Alþýðublaðið - 21.10.1958, Blaðsíða 3

Þr'ðjudagur 21. október 1958
A 1 £ ý 8 u M a 9 i 5
Alþýöublaöiö
Ötgefandl:
Ritstjórl:
Fréttastjóri:
Auglýstngastjóri:
Ritstjómarsímar:
Auglýsingas í mi:
Afgreiðslusími:
Aflsetar.
A J þ ý ðuflokkurloa.
Helgi Sæmun d s s o n .
Sigvaldi HjálmarsBOD,
Emilía Samúeisdóttir.
14901 og 14902.
1 4 9 0 6
1 4 9 0 0
A i þ ý ð u li ú s i 8
Prentsmiðja AlþýðublaSsins Hverfisgötu 8—10.
Fimm samhljóða álit
ALÞÝÐUBLAÐIÐ sneri sér á dögunum til fjögurra full-
tr.úa á næsta AlþýðusarrJbandsþingi og lagði fyrir þá spurn-
inguna, hvað myndi þar gerast. Svör þeirra birtust í blað-
inu á sunnudag og eru mjög athyglisverð, þar eð fram
koma persónulegar skoðanir þeirra á því, hvernig farsælast
muni að velja heildarsamtökum verkaJýðsins stjórn og
stefnu. Mennimir eru Eðvarð Sigurðsson, ritari Dagsbrún-
ar; Eggert G. Þoi-steinsson, formaður Múrarafélags Reykja-
víkur; Árni Jóhannesson, fulltrúi Félags bifvélavirkja á
næsta Aiþýðusambandsþingi, og Þorvaldur Ólafsson, ritari
iðju. Niðurstaða þeirra allra er í megnatriðum hin sama.
EðvarS Sigurðsson segir: „Ég tel nanðsynlegt, bæði til
að verja lífskjör verkafólksins og vegna innri mála Al-
þýðusambandsins sjálfs, að mynduð verði faglega sterk
sambandsstjórn.4* Eggert G. Þorsteinsson: „Farsæl fram-
kvæmd þessara mála að þinginu loknu knýr á um, að
mynduð verði sú stjórn fyrir heildarsamtökin, er traust-
ustum rótum stendur í hópi hinna alennu meðlima sam-
takann — íslenzkrar alþýðu. Faglega sterk sambands-
stjórn, — stjórn, sem getur rætt mál og framkvæmt
vitandi um, að alþýðan fylgir einhuga, er æskilegasta
niðurstaða þingsins.“ Árni Jóhannesson: „Ég teldi æski-
legast, að næsta sambandsstjórn yrði mynduð á sem
breiðustuin grundvelli, og á ég þar við faglegan grund-
völl, en ekki flokkspólitískan.“ Og Þorvaldur Ólafsson
segir: ,,Ég teldi æskilegast, að nílynduð yrði fyrir Al-
þýðusambandið einhvers konar stjórn sem óháðust stjórn
málaflokkunum, vel samstarfshæf til að vinna að mál-
um verkalýðsins."
Áður hefur Jón Sigurðsson, formaður Sjómannasam-
bands Islands. talið hugmynd Alþýðublaðsins um faglega
sterka stiórn í Alþýðusambandi íslands athyglisverða og
límabæra. Virðist því mega ætla, að hún nióti mikils fylgis
verkalýðshreyfingarinnar, enda áreiðanlega samtökunum
og málstað alþýðunnar fvrir beztu. Hjaðningavígin í verka-
lýðshreyfingunni verða að hætta, ef þau eiga að geta rækt
hlutverk sitt með viðunandi hætti inn á við og út á við.
Þess er ærin börf, og mistökin. á síðasta Alþýðusambands-
þingi mega ekki endurtaka sig. Og vissulega eru mikiar
vonir brmdnar við þzu fimm samhlióða álit, sem fram hafa
komið hér í blaðinu.
Gerhreytt viðliorf
MORGUNELADIÐ reynir í Reykjavíkurbréfi sínu á
sunnudag að ónotast í garð Gylfa Þ. Gíslasonar mennta-
málaráðherra vegna embættaveitinga hans. Höfundurinn
mun vera Biarni Banediktsson fyrrverandi menntamáia-
ráðherra, en hann er maður kappsfullur og tiltínslusam-
ur. Þó hefur hann ekki aðrar athugasemdir að gera en
þá, að Gylfi hafi ráðstafað einu embætti á hæpinn hátt.
Röksemidin er hins vegar ósköp veik. Biarni tilfærir sem
ástæðu fvrir afstöðu sinni, að sá, sem embættið hreppti,
sé sonur- Hermanns Jónassonar forsætisráðherra!
Gylfi Þ. Gíslason hefur ráðstafað fiölmörgum embætt-
um í ráðherratíð sinni og engri gagnrýni sætt fram að
þessu. Hins vegar var það undantekning, ef embættaveit-
•ingar-Bja-rna Benediktssonar sættu ekki gagnrýni, meðan
hann var ménntamálaráðherra. Gekk þetta svo langt, að
iiútt var vantraust á hann sem menniamálaráðherra á Al-
þingi íslendinga.
Viðhorfin eru með öðrum orðum svo gerbreytt. að
mann íurðar það. að Bjami Benediktsson skuli miimast -á
embættaveitingar. Hann hefur það eitt UPP úr því að minna
á fortíð siálfs sín. En víst væri horram-og Sjálfstæðisflokkn-
um fyrir beztu, að hún lægi í láginni.
Kaupum hreinar lérefístuskur
SATÍN skór í ótal litxun.
Biskupsdómur og prestskosningar
ALÞINGI fær iðulega til
meðferðar mál, sem ekkert
koma við flokkaskiptingu og
stjórnmálaskoðunum. Sum
þeirra eru upphaflega ósköp
lítil fyrirferðar, en þyngjast
oft og stækka heldur en ekki
á vogarskál mælskulistarinn-
ar. Nú er eitt þessara mála á
ferðinni og verður sjálfsagt
mjög á baugi næstu daga. Það
!er frumvarp Bjarna Ber.edikts
sonar og Ólafs Thors um kosn-
ingu biskups. Meginefni þess
er á þá lund, að biskup megi
ha’da embætti sínu til sjötíu
og fimm ára aldurs, ef þrír af
hverjum fimm, sem atkvæðis-
rétt hafi við biskupskjör, beri
fram þá ósk. Skulu lög þessi
öðlast þegar gildi og ná til nú-
verandi biskups.
Tilefni frumvarpsins er það,
að kirkjumálaráðuneytið hefur
fyrirskipað biskupskjör eftir
að tveir lagaprófessorar hafa
komizt.að þeirri niðurstöðu, að
biskup skuli láta af embætti
sjötugur, en það er aldurshá-
mark opinberra starfsmanna á
íslandi. Bjarni og Ólafur deila
ekki um þetta við lagaprófess-
orana tvo,- en leggja til, að lög-
unum sé breytt og biskup lát-
inn njóta sérstöðu. Rök þeirra
eru fjögur og koma fram beint
og óbeint í greinargerð frum-
varpsins. Eru þau þessi í stuttu
máli: Núverandi biskup er vel
fær um að gegna embætti sínu
enn um sinn, Jón biskup Helga
son var ekki látinn víkja úe
embætti sjotugur, sóknarprest-
ar gegna, margir störfum til sjö
tíu og fimm ára aldurs og með
þessari lagabreytingu yrði
nokkrum sparnaði við komið.
Vona ég, að þessi endursögn á
röksemdarfærslum flutnings-
mannanna sé fullnægjandi, en
annars hefur frumvarpið og
greinargerð þess birzt í blöðum,
svo að hver og einn getur géng
ið úr skugga um rök og tilefni
málsins.
Flokkarnir láta þetta mál
auðvitað afskiptalaust. Þing-
menn mynda sér skoðun um
það hjálparlaust hver og einn,
og ekki skal ég reyna að verða
þeim að liði í þeirri skemmti-1
legu fyrirhöfii. Hins vegar ætla
ég að skýra lesendum frá þvi,
hvað mer myndi þóknast að
leggja til þessa máls, ef ég væri j
í þingsölunum, en ekki á þing-
pöllunum. Aðrir geta svo þjón
að sínum vilja og sinni sann-
færingu í sátt og friði af minni
hálfu.
Aldurshámark opinberra
starfsmanna er sjötíu ár.. Og
auðvitað á það að gilda um alla
A
eins og fram kemur í úrskurði
lagaprófessoranna tveggja.
Biskup getur ekki notið sér-
stöðu í þessu efni fremur en
háskólakennari, landlæknir eða
ráðuneytisstjóri. Bjámi og- Ól-
afur gera sér hins végar manna
mun í þessu efni. Þeir vilja
Ásmund biskup Guðmundsson
áfram í embætti af því áð hann
er vel á sig kominn og við
blessunarlega góða heilsu. Hins
vegar hafa þeir ekkert við þáð
að athuga, að Vilmundur Jóns-
son landlæknir viki úr embætti,-
þó að hann sé að kalla jafngam-
j all Ásmundi biskupi. og svo
' ern, að ég hef nýlega tapað-fyr-
| -ir honum tólf skáka einvígi.
' Svona á að miða við heildina,
I en ekki einstaklinga. Presta-
undanþágan skiptir hér engu
1 m.áli. Lögum samkvæmt ber
I prestum að láta af embætti
! sjötugum. Undanþágan mun
fyrst og fremst þannig til kom-
i in, að erfitt hefur verið að fá
presta til ý-missa brauða uhd-
1 anfarin ár. Það gildir varla um
biskupsembættið. Ég á von á
því, að það fái færri en vilji.
Sama er að segja um þá ráð-
stöfun að framlengja embætt-
isaldur Jóns biskups Helgason-
ar eftir að bann var orðinn sjö-
tugur. Hún virðist ekki hafa
verið í samræmi við landslög,
og þau eiga hér að ráða. Auk
þess er vafasamt, að menn eigi
að gegna áfram embættum, þó
að heilsa og starfsþróttur leyfi.
Mönnum, sem unnið hafa lang-
an ævidag, ber að unna hvildar
áhyggjulausrar elli. Og athug-
um betur dæmið um Ásmund
biskup Guðmundsson. Honum
yrði gert að víkja úr embætti
sjötugum, ef hann væri enn
guðfræðiprófessor við háskól-
ann. Hvers vegna á hann þá að
rækja áfram annað starf, sem
er umsvifameira og erfiðara?
Slíkt er engin sanngirni.
Bjarni og Ólafur virðast
þeirrar skoðunar, að biskup
megi sitja áfram í embætti af
því að hann sé raunverulega
kjörinn til þess almennri kosn-
ingu, en sú ályktun er miss-kiln
ingur. Biskupskjör er fram-
kvæmt af rösklega huudcaö-
mönnum. Það er naumast al-
menn kosning. Aimenn kosn-
ing á við um kjör til ákveðins
tíma. Þingmenn eru kjömir al-
mennri kosningu til fjögurxa
ára. Kjörtímabil opmberra
starfsmanna rennur Mos veg-
ar út við hámarksakiux sjötíu
ára. Qg það á ekki aú-.gilfe'.uEn-
éinn heldur. alla. Framiengkig-
á embættisaldri biskups eða
annarra opinberra starfsmanna
eftir sjötugt er sams k«r»ar: fyr
irbrigði og þingmönmw»> kýiS-
ist með einhverýum kúnstuxn-.
að sitja lengur en þeir voru
kjörnir.
Frumvarpið mælir svo fyrir,
að biskup sitji áfram í embætti
til sjötíu og fimm ára aídiurs,
ef þrír af hverjum i'imra, sem
atkvæðisrétt hafa til biskups-
kjörs, óski þess. Hvernig dett-
Framliald á 8. síáu.