Morgunblaðið - 17.05.1977, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17, MAI 1977
-Skyndiverkfall
Framhald af bls. 36
mönnum yðar við lestun, iosun og
önnur störf við Reykjavíkurhöfn
og hófst klukkan 13 í dag. Áskilj-
um vér oss allan rétt til skaðabóta
frá félaginu eða einstökum félags-
mönnum þess vegna, vegna þess
tjóns, er umbjóðendur vorir
kunna að verða fyrir af þessum
sökum. Vinnuveitendasamband
tslands — Barði Friðriksson."
Morgunblaðið spurði í gær
Björn Jónsson, forseta ASÍ, um
þessar aðgerðir við höfnina I
Reykjavík og hvort það væri 10-
manna nefnd ASt, sem ákveðið
hefði að hefja skyndiverkfallið.
Björn kvaðst ekki kannast neitt
við þá ákvörðun og vísaði til for-
ystumanna Dagsbrúnar um þetta
verkfall. Hér væri um að ræða
félagsmenn þess félags.
Ástæða þess, að Morgunblaðið
spurði, var ályktun, sem bak-
nefnd ASt samþykkti 7. maí
síðastliðinn, þar sem nefndin
samþykkti yfirvinnubannið, sem
hófst um mánaðamótin. Þar
sagði: „Fundurinn felur 10-
manna nefndinni og samninga-
nefndinni að fjalla áfram um
framhaldandi baráttuaðferðir í
ljósi þróunar samningamálanna.
Fundurinn felur nefndunum að
hafa stöðugt frekari aðgerðir til
íhugunar og eiga frumkvæði að
þeim hvenær sem nauðsynlegt er
metið til þess að knýja fram
viðunandi lausn kjaradeilunnar."
I 10-manna nefnd ASt eiga sæti
eins og kunnugt er formenn
landssambandanna, sem aðild
eiífa að ASÍ, forseti þess og vara-
forseti. Forseti ASt er jafnframt
formaður samninganefndar þess.
Þá ræddi Morgunblaðið í gær
við Guðmund J. Guðmundsson,
varaformann Verkamannafélags-
ins Dagsbrúnar. Morgunblaðið
spurði fyrst Guðmund, hvort
skyndiverkfall hafnarverkamann-
anna væri ekki ólöglegt. Hann
svaraði:
„Sjálfsagt er það, ef félög
standa fyrir því hér, en þetta er
nú löglegt á Norðurlöndum."
„En eiga menn ekki að hafa
íslenzk lög á Islandi?"
„Jú, jú, en hins vegar en engin
stjórnarsamþykkt til í þessu máli
hjá Dagsbrún."
„En þegar Dagsbrúnarmenn
voru spurðir, sögðust þeir hafa
fengið fyrirmæli um verkfallið
frá félaginu. Þetta hefði ekki ver-
ið undirbúið af þeim sjálfum."
„Hvað er Dagsbfúnarmaður?"
spurði Guðmundur. „Þarna eru
fjögur til sex hundruð manns."
„Og þeir hafa kannski ekki allir
vitað, hverju þeir áttu að svara, er
þeir voru spurðir?"
Við þessari spurningu hló
Guðmundur J. Guðmundsson, en
sagði síðan: „Sjálfsagt er ekki
hver einasti maður inni í því, en
þarna er búið að ólga og krauma í
mannskapnum lengi og gerir enn.
Þetta er óskaplega harðsnúinn
hópur, hafnarverkamenn hafa
alltaf verið mjög samstilltir og
hafa oftast haft frumkvæðið, eru
kjarni félagsins. Sjálfsagt hafa
ekki allir 600 ákveðið þetta, en
stór hópur innan þeirra, sem
fengið hefur gífurlegan hljóm-
grunn. Þetta hefur verið til um-
ræðu í marga daga.“
„Varst þú á hafnarsvæðinu í
morgun?“
„Já, ég var það. Eg fer stundum
niður á höfn, alls ekki ósjaldan."
„Og þú hefur þá sjálfsagt latt
þá til þessarar aðgerðar og skýrt
fyrir þeim, að þetta samrýmist
ekki íslenzkum lögum?"
„Það er ekki á nokkurs manns
færi að halda stórum hópi verka-
manna í skefjum. Hitt er annað
mál, að ég ætla ekki að taka að
mér að vernda vinnuveitendur
fyrir þeim.“
„En kannski viltu vernda lög-
in?“
„Ég veit ekki, hvort menn, sem
eru gramir og leiðir yfir því hvað
samningavafstríð gengur seint og
að fulltrúum þeirra er að mestu
haldið aðgerðalausum hér á fund-
um, séu sérstaklega að glugga í
lagabækur. Hitt cr annað mál, að i
þessu speglast kannski fyrst og
fremst reiði gagnvart atvinnurek-
endum og þá t r þctta kannski
aðviirun til Dagsbrúnar og samn-
ínganefndárinrotr um að þeir vilji
meiri aðgerðir.
Morgunblaðið hafði i gær sam-
band við helztu skipafélögin, sem
skyndiverkfallið bitnar á. Axel
Gíslason, framkvæmdastjóri
skipaútgerðar StS, kvað skyndi-
verkfallið koma sér afar illa fyrir
Sambandið. Tvö skip eru nú í
Reykjavíkurhöfn, sem eru á veg-
um StS, Hvassafell og leiguskipið
Svealith. Þá var Mælifell væntan-
legt til Reykjavikur í gærkveldi.
Sigurjón Stefánsson hjá
Togaraafgreiðslunni kvað þetta
koma illa við þau skip, sem þeir
þjónustuðu. I höfninni eru nú 2
togarar, sem uppskipun hófst úr i
gærmorgun. Dagurinn i gær var
svo stuttur, sagði Sigurjón, að
ekki vannst timi til þess að gera
neitt að ráði. Hann kvað fisk
liggja undir skemmdum i öðrum
togaranum, Engey, sem þurft
hefði að losa i siðustu viku, en
hefði gengið illa vegna yfirvinnu-
bannsins. Hinn togarinn, Snorri
Sturluson, kom inn í gærmorgun,
en Sigurjón kvað allt í lagi með
aflann i honum, þar sem hann
væri vel ísaður og skipið verið i
stuttri veiðiferð. Togaraafgreiðsl-
an hefur og afgreiðslu fyrir skipa-
deild Sambandsins og Hafskip.
Uppskipun lagðist niður í tveim-
ur skipum Hafskips, Hvitá og
Laxá, í gær.
Guðmundur Einarsson, for-
stjóri Ríkisskips, kvað skyndi-
verkfallið hafa stöðvað afgreiðslu
við Heklu. Hann kvað áætlun
skipa Skipaútgerðar ríkisins
löngu hafa brostið vegna yfir-
vinnubannsins, en hins vegar
hefðu starfsmenn Ríkisskips bor-
ið þá von i brjósti að unnt yrði að
afgreiða Heklu fyrir helgi. Nú
væri það borin von, þar sem
fimmtudagurinn, uppstigningar-
dagur, væri frídagur.
Það kom greinilega fram á
samningafundunum i gær, að
vinnuveitendur voru mjög gramir
vegna hins ólöglega verkfalls,
sem þeir svo kölluðu. Einn vinnu-
veitenda sagði við Morgunblaðið,
að nú væri hin mikla spurning,
hvort rikisstjórnin ætti ekki að
taka í taumana. Hvar er fram-
kvæmdavaldið? — spurði þessi
fulltrúi vinnuveitenda. Á ekki
það að sjá um að lög landsins séu
haldin? Hann kvað hér um al-
gjöra nýlundu vera að ræða, leik-
reglur lýðræðisins hafa verið
brotnar.
— Stríðsástand
Framhald af bls. 1.
ávarpi og sagðist hafa skipað her
landsins að vera við öllu búinn og
gefið fyrirskipun um að skotið
skyldi á hverja þá flugvél frá
Rhódesíu, sem kæmi inn f loft-
helgi Zambíu.
Kaunda fékk sl. fimmtudag
skilaboð frá David Owen um að
sér hefði verið tjáð af yfirvöldum
í Rhódesíu, að þau teldu að þau
kynnu að þurfa að gera árás á
stöðvar skæruliða i Zambíu. Ekki
er gert ráð fyrir að þessi yfirlýs-
ing Kaundas þýði, að stríð sé
skollið á og til átaka komi við
Zambesifljót, þar sem 5000
manna herlið Zambiu er staðsett.
Zambíustjórn lokaði landa-
mærunum þar 1973, en Kaunda
forseti er mjög herskár stuðnings-
maður þjóóernishreyfinga
blökkumanna í Rhódesíu.
— Eitt kaldasta
Framhald af bls. 2
slóðir væri allt á kafi í snjó, þó
ekki væri ófærð á vegum. Sagði
Ari, að bændur væru með allt fé
inni og eftir því sem fleiri ær
bæru, þrengdist í húsum. Miðað
við ástandið nú mætti gera ráð
fyrir að fé þyrfti að vera nokkuð
lengi inni enn. Fram kom hjá
Ara, að mikill snjór er í Bárðar-
dal, Mývatnssveit, Reykjahverfi,
Reykjadal og Aðaldal og hefur
snjó viða ekki tekið upp frá i
nóvember. — Þetta er með verstu
vorum sem menn muna og það
fylgir þvi bæði mikil fyrirhöfn og
kostnaður að þurfa að hafa allt fé
svona lengi inni. Til dæmis má
gera ráð fyrir að fóðurkostnaður á
hverja borna á sé mijli 60 og 80
krónur á dag. Menn eru þó ekki
komnir i þrot með hey, sagði Ari
að lokum.
— Nauðlending
Framhald af bls. 21
hef aldrei verið sjóveik áður, en ég
fékk að kynnast því þarna.
Þau hjónin voru sammála um það
að það hefði verið tekið mjög vel á
móti þeim hér á landi, maður henn-
ar kom á sunnudaginn, en hann
hefði komið til Keflavíkur einu sinni
áður, fyrir 1 6 árum, en hann segist
fljúga í frístundum.
Ætlaður að hætta fljúga eftir
þetta?
— Nei, það vil ég alls ekki, ég er
einmitt nýbyrjuð að kenna einum
syni mínum aðfljúga og ég veit ekki
annað en að hann vilji halda áfram
Ég hef um 300 flugtíma að baki oo
þetta flug hjá mér er ekki tóm-
stundagaman lengur heldur hef ég
atvinnu af þessu ferjuflugi Þetta átti
að vera í 10. sinn, sem ég færi yfir
Atlantshafið, en ferðirnar eru enn
ekki nema níu og hálf
Að lokum vildu þau taka fram að
þau hefðu notið mjög góðs aðbún-
aðar hér á landi og kváðust mjög
þakklát fyrir góða móttökur við þess-
ar óvenjulegu aðstæður.
— Ekki í fram-
boð aftur
Framhald af bls. 36
til að sprikla þar.“
Ásgeir kvaðst aftur á móti
ekki hafa tekið neina ákvörðun
um það hvort hann drægi sig
einnig í hlé frá félagsstörfum
fyrir bændastéttina. „Hins
vegar ætla ég að halda áfram
búskap meðan ég get svona til
að hafa eitthvað við að vera i
ellinni.“
— „Smáfiska-
drápið”
Framhald af bls. 36
Við skipstjórnarmenn erum
uppi í brú og frammi á stafni og
vitum náttúrulega ekki um allt
sem gerist aftur á og í fiskmót-
tökunni, en það á nú ekki að
fara fram hjá okkur svona stór-
kostlegt.
I þessum umsögnum var nú
ekki borið á okkur að hafa
verið með tvöfaldan poka, en
þvi er hins vegar ekki að neita,
að það er vitað til þess að efnið i
trollunum hafi hlaupið. Það
hefur t.d. tvívegis hlaupið
garnið í pokanum í veiðiverð
hjá okkur. Það gerir enginn
slíkt að gamni sínu.
Það er hins vegar alvarlegt
ástand sem hefur skapázt við
það að beina flotanum i smá-
fiskinn þarna. Það er mikiu
hærra verð fyrir þorskinn þó að
smáfiskur sé eða millifiskur en
ufsa og karfa og ekki bætir það
heldur úr að Suðurlandsmiðin
eru nú lokuð. í marz, apríl og
nú fyrst í maí er allur togara-
flotinn á smáfiski fyrir vestan í
stað þess að veiða stórþorsk á
Selvogsbanka eins og unnt
hefur verið á hverju ári hingað
til. Menn eru ekki að gera það
að gamni sínu eða mannvonsku
að drepa þessi kvikindi. Ég veit
ekki hvað úrkastið var mikið i
þessum túr að magni til, en ég
veit ekki til að það hafi verið
neitt sem orð er á gerandi."
„Við erum með lögleg veiðar-
færi, útbúin eins og við megum
hafa þau,“ sagði Snorri
Friðriksson, skipstjóri á Snora
Sturlusyni, en hann kom í land
í gær. „Klæðning á poka á ekki
við nein rök að styðjast, slíkt
hefur aldrei gerzt og ég er
rasandi yfir þessu. Við vorum á
svipuðum slóðum og Ingólfur í
þessum túr og það var þarna
mikið af millifiski, en hins
vegar misstum við af þessari
veizlu vegna þess að við fórum
ekki út fyrr en rétt fyrir ára-
mótin og eftir túrinn fórum við
í siglingu með ágætis fisk.“
„Er meira úrkast upp á
síðkastið úr aflanum en verið
hefur að jafnaði?“
,,Ég held, að það sé ekki
míklu meira í úrkast,.en fiskur-
inn fer smækkandi. það er
meira af millifiskí og frekar
meira af smærri millifiski. Það
fer þó eftir svæðum þar sem
menn fiska. Það getur verið
mikill munur á þessu á einni
mílu og svo eru holaskipti. Það
er vandjjataður millivegurinn í
þessu, en ef við verðum varir
við mikið af smáfiski þá förum
við úr honum. Við liggjum ekki
á slíkum veiðiskap. Við erum
vanir miklu stærri fiski af
Suðurlandsmiðum, en það vita
allir hvernig þetta er, hann er
orðinn svona þessi bransi. Það
vilja allir drepa þorsk, en fiski-
fræðingar segja að hann sé ekki
til. Hins vegar á smáfiskurinn
að sleppa eftir að möskva-
stærðin varð 155 mm, en eins
og ég sagði áðan, það er vand-
rataður millivegurinn í þessu.“
— Auðvitað
sakna ég...
Framhald af bls. 3
settist upp í mína flugvél og fór
heim.
Sem betur fer setti ég þetta hraða-
met á leiðinni, því þegar heim var
komið, bjargaði metið, mér frá
þungum kárínum. Þeir settu mig í
fangelsi og þar mátti ég dúsa í tvær
vikur á meðan þeir voru að reyna að
koma sér niður á, hvaða refsingu ég
skyldi hljóta. Loks fékk ég svo bréf
frá flugmálaráðherranum, sem sagði
að mál mitt hefði verið lagt fyrir
konung, sem hefði ákveðið „lausn"
mína úr flughernum
— Og þá tók Rússlandsævintýrið
við?
„Já," segir John Greierson. „Mig
langaði alveg óskaplega til að koma
til Rússlands og berja land og þjóð
augum. Og þegar ég var laus úr
flughernum, fannst mér Rússlands-
ferð alveg eins gott uppátæki og
hvað annað.
Ég hugðist komast til Samarkand,
en eftir fjögurra mánaða baráttu sat
ég uppi með leyfi til Moskvu. Mér
var sagt að ég fengi leyfi áfram,
þegar þangað kæmi, en í Moskvu
sögðu þeir auðvitað. að ég hefði
ekki leyfi nema þangað og því færi
ég ekki lengra!
Ég reyndi að fá hjálp í brezka
sendiráðinu, en hún dugði ekkert.
Var mér sagt, að George Berndard
Shaw væri eini Bretinn, sem Rússar
tækju nokkurt mark á. Ég skrifaði þá
heim til kunningja míns og bað
hann að tala mínu máli við Shaw og
svo leið og beið Ég varð veikur
þarna I Moskvu og þegar ég heyrði
ekkert frá yfirvöldunum ákvað ég að
snúa heim aftur. En þá loksins kom
leyfið og ég mátti halda áfram ferð
minni um Rússland. Mér var sagt,
að leyfið hefði komið frá æðstu
stöðum og komst ég síðar að því, að
Shaw hafði beitt fyrir sig ameríska
sendiherranum f Mosvku og að
þeim í sameiningu hefði tekizt að
sannfæra Rússa um að ég væri bara
saklaus ævintýramaður og flug-
maður.
Þegar ég kom svo heim aftur,
skrifaði ég konunginum bréf og bað
um að fá aftur leyfi til að þjóna
flughernum. Yfirmenn flughersins
urðu óðir og uppvægir við þessa
beiðni og kváðust hvergi vilja sjá
mig, en konungur sagði stutt og
laggott, að flugherinn hefði ekki efni
á því að vera án mín. Og ég komst í
varaliðið.
Ég starfaði svo sem tilraunaflug-
maður og ég varð fyrstur til að
komast á skrúfuþotu í 42.000 feta
hæð. Bandaríkjamenn höfðu þá ekki
komizt svo hátt og þetta var í reynd
dálíðið afrek á þeim tíma. Þetta var
1943.
En þegar strfðinu lauk, hætti ég
öllu tilraunaflugi."
— Hvað tók þá við?
Það er augljóst, að Grierson hefur
lúmskt gaman af að rifja upp þessar
sögur Það er stutt í hláturinn hjá
honum. einkum þegar hann rifjar
upp þá erfiðu aðstöðu, sem hann
kom yfirmönnum brezka flughersins
í með uppátækjum sfnum
„Ég var f Suðurhöfum við hval-
veiðarnar," segir hann svo. „Og það
sýndi sig, að með flugvélum var
hægt að leiðbeina skipstjórunum
heilmikið, bæði um veiði og fs. En
þetta reyndist dýrt og þar sem
hvalurinn var nægur á þessum tfm-
um — þetta var 1946 — þótti
kostnaðurinn við flugið of mikill. Því
var hætt, en siðar, þegar minna var
orðið um hvalinn, komu flugvélar
aftur að notum. Það voru þyrlur,
sem auðvitað reyndust henturgi til
þessa á allan hátt
Eftir hvalveiðaævintýrið fór ég trl
V-Þýzkalands til flugumsjónarstarfa.
en mér leiddist þar, fannst ég ekki
geta flogið nóg, svo ég hætti og réði
mig til starfa hjá De Haveland verk-
smiðjunum "
— Og þá komstu í þriðja sinn til
íslands?
„Já, ég kom hingað 1 956, þann-
ig að nú er ég hingað kominn í
fjórða sinnið
En til að halda áfram með sögu-
þráðinn, þá átti sölumennskan hjá
flugvélaverksmiðjum aldrei vel við
mig. Mér hefur aldrei tekizt að selja
svo bflinn minn að ég hafi ekki
tapað á því, svo það er hreint furðu-
legt, hvað mér tókst að vera lengi f
því að selja flugvélar!
En svo hætti ég 1 964 og sfðan
hef ég lifað rólegu Iffi við skriftir og
flug. Ég á auðvitað mína eigin flug-
vél. Öðru vísi gæti ég ekki lifað "
Og Grierson hefur skrifað bækur
um flug Nú er hann að ganga frá
bók um Charles Lindbergh, en þeir
kynntust hér á landi 1 933 og tókst
með þeim góður vinskapur. Grier-
son er nú á leið vestsur um haf, þar
sem Anne Lindbergh ætlar að lesa
handrit hans yfir og skrifa formála
að bókinni, sem væntanlega kemur
út f haust. Og svo ætlar Grierson
auðvitað að fljúga.
„Það er einn vinur minn þarna
vestra", segir hann, „sem ætlar að
leyfa mér að taka í Gipsy Mouth. Og
það get ég sagt þér, að á því hef ég
meiri áhuga en að fljúga með
Concorde".
En hvaðfinnst John Grierson nú
um allar þær framfarir, sem hafa
orðið í fluginu? Saknar hann ef til
vill gömlu góðu daganna?
„Framfarirnar^ segir hann „Þær
hafa orðið svo óskaplega miklar að
það mætti halda áfram nær enda-
laust að tíunda. En meginbreytingin
er sú, að hér áður fyrr urðu menn að
eiga allt undir sjálfum sér, enginn
sagði okkur fyrir verkum. Við bara
flugum, eins og okkur langaði til.
Fáir vissu af okkur og enn færri
höfðu áhuga á þessu brambolti. Nú
er flugumferðin orðin slík, að menn
verða að fara að settum reglum í
hvívetna."
— Saknarðu þessara gömlu
daga?
„Auðvitað sakna ég þeirra en ég
er ekkert að bíða þess, að þeir komi
aftur. Ég veit, að þeir koma aldrei
aftur og að það er til einskis að óska
þess að svo verði.
En mér er engin launung á því, að
ég kann bezt við nútímann, þegar ég
er einn í flugvélinni minni. Þannig
hefur það alltaf verið og ég er orðinn
alltof gamall til að nokkur breyting
verði þar á héðan af ."
Með þessum orðum slær John
Grierson botninn í þetta stutta
spjall. Hann er á förum sem fyrr, að
vísu sem farþegi í stórri þotu, en
vestur í Bandaríkjunum bíður hans
Gipsy Mouth „Og ég verð að viður-
kenna að mig klæjar i puttana að fá
að handfjatla þessa elsku." —fj.
— Kosningar
íIsrael
Framhald af bls. 1.
hefur nú 51 þingsæti. Sá flokkur-
inn, sem flest þingsæti fær,
verður samkvæmt lögum að gera
fyrstu tilraun til stjórnarmyndun-
ar. Tveir flokkar, sem helzt eru
taldir koma til greina við
stjórnarmyndun, eru Miðlýð-
ræðisflokkurinn fyrir breyt-
ingum, DMC, og Þjóðlegi trúar-
flokkurinn, NRP.
Leiðtogi DMC, prófessor Yigael
Yadin, hefur lýst þvi yfir að
flokkur sinn sé tilbúinn til sam-
starfs við hvorn stóru flokkanna
sem er, ef þeir ganga að skil-
yrðum flokks sins. Þessi skilyrði
eru einkum bundin innanrikis- og
stjórnarskrármálum, sem ekki
eru mjög brýn og talið að fremur
auðvelt væri að komast að mála-
miðlunarsamkomulagi.
Þjóðlegi trúarflokkurinn er
hins vegar algerlega andvigur þvi
að ísraelar gefi eftir vesturbakka
Jórdanár og því er hugsanlegt að
það útiloki samstarf við Verka-
mannaflokkinn og leiði þar með
til þess, að hann láti af völdum í
fyrsta skipti frá stofnun ísraels-
ríkis 1948. Flokkurinn hefur nú
10 sæti á þingi og er gert ráð
fyrir, að hann muni halda þeim.
Verkamannaflokkurinn hefur
lýst því yfir, að hann sé reiðu-
búinn til viðræðna um víðtæk
landamæramál en ekki að snúa
aftur til landamæranna eins og
þau voru fyrir 1967, þvi að
fsreelar telja að ekki sé hægt að
verja slík landamæri.