Morgunblaðið - 08.02.1977, Page 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. FEBRÚAR 1977
V arnir
Yestur-
Evrópu
eru
1 molum
Stjórnmálaleg kúgun
Vissulega hefur enginn haldið þvi
fram, að Rússar muni hefja slikt
áhlaup í næstu framtíð, eh sú stað-
reynd, að þeir eru færir um það
gefur þeim gifurlegt vald til að beita
stjórnmálalegri kúgun Varnarmála-
ráðherra eins aðildarrikis NATO seg-
ir: „Tilgangur þeirra er augljós.
Moskvustjórnin og bandamenn
hennar eru að koma ár sinni þannig
fyrir borð að þeir hafi slika yfirburði
að ráðamenn i Evrópu sefjist og láti
smátt og smátt undan þeim á stjórn-
málasviðinu."
Mundu Rússar beita slikum þrýst-
ingi? Áður en Jimmy C rter tók við
forsetaembætti kvaðst Leonid
Brezhnev geta fullvissað hann um
að Rússar mundu ekki keppa við
B ndaríkin um landvinninga En
ráðamenn i Evrópu minnast þess að
tæpum mánuði eftir að 35 þjóðir
undirrituðu Helsinki-yfirlýsinguna á
öryggismálaráðstefnu Evrópu árið
1975 var sovézkt herlið komið til
Angóla. Slík útþensla á sér enn stað
og hin sivaxandi hervæðing i
Austur-Evrópu er hluti af henni.
Atlantshafsbandalagið er illa und-
ir það búið að mæta þessari út-
þenslu kommúnista. Tölvurannsókn-
irnar sem fram fóru í tengslum við
hinar yfirgripsmiklu heræfingar
NATO s.l haust sýndu, að sumar
herdeildir urðu uppiskroppa með
skotfæri eftir að hafa barizt af fullum
krafti í aðeins hálfan dag Sovézku
hersveitirnar hafa hins vegar skot-
færi til slíkra bardaga i samfellt tvær
eða þrjár vikur. Samkvæmt sömu
niðurstöðum tókst herjum NATO að
eyðileggja 20—30% af vopnabún-
aði óvinarins, en þrátt fyrir það tókst
af hörku. En eins og nú standa sakir
er síðferðisþrek i herjum aðildarrfkja
NATO í lágmarki, að þvi er sagt er
Hollenzkir og belgískir hermenn eru
i verkalýðsfélögum. Bandariskur
herforingi, sem nýlega ferðaðist
milli stöðva NATO f Vestur-
Þýzkalandi, segir, að hinn óbreytti
hermaður þar líti á sjálfan sig sem
lamb, sem er verið að leiða til slátr-
unar — og gildi þá einu hverrar
þjóðar hann sé
Þrýstingur
Á siðasta áratug fjölguðu Sovét-
menn í liði sinu við viglínuna í
Mið-Evrópu um 130 þúsund
manns. Skriðdrekum þeirra hefur
fjölgað um 40 af hundraði og stór-
skotalið sitt hafa þeir styrkt um
helming á sama tima. Stórfelld
aukning í hernaðaruppbyggingu á
Kola-skaga hefur orsakað nýjan
þrýsting á norðurlandamærum
Noregs, og við þessum þrýstingi
hefur enn ekki verið brugðizt. Að því
er talið er í Brússel hafa Sovétmenn
nú komið sér upp skotpöllum neð-
ansjávar fyrir eldflaugar af gerðinni
SS-NX-18, en þessar eldflaugar
draga yfir 7 þúsund kílómetra vega-
lengd og geta þannig hæft skotmörk
um alla Vestur-Evrópu og i sumum
hlutum Bandaríkjanna
Enda þótt friður haf ríkt í þrjá
áratugi eru hersveitir Sovétmanna i
mjög góðri þjálfun, og leyniþjónusta
Vesturveldanna telur hermenn
þeirra hæfustu og viljugustu bar-
dagamenn i heiminum. Jafnvel her-
sveitir hjáleigurikjanna eins og t.d.
Austur-Þýzkalands og Póllands hafa
yfirburði yfir hermenn aðildarríkja
Atlantshafsbandalagsrikjanna. Hátt-
dæmis lækkað framlög sin til
varnarmála fimm sinnum. Þjálfun
flugmanna og stjórnenda skriðdreka
er í algjöru lágmarki. Frestað hefur
verið framkvæmdum við að koma
fyrir eldflaugum til að beita gegn
flugvélum og skriðdrekum, og sama
er að segja um fjarskiptakerfi.
Bolgar og Hollendingar hafa stytt
herskyldu f niu mánuði, en sá timi
„nægir tæpast til að læra undir-
stöðuatriði almannatryggingakerfis-
ins", eins og einn yfirmanna Atlants-
hafsbandalagsins orðar það mjög
svo háðslega.
Kjarnorkumáttur ekki raunveru-
legur mælikvarði á valdajafnvægi
Hinn nýi varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna. Harold Brown, hefur
rétt fyrir sér þegar hann bendir á að
jafnvægi sé í kjarnorkustyrk stór-
veldanna, en hermálasérfræðingar í
Evrópu halda því fram, að mega-
tonnin skipti hér ekki aðalmáli. Þeir
segja að mátturinn til að berjast með
öðrum vopnum en kjarnorkuvopn-
um sé hinn raunverulegi mælikvarði
á valdajafnvægið, og á því sviði hafi
NATO-ríkin aldrei verið eins veik og
nú
Sovétmenn framleiða um þessar
mundir þrjá skriðdreka á móti
hverjum einum, sem Bandaríkin
framleiða Rússar framleiða nú svo
mikið af fullkomnustu orrustuflug-
vélum að það nægði til að endurnýja
allan orrustuflugvélaflota Breta á
fimm til sex mánaða fresti og svo
mætti lengi telja.
Frá og með árinu 1981 hyggjast
Sovétmenn framleiða 4 500 skrið-
dreka af hinrii nýju tegund T-72, en
það er fimm sinnum meira en
hefur Arnaud de Borchgrave eftir ráðamönnum á sviði vamarmála
Í nýjasta tölublaði bandaríska tímaritsins News-
week birtist eftirfarandi grein eftir Arnaud de
Borchgrave um varnir Evrópu. Hann hefur að
undanförnu átt viðræður við ýmsa þá menn,
sem hafa þann starfa að tryggja varnir Vestur-
Evrópu, bæði innan Atlantshafsbandalagsins og
utan þess.
WALTER Mondale, varaforseti
Bandaríkjanna, lýsti þv1! yfir er hann
kom í aðalstöðvar Atlantshafsbanda-
lagsins á dögunum, að Bandaríkin
væru reiðubúin til að auka framlög
sín til varna Vestur-Evrópu að þvi
tilskildu að bandamenn þeirra gerðu
slíkt hið sama. Sagt er að þessi
yfirlýsing Bandaríkjastjórnar hafi
orðið til þess að viðstaddir „vörpuðu
öndinni léttar", en þrátt fyrir þá
ánægju eru varnir Evrópu mál, sem
margir leiðtogar aðildaríkja NATO
vilja helzt ekki leiða hugann að
É átti nýlega einkaviðræður við
marga þá menn, sem bera ábyrgð á
vörnum Evrópu, — yfirmenn herja
aðildarríkja NATO, varnar málaráð-
herra, hershöfðingja, sérfræðinga á
sviði leyniþjónustu og utanríkisráð-
herra. Þessum mönnum bar sama
um að staða NATO væri orðin mun
lakari en andstæðingsins.
Nýlegar tölvurannsóknir, sem
fram fóru í sambandi við sameigin-
legar æfingar herja aðildarríkjanna,
leiddu í Ijós, að samanborið við
hernaðarmátt Varsjárbandalagsins
er staða NATO jafnvel enn verri en
hún virðist vera á yfirborðinu Einn
æðsti embættismaður í Evrópu tjáði
mér, að yrðu staðreyndir gerðar
heyrum kunnar, gæti það „valdið
meiriháttar ringulreið"
Annar sagði: „Ef ábyrgur ráða-
maður gerði grein fyrir hinu raun-
verulega ástandi varna Evrópu opin-
berlega gæti afleiðingin orðið lömun
og sinnuleysi I staðinn fyrir þau
viðbrögð, sem við gerum okkur enn
vonir um að komi í Ijós — að gert
verði samstillt átak"
Margir hernaðarsérfræðingar hafa
gert grein fyrir þeirri skoðun sinni
opinberlega, að hernaðarmáttur
Sovétríkjanna og þar með Varsjár-
bandalagsins sé nú slíkur. að þau
geti með áhlaupi vaðið yfir Vestur-
Þýzkaland á örfáum dögum (sjá
meðfylgjandi kort) Þeir óttast að
herjir Atlantshafsbandalagsins
mundu reynast of vanmáttugir og
óskipulagðir til að geta haldið aftur
af kommúnistum, og að Rússar
kynnu að ná á sitt vald kjarnorku
vopnum þeim, sem beitt er í návigi,
áður en NATO-ríkin kæmust svo
langt að ákveða að beita þeim.
Belgíski hershöfðinginn Robert
Close, sem er yfirmaður skriðdreka-
sveitar i Vestur-Þýzkalandi. telur, að
árásarherjir Varsjárbandalagsins
gætu náð að Rin á 48 klukkustund-
um
Skoðanir hans eru mjög umdeild-
ar. en James Hollingsworth, áður
hershöfðingi í Bandaríkjaher, hefur
fylgzt náið með vörnum Evrópu og
samdi nýlega skýrslu um viðbragðs-
flýti herja bandalagsins. en tveir
bandariskir öldungardeildarþing-
menn birtu þá skýrslu i síðustu viku
Þar kemur fram sú skoðun Hollings-
worths, að Rússar komist yfir
Vestur-Þýzkaland á sex dögum í
sliku tilviki ættu Vesturlönd um
tvennt að velja — kjarnorkustyrjöld
eða skilyrðisiausa uppgjöf fyrir
Rússum
„Sovétunum" að brjóta á bak aftur
skriðdrekavarnir bandalagsins og
halda áfram ferð sinni svo að segja
óhindrað Sveitir NATO-ríkjanna,
sem börðust hlið við hlið, gátu ekki
skipzt á upplýsingum þar sem fjar-
skiptaútbúnaður var ósamstæður og
flugvélar þeirra voru „skotnar niður"
af vinveittu liði Hinn margvíslegi
vopnabúnaður — svo sem 31 teg-
und af eldflaugum, sem beita á
gegn skriðdrekum — olli fullkom-
inni flækju, sem endaði í hreinni
martröð Bardagasveitir fengu ekki
nauðsynleg skotfæri þar sem bíla-
lest með þau var fimm tímum á eftir
áætlun og fór leið, sem sovézkar
orrustuflugvélar héldu upp
„árásum" á
í raunverulegum átökum má auð-
vitað gera ráð fyrir þvi að reyndin
yrði önnur Sovézki herinn hefur
ekki barizt i 30 ár og getur ekki
treyst fullkomlega bandamönnum
sínum — sérstaklega Tékkóslóvök-
um og Ungverjum Vestur-
Evrópubúar væru þarna að verja
heimili sín, og sér i lagi má vænta
þess að Bandarikjamenn, V-
Þjóðverjar og Bretar mundu berjast
settur belgiskur herforingi, sem
skoðaði herstöðvar í Póllandi fyrir
skömmu, sagði við mig:
„Hermennirnir okkar eru eins og
ylfingar við hliðina á þeim."
Hvað viðkemur mannafla og við-
búnaði standast NATO-ríkin Varsjár-
bandalagsríkjunum engan veginn
snúning, — og sem dæmi má
nefna. að samanlagður liðssafnaður
Breta er fámennari en her Sviss-
lendinga, Svía og jafnvel Finna Þar
að auki er staðarval NATO-
herdeildanna alrangt — með tilliti
til skyndiáhlaups Sovétmanna —
og herfræðilega séð hefur því verið
dreift á ranga staði, ef tekið er tillit
til þeirra svæða þar sem þrýstingur
fer vaxandi eins og til dæmis á
Kola-skaga En flutningur herliðs.
sem telur 1 200 menn, kostar nú um
35 milljónir bandaríkjadala þegar
allt er talið, — kaup á landi, mann-
virki og annað, sem nauðsynlegt er
að kosta til í því sambandi. Slíkir
fjármunir liggja ekki á lausu á
meðan stjórnmálamenn þrýsta
stöðugt á um samdrátt í framlögum
til landvarna
Á tveimur árum hafa Bretar til
EUROPE
Bandaríkjamenn ætla að framleiða á
sama tíma. Síðast liðin tvö ár hafa
forráðamenn Atlantshafsbandalags-
ins vitað að í Mið-Evrópu hafa sveitir
Sovétmanna aukið viðbúnað sinn
gífurlega á sviði sýklahernaðar, en
NATO-herjirnir eru svo að segja
varnarlausir á þvi sviði Þá hafa
myndir frá gervihnöttum sýnt að
Sovétmenn hafa yfir að ráða gifur-
legu magni tækjabúnaðar. sem ætl-
aður er til flutninga yfir vötn, — og
þau geta tæpast flokkazt undir
varnarbúnað
Það er aðeins á sviði kjarnorku-
vopna sem beita má f návigi, að
NATO-rikin standa kommúnista-
ríkjunum á sporði, og Rússar gera
sér grein fyrir þessu. Þeir leggja nú
megináherzlu á að „útrýma þessari
ögrun" eins og segir i leynilegum
upplýsingum, sem NATO hefur
komizt yfir.
Sumir ráðgjafar Carters Banda-
ríkjaforseta hafa lagt til að báðir
aðilar flytji frá Evrópu þau vopn sin,
sem eru með kjarnaoddum, en Alex-
ander Haig, yfirmaður bandarísku
hersveitanna í Evrópu, hefur látið
þau orð falla að þessi vopn séu svo
mikilvæg fyrir varnir NATO, að verði
þau fjarlægð muni hann segja af
sér.
Vera má að eldflaugar með
kjarnaoddum geti ekki komið í veg
fyrir ósigur Atlantshafsbandalags-
ins. í nýlegri greinargerð með fjár-
veitingafrumvarpi til Bandaríkja-
þings var þvi haldið fram, að NATO
mundi aldrei að fyrra bragði beita
slíkum vopnum af ótta við að þá
mundu Sovétmenn varpa kjarnorku-
sprengjum á borgir i Bandaríkjunum
og Vestur-Evrópu. Þó er það stað-
reynd, að herlið með venjulegan
vopnabúnað yrði sennilega yfirbug-
að ef slíkum vopnum yrði ekki beitt
að fyrra bragði. í greinargerðinni
með fyrrnefndu fjárveitingarfrum-
varpi var mælt með því að NATO
hætti við að miða varnarviðbúnað
við eldflaugar með kjarnaoddum en
styrkti í staðinn varnir með venjuleg-
um vopnabúnaði Þetta mundi að
sjálfsögðu hafa i för með sér stór-
aukinn kostnað við varnir og gæti
jafnvel orðið til þess að hindra efna-
hagslega viðreisn Evrópu
í öllum samtölum mínum við hina
háttsettu ráðamenn gekk þessi
skoðun í gegn eins og rauður
þráður: Sovétmenn eru að ná yfir-
burðum á hernaðarsviðinu með því
að fela sig á bak við þokutjald
„Détente-stefnunnar". Sú blekking
að jafnhliða fækkun í liði Banda-
rikjanna og Sovétríkjanna í Evrópu
muni koma á stöðugleika er að mati
evrópskra hernaðarsérfræðinga það,
Framhald á bls. 47
A 11 a n t ic 0 c e a n
CCIMPARATIVE STRENGTH NATO WARSAW PACT
Tltíops 792.000 899.000
Tanks 6.755 15.700
Tadical aircraft T.700 3.000
Tactical nuclear wartieads 7.000 3.000
KOLA PENINSULA
Kortið sýnir hugsanlega sókn Varsjárbandalagsins yfir landamæri Vestur-Þýzkalands úr
austri og norðri, að ánni Rin og áfram að Ermarsundi og út á Atlantshaf frá Kola-skaga og
um Eystrasalt