Alþýðublaðið - 05.12.1958, Blaðsíða 5

H a n n e s
á h o r n i n u
★
if
Þremur þingum er
nú lokið.
Settu svip á bæinn.
Áðstaða Alþýðtt-
fíokksins.
Breyít
skipan.
kjördæma-
★ Aíiiygíisverðasta
breytingin.
ÞREMUR ÞÝÐINGARMHtL -
UM þingum vinnandi fólks í
landinu er lokið: Þingi Alþýðu-
sambands fslands, þingi oþiii-
berra starfsmanna og þihgi Al-
Jíýðuflokksins. Alþýðuflokks-
Búenn hafa tekið sæti í mið-
stjórn Alþýðusambandsins, fjór-
ir af fimm og skipa meðal ann-
ars sæti varaforsetá og ritara.
Alþýðuflokksmaður var kjörinn.
forseti sambands opinberra
starfsmanna og fleiri Alþýðu-
flokksmenn eiga sæti í stjórn
Jiess. Alþýðuflokkurinn hefur
því góð og v. ranieg tengsl við
heildarsamtök vinnandi fólks.
ALGER EINING ríkti á þingi
Alþýðuflokksins, en það er fjöl-
mennásta þing, sem Alþýðu-
flokkurinn hefur nokkru sinni
hóð. Vel var unnið að öllum
málum og margt lærdómsríkt
kom fram við umræðurnar. Enn
kom það í ljós, að það eru verka
liiehn, sjómenn og verkakonur,
sem mynda kjarnann í Alþýðu-
fiokknum og bera hitann og
þungann af starfi hans, en með
'þeirn starfa margir ágætir menn,
sem vinna önnur störf og teljast
til annarra stétta.
ElTT MERKASTA MÁLIr),
sem Alþýðuflokksþingið tók til
meðferðar og afgreiðslu, var
kjördæmamálið. í því máli var
og eining. Flokkurinn leggur til
að landinu verði skipt í stór
kjördæmi með fáum upptaótar-
sætum. Það kom berlega í ljós,
að fulitrúar yfirleitt telja að
breyttir atvinnuhættir og flutn-
ingar fólks á síðustu áratugum
hafi gert núverandi kjördæma-
skipan úrelta, enda liggur það í
augum uppi.
NÆSTA SKREFIÐ er að sjá
hvað aðrir flokkar leggja til
þesara mála. Ólíklegt er að þeir
fallist ekki á meginsjónarmið
Alþýðuflokksins, en vitanlega
er æskilegt, að allir flokkar geti
fallizt á þá leið, sem farin verð-
ur. Hins vegar þýðir ekki að
,,lappa upp á“ núverandi kjör-
dæmaskipan, því að það yrði að
eins íil þess að irman fárra ára
yrði ao breyta kjördæmaskipan-
inni enn á ný,
ÞESSI ÞRJÚ ÞING hafa sett
svip á höfuðstaðinn undanfarinn
hálfan mánuð, enda hafa nokk-
ur hundruð manna sótt þessi
þing utan hans. í samtölurn við
fulltrúana utan af landi kemur
í Ijos, að mikil breyting til batn-
aðar hefur orðið. Ég hef aldrei
siöastliðin þrjátíu ár, sem ég hef
haíi kynni af fulltrúum á þingi
Alþýðusambands eða Alþýðu-
flokks, heyrt eins vel látið af at-
vinnumöguleikum og nú. Fyrr-
um kvörtuðu menn hírr.ra ý:neu
sjávarplássa -fyrst og frcrnst vun i
bágt atvinnuástand, eh nú lcvart
aði enginn. Sumir sögð'u iaínvei I
að atvinnan væri meirr. : ncg
skortur á Verkafólki, miklu
fremur en að það vEeri skoriur
á atvinnu.
ÞETTA VERÐIJR rr.ér ógleym
anlegt. En það sannar marr.ii um
leið, að það er einmitt þetta,
sem alþý’-ða á að verja og vernáa
af öllu sínu afli, tryggja grunu-
völl þessa ástands, auka örygri
sitt með tryggðri vinnu —• og
ieggja allt í sölurnar til þess að
þetta geti haldist. Þegar búið er
ílÖ tryggja varanlega atvinnu, þá
á að athuga möguleikana á því
hvort atvinnuvegirnir geti veitt
þeim, sem vinna við þá, betri
kjör og bætan hag.
Hannes á horninu.
C Utan úr heimi )
KOSNINGARNAR í Frakk-
landi sýna að de Gaulle hefur
ekki tekizt a'ð leysa vanda-
mál franska lýðveldisins með
stjórnarskrá sinni. Ef fransk-
ir kjósehdur hafa ætlað að
votta de Gaulle traust með
því að kjósa Soustelle þá hafa
þeir gert honum bjarnar-
greiða. De Gaulle æskti eins-
kis frekar en jafnvægis milli
hægri og vinstri flokka á hinu
nýja þingi. Hann bannaði
,,gaullistunum“ að nota nafn
sitt í kosningabaráttunni.
Hann ákvað að landinu skyldi
skipt í einmenningskjördæmi
til þess að Jafnaðarmenn og
aðrir flokkar, sem öruggt
fylgi eiga út um land, fengju
tækifæri til að halda fylgi
sínu.
En nú stendur de Gaulle
gagnvart þjóðþingi, sem að
yfirgnæfandi rneirihluta er
skipað hægri mönnum. Þessi
meirihluti er eins og fransk-
ur meirihluti hefur alltaf ver-
Biskupsfntmvarplð
BISKUPSFRUMVARPIÐ svo-
kallaða var afgreitt úr neðri
deild alþingis í gær til efri
deildar.
Samþykktar voru lítils hátt-
ar breytingar við frumvarpið,
en það síðan afgreitt úr deild-
inni með 16 atkv. gegn 9.
Biskupsfrumvarpið hefur
verið lengi á dagskrá í neðri
deild og atkvæðagreiðslu um
það jafnan frestað þangað til
í gær, að það komst áfram til
efri deildar. Þar verða svo ör-
lög þess ráðin einhvern næstu
daga.
ið, sjálfum sér sundurþykk-
ur og ósamstæður. Hinir raun
verulegu sigurvegarar kosn-
inganna eru þeir, sem and-
vígir eru sjálfstæði Alsír, og
hlynntir þjóðernissinnuðu
einræði.
Soustelle, sem vafalítið
verður helzti leiðtogi gaull-
istanna á þingi, lætur mjög í
það skína, að hann og de
Gaulle séu aðeins vopnabræð
ur. En varla getur liðið á
löngu áður en Soustelle reyn-
ir að þvinga de Gaulle til þess
að hlýðnast skipunum þjóð-
ernissinnanna í Alsír.
Er það virkilega slík þróun,
sem almenningur £ Frakk-
landi óskar eftir? Hefur hann
látið blekkjast af fasistum og
öðrum afturhaldssömum klík-
um?
Það verður að teljast ólík-
legt. Helzt lítur út fyrir að
fólk hafi einkum greitt at-
kvæði gegn þeim mönnum og
flokkum, sem svip sinn settu
á „kerfið“ — hið þingræðis-
lega öngþveiti undanfarinna
ára. Almenningur í Frakk-
landi greiddi þeim frambjóð-
endum atkvæði, sem réðust á
„kerfið“ án tiílits til skoðana
þeirra að öðru leyti. Enn er
of snemmt' að spá nokkru um
það hvaða hlutverki de Gaulle
kemur til með að geg.iia. Hann
er vafalaust andvígur fasist-
unum í Alsír og hið nýkjörna
þing er fyrst og fremst vett-
vangur þeirra. Alsírmálið er
því fjær því að leysast en
nokkru sinni fyrr.
Hvað getur bjargað lýðræð
inu í Frakkiandi? Soustelle
taiar um að baráttan í Frakk-
landi sé á milli kommúnista
og þjóðernissinna. Þetta er
fölsun, sem engum er til góðs
nema kommúnistum. Þeir
töpuðu gífurlegu atkvæða-
magni og er því sem næst út-
rýmt af þingi. En verkalýðs-
samtök þeirra eru sterk og í
skjóli þeirra hafa þeir mikil
völd. Ekki er það lýðræðinu
til framdráttar að baráttan
fyrir varðveizlu þess er háð
í nafni kommúnista.
Flestir forustumenn Jafn-
aðarmanna og vinstri manna
féllu í kosningunum. En það-
an er heizt að vænta virkrar
andstöðu gegn þjóðernissinn-
uðum öflum og fasisma.
JÓLIN ERU í NÁND. Ef
einhver skyldi ekki af eigin
hvötum hafa fýlgst með daga-
taíinu má hann gjörla sjá það
í gluggum verzlananna, greni
skrauti og ijósum. gatnanna,
flýlinum og hlaupunum í fólk
inu. Eftir öliu þessu að dæma
mætti jafnvel ætla að Þorláks
messa væri á morgun. Svo er
þó ekki. Það liggur bara svo
mikið á, að áður en jólamán-
uðurinn var bvrjaður var far-
ið að hengja upp skrauíið.
Það hefur aldrei verið byrjað
svona fljótt. Hvernig verður
það næsta ár? Mu.i ekki kom-
Mm hversdags og þreytublær
á þetta allt samán, þegar loks
jólin koma? — Og auglýs-
ingarnar hljóma í útvarp-
inu og gína í gluggunum —
•„Gleymið ekki vinum og
vandamönnum — strauvél af
beztu tegund tilvalin jóla-
gjöf. Gleðjið ömmu gömlu og
gefið henni silkislopp og afa
rafmagnsrakvéi.“ — Mest er
þó fárast með fjálgleik um
krakkana. ..Hátíð barnanna
er að koma.“ Og jólin eru órð-
in sirkus dauðþreyttra, gjafa-
ofhlaðinna barna.
Til hvers er þessi ræða?
Hún er afskaplega ófrumleg
og gagnslaus. Hver einasti
maður næstum því, sem stik-
ar eftir götunni hugsar þetta,
og margir tala um vandamál-
ið i ræðu og riti. — En allir
geisast samt áfraín með ör
væntingar-höfuðverk, því
margt er ógert — og hver get-
ur einn gert uppreisn? — Eng
inn má við margnum.
— Þess vegna ráðlegg ég
ykkur að fara að drífa í því
að senda það út til útlaíida,
sem þið ætlið að senda fyrir
jól. — Nú eru allra síðusíu
dagarnir, ef senda á rneð skip
um, sem sannarlega borgar
sig á þessum síðustu og verstu
tímum.
Ekki mega jólahreingern-
ingarnar heldur bíða. Tíminrt
hleypur líka. Þess vegna skul
uð þið ekki gera ykkur raikl-
ar grillur um að útbúa sjálf
ar margar gjafir. Slíkt er ó-...
trúlega tímafrekt. — En ef '
einhver skyldi laumast við.ací .
eiga enn eftir að sauma ein--
hver föt á fjölskylduna fyrir
hátíðina — þá ætti sú hin. J
sama að rjúka í það strax,
Illu er bezt aflokið. — Þettfx
verður nóg verkefni næstw
daga. í næsta þætti reyni égr /
ef til vill að koma með ein- '
hverjar Uppskriftir og fleira.
— því baksturinn bíður.
— Já, jólin eru að koma og~
þrátt fyrir allt eru þau boð- ;
berar gleði og fagnaðar.
Ég fór í kirkju um daginiM ' ...
í einni útkiálkasókn höfuð- ,
staðarins. Kirkja fyrirfannst :/
að vísu engin, — en þar var ’
hús ok guðsorð. Kirkjugesti’- ...
voru fáir — mestmegnis um-' ' ;
hirðulaus börn, sem stöppuðv. -l :
í gólfið og vildu helzt toga í
hempuna prestsins. Foreldi
arnir hafa verið fegnir aS
losna við óþekktarormana .
svona rétt eftir matinn oy;
sent þau i kirkju. Verri gæti
staðurinn verið. ,— Þessi söfn
uður er þó einn af þeim. sem
skelegglegast berst fyrír
kirkjubyggingu! Hvort muri
það vegna þarfar á orði guðs'
— sleppum því. — En allt
í einu, þegar byrjað var á síð-
asta sálminum, breyttist alli.
Þarna koro lag. sem börnin
kunnu, og hvort sem nokkur
trúir á guð eður ei, var fae
urt að heyra barnsradáirnar
hreinar og saklaussr. Og hver
sem sá rauðhærða, baldna
strákinn, sem enn vantaði.
aðra framtönnina, syngja ái’
hiartans Ivst o« með skærri
drengsrödd — hann fann aci
jólin voru að koma heims um
ból. Vör.
HÍÐ pólitíska kort yfir Af-
ríku er sífellt að breytast.
Guinea, sem sjálfstæði fékk í
síðasta mánuði, er tíunda Af-
ríkuríkið, sem sjálfstæði hlýt-
ur. Á næstu árum er brezku
nýlendunum Nígeríu og Som-
alilandi frönsku verndarsvæð
unum Togolandi og Kamerún
og ítalska verndarsvæðinu
Somaliland heitið sjálfstæði.
Og búast má við, að öll lönd
Mið- Aústur- og Vestur-Af-
ríku fái sjálfstæði á næstu tíu
árum.
Þegar þing Kenya var sett
fyrir skömmu, gengu fulltrú-
ar innfæddra út, þegar brezki
landstjórinn hóf að lesa hoð-
skap drottningarinnar. Þeir
sýndu með því að þeir treystu
ekki loforðum hvíta manns-
ins um jafnrétti kynþáttanna
og styðja ekki stjórnarskrá
þá, sem Bretar gáfu Kenya
nýlega.
Svipað gerðist í brezku ný-
lendunum Suður- og Norður
Ródesíu og Nyasalandi. Þar
voru háðar kosningar í síðast
liðinni viku á gru.idvelli kosn
ingalaga, sem brezka stjórnin
setti í sumar þrátt fyrir and-
stöðu Verkamannaflokksins.
Lögin veita öl!um Evrópu-
mör.num á þessum svæðum
kosningarétt en aðeins örfá-
um innfæddum. Kosningarn-
ar urðu mikiil sigur fyrir for-
mann Sambandsflokksins, Sir
Roy Walensky, sem krefst al-
gerðra yfirráða hvítra manna
í þessum löiidum. Enginn vafi
leikur á því, að Welensky
muni fai’a fram á fullt sjálf-
stæði landi sínu til handa og
að brezka stjórnin hætti að
skipta sér af málum þess. Það
þýðir raunar ekki annað en
það, að sama ástand skapast
í Mið-Afríku og nú ríkir í
Suður-Afríku:
í Vestur-Afríku gengur bro
unin í aðra átt. Ghana fékfc
fullt sjálfstæði á síðastlioBit
ári; og Nígería fær sjálfstæffi
næsta ár.
í þessum löndum er ekkt
um neitt kynþáttavandámál
að ræða, en hagsmunamál
ættflokkanna koma í staðinn.
í væntanlegri stjórnarskrá
Nígeríu eru settar trygging-
ar fyrir réttindum miiiíii-
hluta, en það hefur komið <■
ljós í Ghana, að slíkar tiygg-
ingar eru lítils virði. Kwamo
Nkrumah, forsætisráðhéirn
Ghana lét nýlega handtaka
43 andstæðinga stjórnarmn-
ar, sem sakaðir eru um aii
hafa ætlað að myrða hann
Hann hefur einnig látið svo
um mæljr...að.,hann., mpni nöta
þingmeirihluta simi til þes“
að breýta stjórnarskránni og
með því gera að engu þá
Framhald á 10. síSu.
Alþýðubláðið
5. des. 1953 »