Alþýðublaðið - 05.12.1958, Blaðsíða 11

FlugvéBarnara
Flugfélag íslands'.
Millilandaflug: Millilanda--
flugvélin Gullfaxi fer til
Glasgow og Kaupmannahafn
ar kl. 8.30 í dag. Væntanleg
aítur til Reykjavíkur kl.
22.35 í kvöld. Flugvélin fer
,fil Oslóar, Kaupmannahafnar
og Hamborgar kl. 8.30 í fyrra
málið. Innanlandsflug: í dag
er áætlað að fíjúga til Akur-
. éy.rar ' (2 ferðir), Fagurhóls-
mj'far, Hólmavíkur, Horna-
fjárðar, ísafjarðar, Kirkju -
bæjarklausturs, Véstínánna-
eyja.og Þórsháfnar. Á morg-
ún er áæt' að að fljúga til Ak-
ureyrar, Blönduóss, Egils-
staða, ísafjarðar, Sauðár-
króks og Vestmannaeyja.
SkipiBi:
Skipadeild SÍS.
Hvassafell koni. til, Kefla-
víkur í morgun frá Flekke-
fjord. Arnarfell ■ kemur til
Reyðarfjarðar í dag. Jökul-
fell lestar á Austfjörðum.
Dísarfell fer í dag fró Vai-
kom til Leningrád: Litlafell
er í olíuflutningum í Faxa-
flóa. Helgafell fer í dag frá
ísafirði til Húsavíkur. tlamra •
íeli ar væntanlegt til Reykja
víkur 10. þ. m. frá Batum.
Trudvang fór 2. þ. m. frá
New York áleiðis til Rvíkur.
Skipaútgerð ríkissns:
Hekla er væntanleg til
Siglufjarðar í dag á austur-
leði. Esja er væntanleg til
Rvk í dag að vesítan úr-hring-
íerð. Herðubreið fór frá Rvk
í gær austur um land til
Bakkafjarðar. Skjaldbreið er
væntanleg til Akureyrax. í .
uag á vesturleið. Þyrill fór
frá Rvk í gær til Sauðárkróks
og Akureyrs-.r. Skaftfellingur
fer frá Rvk í dag til Vestm.-
eyja. Baldur fór frá Rvk í
gær til Snæfellsnesshafna Og
Flateyjar.
ic
Gullbrúðkaup.
Guðmundur Guðmundsson
og Guðrún Björnsdóttir.
Laugarnesvegi 75, eiga fimm
tíu ára hjúskaparafmæli í dag
(5. des.).
iz
Samtíðin,
desemberblaðið er nýkom-
ið út, mjög fjölbreytt. Njáll
Símonarson skrifar forustu-
grein um þoturnar, sem nú
valda gerbyltingu í flugmál-
um heimsins. G-uðm. Arn-
laugsson skrifar að vanda um
skák og Árni .M. Jónsson um
bridge. Þá er.u tvær sögur:
Landareignin hans og: Eg
flaug inn . í framtíðina. Enn
fremur eru: Óskalagaþættií.
draumaráðningar, afmælis-
spádómar fyrir þá, sem fædd-
ir eru í desember, skopsögur,
ástamál, Þeir vitru sögðu,
krossgáta, bréfaskóli í ís-
lenzku o. m. fl. Á forsíðu er
mynd af Dorís Day í nýrri
kvikmynd.
Félagsvist
(- Bækur og liófundar )
geirssonar
ALÞÝÐUFLOKKSFÉLÖG
IN í Keflavík eru að fara a£
stað með félagsvist. Fyrsta
spilakvöldið á þessum vetri
verður nk, sunmidagskvöid
kl. 9 í hinum nýju og vist-
legu húsakynnum veitinga-
hússins „Vík“. Góð verðíaun
verða veitt. Alþýðuflokks-
fólk er eindregið hvatí til að
fjölmenna stundvíslega og
taka mieð sér gesti, Dansað
verður á eftir.
Ragnar Ásgeirsson. Skrudda
2. bindi. Páll skáldi kveð-
skapur, sagnir og munnmæli.
Pr“”tv»'rk Odds Björnssonar
Akuv-v-i. Búnaðarfélag fs-
la-ds 1958.
P a o at a Tj Á SGEIRSSON,
ráiXllv'"i’i”r spndir frá sér fyrir
bocc; annað bindi af
Sknid'l'1 sin-’ú. 1 raun réttri er
bes"' bAV o;nhver bezta jólagjöf
in. f»'f'ðlpiksfúsu fólki er
gpf'n nm b°ssi jól. Skrudda
or rit. sem er að öllum
ando og o-p-ð pins og albvðan ís-
1pnzVo „Pcr*;; sögur af fóíki, sem
hún viidi Tvrinnast og hélt á lofti
í fí'-'nm =•-■'—.1 jtv). svo að smátt og
smó+t t-p-íí Rag að bióðsagna-
fólki. Ppffrar er snillingur að
nemp oo T->fq sagnir op rtá aRri
ee'-ð "1v'--^”nnar, blæríkri feg-
urð bió^cönunnar. Einkenni
þpesa P" ríb { sögnum af skáld-
preobnum fræga Páli Jónssyni
pa var að alast unn
hnjr»-X; sagj.
slráidq. ví=nr hans heyrði eg
oft. en hní miður hafði eg ekki
sinnu á Rv{ þá að skrifa þær.
Ma''rtp" boirra vitna um óvenju
lega hanmælsku og skáldlega
leikni. Fn man eina sem mér
hefnr of' wrið minnisstæð við
ýmis tækifæri.
Rvvt einbera raupið er,
þá raunin þver og brestur:
Eitt er að gera orð af sér .
og annað að vera mestur.
Þps=í ví<=,q er einföld að allri
gerð og hnitmiðuð því efni,
þeirri hugdettu, er verður til
á flevgr; stund. Hún er ekki
aðeins táknræn sem aiþýðu-
staka. heldur er hún fullkom-
in lvsincr á skáldinu, list hans
og formi. Þ°tta form er lát-
laust. fegurð þess er þundið
lögmál tungunnar okkar — að-
pinq hví — bví, sem er fegurst
allra listforma sem til hefur
orðið í bessu landi. Ferskeytl-
an einq og hún er bezt ort af
albýðuskáídunum, skáVlum,
eins 0» Páli skálda, Sigurði
Breiðfiörð og Þorsteini Erlings
syni og mörgum fleiri, finnst
mér alltaf fegurst list á ís-
landi.
Kostir Skruddu eru margir.
Ofmargir. að eg geti talið þá
upn í þessari grein. En sá er
mestur. hvað hún flytur mikið
af kvpð=kan Páls skálda. Hann
á erindi til al7ra. Ekki sízt nú
á tímum, þegar ung skáld og
jafnvel menntamenn eru að
revna að nauðga upn á þjóðina
listleysu og leirburði, sem köll-
uð er list — atómlist. Rím-
leikni og hagleikur Páls skálda
á máli og rími á erindi til þess-
arar kvnsióðar. Hún er til fyr-
irmyndar öllum, sem unna mál
inu og list ríms og forms,
gleggstu einkennum íslenzkrar
menningar á öllum öldtira.
Saffnir, sem Ragnar birtir aí
forföður sínum, PáQi 'kátda,
eru miög fróðlegar r sýna
mjög glögga mynd ar houum.
Sumar eru að vísu dálí . ö þjóð-
sagnakenndar, en þaö er ekki
galli, heldur kostur. Fólk um
land allt man hann enn þann
dag í dag. Hann var skáld
fólksins, farandskáld, sem var
til skemmtunar og ánægjú
hvar sem hann kom. Slíkur
maður lifir í hugum alþýðúnn-
ar Um aldir. Dæmið um Pái
skálda er þar óhrekjandi vitni,
sem fræðimenn, sem um slík
skáld rita, ættu að athuga vel.
í Skruddu Ragnars má sjá
þess glögg skil, að hann byggir
að rnastu á alþýðlegum frá-
sögnum. í slíkum sögnum eru
oft talsverð staðreyndabrengl
líkt og í þjóðsögum. Þessa kenn
ir talsvert í sumum sögnum
Skruddu. En þetta er að vísú
ekki eins mikill ókostur eins
og ha’da má í fljótu bragði,
því þetta sýnir betur nokkru
öðru, að sögurnar eru.ómeng-
aðar eins og þær hafa geymzt
á vörum íóiksins. Að mínum
dómi á ekki að leiðrétta slíkar
villur eins og hver er höfund-
ur vísu eða smávillur í stað-
fræði í sögnunum sjálfum,
heldur á að gera það með sér-
stökum viðaukum við sögum-
ar. Það er nefnilega talsvert
atriði, að sögurnar séu skrá-
settar alveg eins og fólk segir
þær. Aiþýjufóik áour fyrr og
jafnvej enn þann dag í dag,
hafði lítil tækifæri til að afla
sér upplýsinga um ýmis atrið’,
sem það þráði, þessvegna eru
ýmiskonar missagnir, sem alls
ekki á að skrifast á þess reikn-
ing. Það er fræðimanna og ann
ara að athuga sanngiidi sagn-
anna og fá það út úr þeim, sem
hentar greinum þeirra. Eg tel
því Ragnar Ásgeirsson beita
alveg réttri aðferð við skrán-
ingu sagna sinna í Skruddu.
Hún er um marga hluti mjög
að mínu skapi. Blær hennar í
allri frásögn og góðleg frásögn
af mönnum og málefnum er til
fyrirmyndar. Það væri mjög
vel, að margir, sem skrá sögur,
tækju hana sér til fyrirmynd-
ar.
Það er einu sinni svo, að það
er erfitt að segja alveg ákveðið
um það, hver sé höfundur vísu,
sem ort var fyrir mörgum ár-
um, hvað þá mörgum áratug-
um eða meira en ö.d. Eg hef
til dæmis heyrt, að vísan: „Það
er brjál að byrja mál . . sé
eftir Sigurð Breiðfjörð en ekki
Jón Torfabróður eins og Ragn-
ar segir. Þá sögn hef eg heyrt
um það, að hun varð til, að
Páll skáldi hafi fyrstur sagt frá
því á Snæfellsnesi, að Breið-
fjörð væri giftur í Vestmanna-
eyjum. En hann átti bezt að
vita það, því að hann gifti
Breiðfjörð þar. Varð Páll
skáldi því til þess, að garfa var
farið í seinni giftingu Breið-
fjörðs. Skömmu síðar hitti
Breiðfjörð Pál skálda og orti
þá umgetna vísu. Er sagt, að
Páll skáldi hafi fljótlega forð-
að sér frá Breiðfjörð. Ekki vilj
að bíða eftir fleiri vísum. Ekki
er öruggt að þessi sögn sé rétt.
En hitt finnst mér, að vísan
líkist meira kveðskap Breið-
fiörðs en Jóns Torfabróður.
Torfi bróðir Jóns Torxabróð-
ur, og sem Jón var kenndur.
við, bjó ekki á Árbæ í Holtum
eins og. sagt er í Skruddu. Torfi
bjó á Árbæ í Ölfusi. Margt af
fóiki er komið frá Torfa og
gætir mjög listhneigðar meðal
afkomenda hans. Það var ekki
á miðju sumri, Sem Jón Torfa-
bróðir drukknaði í Markar-
fljóti. Það var seint á slætti
eða 27. ágúst 1843. Hann var
jarðaður 30. september. Sagt
er í Kirkjubókinni, „drukkn-
aði af hesti í Markarfljóti á
leið út í Fljótshlíð“. Ragnar
tekur nokkrar vísur úr Vest-
mannaeyjabrag Jóns Torfa-
bróður. Þessi bragur a senni-
lega þann uppx'una, að séra Jón
Austmann, sem ritaði Vest-
mannaeyja’ýsingu fyrir Bók-
menntafélagið, hefur fengið
Jón til þess að yrkja lýsingu
Eyjanna. Er bragurinn mjög
vel ortur og tel eg ekki ólík-
Iegt, að Jón hafi einmitt í hon-
um talsvert verið undir áhrif-
um skáldskapar Páls skálda.
En annars er það svo, að þessi
tvö alþýðu skáld hafa fylgt sitt
hvori stefnunni í skáldskap.
Jón var undir áhrifum Breið-
fjörðs, en Páll skáldi hefur
fylgt stefnu Sigurðar Péturs-
sonar sýslumanna og annara
skálda fyrir vestan Heiði. Eg
rökfæri þetta ekki hér til þess
er ekki rúm.
Eg tel, að Búnaðarfélag ís-
lands sýni alþýðlegum fræðum
mikla rækt og virðingu með
því að kosta útgáfu Skruddu
Ragnars. Það er ágætt og í alla
staði vel til fundið að gefa út
bók um föruskáldið fræga Pál
Vestmannaeyjaprest. Hann var
hugþekkur bænda- og alþýðu-
fólki um mikinn hluta landsins
um sína daga. Og enn þann dag
í dag er minning hans við líði
á vörum fólksins og vísur hans
eru enn geymdar í hugum þess
og rifjast upp við ýmiskonar
tækifæi'i. Þetta mun allt. end-
urnýjast eftir kynni fólks af
þók Ragnars.
Bókin er ágætlega útgefin.
Prentun ágæt eins og er á bók-
um þeim, sem koma á markað-
inn frá Prentverki Odds Björns
sonar á Akureyri.
Jón Gíslason.
NORRÆNA fé^agið í Reykja
vík efnir til kvöldvöku í Tjarn
arkaffi í kvöld kl. 20,30. For-
maður félagsins, Gunnar Thor-
oddsen, borgarstjóri, segir frá
Danmerkurferð sinni. Guðrún
Tómásdóttir syngur einsöng
við undirleik dr. Páls ísólfs-
sonar, Sveinn Ásgeirsson sér
um spurningaþátt; talnahapp-
drætti og að lokum dans. Að-
gangur er ókeypis fyrir félags-
menn og gesti þeirra. Nýir fé-
lagar geta skráð sig við inn-
ganginn.
Arnersskir
mors.u«k|«
Tökum upp í dag og MESstu
daga
MJÖG FALLEGT ÚEVAL
a£ amerískum morgun-
kjólum.
Fatadeildin.
í GÆRMOBGUN fann mað-
ur, sem var á gangi inn við
Héðinshöfða, lík af konu. Þetta
var rétt fyrir neðan svæði það,
sem Almenna byggmgarfélagið
hefur til afnota. Maðurinn
gerði Jögreghmni þegar aðvart.
í fyrstu var ekki vitað hver
konan var, en við rannsókn í
gær upplýstist það. Er blaðið
áttj tal við rannsóknarlögregl-
una í gærkvöldi, hafði krufn-
ing ekki farið fram og því ekki
hægt að aegja til u.m dánaror-
sökina. Kona þessi, sem var
rúmlega þrítug, mun ekki hafa
verið búsett í Reykjavík.
— Úr því að þú segist aldrei eiga
nóg af fötum, hvers vegna er ekkí
pláss fyrir jakkann minn í skápnum?
Alþýðublaðið — 5. des. 195S
11