni, sem úrlausnar bíða i þjóðfélagi okkar hljóta dagvistarmálin að verða að hafa forgang næstu ár. Þórunn valdimarsdóttir, form. Verkakvennafélagsins Framsókn- ar. Varðandi dagvistarmál, sem nú eru i brennidepli, tel ég að ástand i þeim málum gæti verið betra ef framfylgt væri lögum frá 1973, því enginn vafi er á að þau lög yrði til að virka hvetjandi á sveitarfélög og frjáls félagasamtök að hefja bygg- ingar og rekstur barnaheimila ef ríkið legði fram það fjármagn sam- kvæmt lögum Konur leita í vaxandi mæli eftir að taka þátt í hinu almenna atvinnulifi og útivinna kvenna er algjör for- senda mikilvægra þátta atvinnulífs- ins. Alvarlegur vandi blasir við flest- um þeim heimilum, þar sem báðir foreldrar óska að vinna utan heimilis og ekki síður fyrir einstæða móður sem verður að vinna úti til að sjá barninu fyrir lífsviðurværi, hvernig skal sjá barni eða börnum fyrir ör- uggu athvarfi og jafnframt þroska- vænlegu umhverfi. Til þess að þjóð- félagið geti fengið þetta vinnuafl verður að vinna Ijótt og vel að þessu aðkaJlandi máli

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.