Alþýðublaðið - 08.11.1958, Blaðsíða 6

e
A 1 þ ý 3 u b 1 a ð i 8
Laugardagur 8. nóv. 1958
F]ársjóður grafinn iir jörSu á Spáiii.
FJÁRSJÓÐUR, sem fannst þeim tíma var fyrst til póli- ekki verið metinn til verðs,
af tilviijun á * Suður-Spáni, tískt þróað ríki í Vestur-Evr- en markgreifinn af Motilla
sannar ef til vill tengsl ópu. hefur boðið fyrir hann eina
tveggja menningarsvæða fyr- í biblíunni er minnst á milljón peseta eða um þrjátíu
ir 26 öldum. Þar að auki kem- þessa menningu og eins hafa milljón krónur.
ur hann til góða þeim, sem Grikkir, einkum Heródótus, Samkvæmt spænskum lög-
fundu hann. Fjársjóðurinn sagt margt um hana. Hann um skiptist fundinn fjársjóð-
talar um land auðugt af málm
um, kvikfé og korni. Tarte-
siumenn voru einir um tin-
framleiðslu þar til Kartagó-
menn lögðu land þeirra undir ins og verkamannanna, sem
í Sevilla sig. Hingað til hefur það ver- voru að vinna fyrir það.
og telja ið á’it manna, að Tartesíu- Mikið landsvæði hefur nú
samanstendur af gullarm-
böndum, hálsmeni og öðru
skrauti og vegur þetta rúm-
lega fimm pund. Verkamenn,
sem voru að vinna á æfinga-
svæði skotfélags
fundu fjársjóðinn
ur milli eiganda þess lands,
sem fjársjóðurinn finnst í og
þeirra, sem finna hann. I
þessu tilfelli milli skotfélags-
og
fornminjafræðingar að mun- menn, — sem ekki má rugla verið grafið upp til að ganga
irnir séu frá sjöttu öld fyrir saman við Tartara, hafa ekki úr skugga um að ekki leynist
Krist.
Juan de Matta Carriazo,
sérfræðingur í spænskri forn
fræði, telur gripina vera frá
Tartesin tímabilinu
en a
haft neitt samband við Föni-
kíumenn eða Kelta. En þessi
fornminjafundur sannar, að
samgangur hefur verið með
þessum þjóðum.
Enn hefur fjársjóðurinn
meiri verðmæti þarna í jörð,
en ekkert hefur fundist til
viðbótar nema leirkerabrot,
sem styrkja þá tilgátu að fjár
sjóðurinn sé tuttugu og sex
alda gamall.
c
Bæicur og hófundar,
3
Pálmi Hannesson: Frá ó
byggðúm. — Prentsmiðjar
Oddi. Bókaútgáfa Menning
arsjóðs. Reykjavík 1958.
BÓKAUTGÁFA Menningar
sjóðs gaf út í fyrra haust bók
Pálma Hannessonai’, Landið
okkar. Var það safn útvarpser-
inda og ritgerðá. En eins og
kunnugt er var Pálmi einn allra
skemmtilegasti útvarpsfyrirles-
ari, sem íslendingar hafa átt
Þessi bóTt er mjög skemmtileg
og fróðleg. Hún hefur að inni-
háldi margar ritgerðir, sem allt
af verða metnar af þeim, sem
unna fögru máli og fróðleik um
landið okkar, náttúru þess og
fegurð. Mér eru sérstaklega
minnisstæðar greinarnar um
Skoðanir erlendra manna á ís-
landi fyrr og nú, Jónas Hall-
grímsson, íslandslýsingu Jónas
ar Hallgrimssonar og Fjallið
Skjaldbreiður. Þessi bók er
snilldarlega vel rituð. Málið er
hreint og tært. Það minnir á
fjallalind, sem streymR á fjöll-
um uppi, niðandi og silfurtær.
Það er ferskur íslenzkur blær í
rjtgerðum Pálma Hannessonar,
viðfelldinn og þýður.
Nú fyrir nokkrum, dögum
hefur Bókaútgáfa Menningar-
sjóðs sent frá sér aðra bók eftir
Pálma Hannesson. Heitir hún
Pálmi Hannésson
Frá óbyggðum. Eru það ferða-
sögur og landlýsingar. Einnig
er þar prentað úr dagbókum
Pálma.
í þessari bók eru ritgerðir
Páima um rannsóknir hans, er
ham gerði sjálfstæðar á öræf-
um landsins. Viðfangsefni hans
eru: Arnarvatnsheiði, Kjölur,
Eyvindarstaðáheiði, Ferð suður
í Vonarskarð, Á Brúaröræfum,
, Fjallabaksvegur nyrðri eða
Landmannaleið, Leiðin upp í
Botnaver og Borgarfjarðarhér-
að. Einnig er þar grein, er
Páími ritaði fyrir Ferðafélag
íslands, er heitir Umgengni
ferðamanna.
Eins og nöfn þessara greina
benda tþ er hér um að ræða
'ýsingar á eftirsóttustu dvalar-
itöðum þeirra, er á sumrum
/ilja njóta íslenzkra öræfa og
jalla. Og ég held, að þeir, sem
etla að eyða helgi eða sumar-
eyfi sínu í óbyggðum ættu, áð-
ir en þeir fara slíka ferð, að
:ynna sér greinar Pálma. Af
'sim er margt að nema. Þær
nt heillandi og skemmtilegar.
'rásögn hans öll er rituð á stíl-
\reinu og fögru máli. Ég held,
ð fáir eða enginn hafi tekið
.onum fram um það að rita um
íslenzka náttúru. Auk þess er
aðdáunarverð athygli hans,
bæði á einkennum landsins og
sérstaklega örnefnum þess.
Hann hefur leiðrétt fjölda ör-
nefna í óbyggðunum. En eins
og kunnugt er, er víða rangt
farið með örnefni, bæði í ferða-
bókum útlendum og ritgerðum
eítir innlenda menn. Stundum
bafa þessar skekkjur komizt á
uppdrætti landsins. Það er því
eitt af hlutskiptum náttúrufræð
inga nútímans að leiðrétta
þetta. Pálmi Hannesson gerði
eínmitt mikið að því.
Allir þessir þættir Pálma eru
sambland af náttúrufræði og
ferðaþáttum. Fer þetta mjög vél
saman. Frásögn öþ yerður að-
gengilegri til lestrar, þegar höf
undinum tekst að láta lesand-
ann verðá s'kynjandi þess, að
hann er raunverulega að bjóða
honum til ferðar með sér.
Kynna honum náttúru, jarð-
fræði og einkenni landsins í ör-
nefnum og stundum atburði,
sem gerzt hafa á hrikastöðum,
er leiðin liggur um. A1Iar frá-
sagnir Pálma eru svo hrífandi
og skemmtilegar, að ég veit
ekki annað skemtmilegra til
lestrar en frásagnir hans frá
óbyggðum Islands. Málsmeð-
ferð hans er með miklum ágæt
um. Setningarnár eru meitlað-
ar og stuttar. Mér finnst á stund
um við lestur þátta hans, að
hann sameini í máli kynngi ís-
lenzkra alþýðuskálda, þá beztu,
og frásögn sagnamannanna okk
ar fornu. En í þessum greinum
álít ég að frásagnarlist hafi náð
hæst á íslandi, hvað alla frá-
sagnárlist viðkemur.
Síðari hluti bókarinnar, Frá
óbyggðum, er úr dagbókum
Pálma. Aðalfyrirsagnir þeirra
eru: Heljargjá og Botnaver,
Flug að Grænalóni, Flogið að
Hagavatni 22. ágúst 1939,
Skeiðarárhlaupið 1945 og Úr
minnisblöðum um Heklugos.
Inngang fyrir dagbókarbrot-
unum ritar Jón Eyþórsson veð-
urfræðingur. Einnig ritar hann
skýringar við þær, sem honum
þykir þurfa, þýðir útlend fræði
heiti, er koma fyrir í þeim, en
slík finnast ekki í ritum Pálma,
er hann 'hefur fullunnið. Er
þetta því af smekkvísi gert og
fullkomlega rétt. Jón segir:
,,. .. Pálmi kannaðj mjög ó-
kunna stigu vestan Vatnajökuls
. . . Þegar Pálmi ritaði dagbók
sína, vai’ enginn uppdráttur að
kalla af þessum slóðum. Ör-
nefni voru þar fá og á reiki. . . .
Þrátt fyrir of fá og óviss ör-
nefni er leiðarlýsing P. H. svo
glögg, að vandalítið er að rekj?
för hans á nnverandi uppdrætti,
sem Steinþór Sigurðsson gerði
að mestu sumarið 1927. Pálmi
hefur einnig öðlazt undraglöggt
yfirlit yfir hina mörgu og
flóknu hraunstrauma, sem
þarna urðu á vegi hans, þótt
hann hefði allt of nauman
tíma. En mikil vandkvæði eru
á því að ferðast á hestbaki um
eyðimörk þessa.“
Pálmi Hannesson er um
marga hluti brautryðjandi í
náttúrurannsóknum landsins.
Hann er til dæmis sá fyrsti, er
notar flugvélar til þess að rann
saka náttúruviðburði. Jón Ey-
þórsson segir um þetta: ,,. . .
Tólf árum eftir ferðina í Botna
Framhald á 8. síðu-
Rokkuð
FYRIR nokkrum dögum kom
hinn frægi bandaríski „Rock’n
roll“ söhgvári, Bill Haley til
Berlínar og efndi til söng-
skemmtunar í einum stærsta
samkomusal borgarinnar. Allt
fór fram með spskt til að byrja
með og hriíningin óx með
hverju lagi sem sungið var. Að
lokurn ruddust rokkóðir ungl-
ingar upp á sviðið. Söngvarinn
og hijómsveitin lögðu á flótta
og me ðþað af hljóðfxrum sem
komist varð með. Söngkonan
Bibi Johns slapp nauðuglega en
henni náðu óróaseggirnir í upp
hafi. Lögreglan gerði nú innrás
í húsið og.baitti bareflum, en
unglingarnir brutu stóla og
börðust mað stólfótunum. Marg
ir voru handteknir og átján
unglingar og fimm lögregluþjón
ar fóru á sjúkrahús. að lokinni
crustunni. Samkomusalurinn
er stórskemmdur. Tjónið er
metið á hálfa milljón króna.
Kapphlaupið milli Rússa
og Bandaríkjamanna um
kömiun geimsins heldur stöð
ugt áfram. Þessi undarlegi
Iilutur, sem nýlega sást á
i-ússneskri vörusýningu á að
ijeta gengið fyrir orku sólar-
innar.
NAFN Gunnars Henriksson-
ar er velþekkt bæði í Finnlandi
og um Norðurlönd. Hann hefur
um langt skeið verið formaður
þingflokks finnskra jafnaðar-
manna og túlkað skoðanir
þeirra og stefnu. Oft hefur hann
verið fulltrúi lands síns á al-
þjóðaráostefnum og hann er
fulltrúi Finnlands í Norður-
landaráðinu.
Gunnar Iíenriksson er dæmi
um fátækan verkamann, sem
vinnur sig upp í trúnaðarst.öður
í flokki alþýðunnar og gleymir
ekki uppruna sínum. Hsnn er
fæddur 22. ágúst 1905 af fát.æk
um foreldrum á Helsingjalandi.
Föður sinn missti hann á unga
aldri og ellefu ára gamall fór
hann að vinna fyrir sér. Hon-
um tókst að afla sér nokkurrar
menntunar og lauk prófi frá
verzlunarskóla; Hann gerðist
snemnia starfandi meðlimur
finnsku verkalýðshreyfingar-
innar og félagi í sámtökum
jafnaðarmanna. 1940 varð hann
forseti sænska verkalýðssam-
bandsins í Finnlandi og rit-
stjóri Arbetarbladet.
Eftir stríðið varð hann einn
fremsti forustumaður finnskra
jafnaðarmanna og starfaði
mjög að félagsmálum bæði á
þingi og sem aðalritstjóri við
Arbetarbladet.
Gunnar Henriksson hefur
•verið kallaður maðurinn, sem
enga óvini á. Vilji og vinnuþrek
eru einkenni þessa verkamanns
sonar, sem ótrauður berst fyrir
bættum kjörum og hagsæld
stéttar sinnar. í núverandi erf.
iðleikum finnskra jafnaðar-
manna er Gunnar Henriksson
sá, sem sameinar þá. til átaka
og samheidni.