Morgunblaðið - 15.03.1979, Síða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. MARZ 1979
19
svo gífurlega vaxtahækkun í einni
svipan, sem óhjákvæmileg væri til
þess að ná raunvöxtum þegar
verðbólgan er orðin jafn mikil og
raun ber vitni
Verðtrygging
inn- og útlána
Við núverandi óðaverðbólgustig
er verðtrygging sparifjár miklu
áhrifaríkari aðferð til þess að
almenningur fáist til þess að
treysta því að gamla spakmælið
„græddur er geymdur eyrir“ fái
sína fyrri merkingu í raun. I
mínum huga er gengistrygging
innlána áhrifaríkasta og sann-
gjarnasta verðtrygging sparilána.
Ef fólk ætti kost á að leggja sitt fé
inn á gengistryggða innlánsreikn-
Verðbólga
— vextir —
verðtrygging
Verðbólga er höfuðmein íslenzks
efnahags- og þjóðlífs. Síðustu árin,
þ.e.a.s. frá 1974, hefur verðbólgan
numið frá 30 til rúmlega 50%
árlega. Þegar svo er komið gegn-
sýrir sjúkur hugsunarháttur allt
þjóðlífið. Slík óðaverðbólga er svo
illkynja að ekki duga einvörðungu
venjuleg læknisráð gegn henni.
Þeim þarf að beita en jafnframt
verður að grípa til róttækra ráð-
stafana, sem höfða beint til alls
almennings. Þær aðgerðir verða að
vera þess eðlis að fólk treysti því
að brotið sé blað í baráttunni við
verðbólguna og að þær aðgerðir
takist.
Raunvextir
Venjulegum læknisaðferðum
gegn verðbólgu er að beita vöxtum
af inn- og útlánum þannig að
sparifjáreigendur fái a.m.k. ein-
hverja raunvexti fyrir að spara og
þeir sem nota fjármagnið greiði
þann kostnað sem það raunveru-
lega kostar. Þetta hefur ekki verið
gert hér á landi og má hiklaust
fullyrða að vegna þess sé svo
komið að sparifé þjóðarinnar hef-
ur minnkað um tugi milljarða á
nokkrum árum og þar með mögu-
leikar peningastofnana til þess að
lána atvinnuvegunum eðlilegt
rekstrar- og stofnfjármagn.
Við þær aðstæður sem nú eru
hér á landi er áreiðanlega mjög
örðugt að fá almenning til þess að
trúa því og treysta að með vaxta-
ákvörðun einni saman verði þeim
tryggðir raunvextir af sparifé
sínu, þ.e.a.s. höfuðstólinn verð-
tryggður og vextir að auki. Af
þeirri ástæðu nær vaxtaákvörðun
ein saman — þótt háir vextir séu í
boði — ekki tilgangi sínum. Spari-
fjáreigendur treysta ekki þeirri
ráðstöfun vegna reynslunnar. Auk
þess má á það benda að atvinnu-
vegirnir sem búið hafa við lága
vexti miðað við verðbólgustig hafa
ekki bolmagn til þess að taka á sig
inga í banka hyrfi fljótlega þörfin
á að fjárfesta fyrir peningana áður
en verðbólgan brennir þá upp.
Það er sanngjarnt að íslenskir
sparifjáreigendur eigi kost á að
lána til sinna eigin atvinnuvega
með sömu ávöxtunarkjörum og
útlendingar. Nú eru tekin erlend
lán til þess að reka íslenska
atvinnuvegi í vaxandi mæli af því
að rekstrarfé er ekki til í banka-
kerfinu. Útlendir eigendur þessa
fjármagns fá gengistryggingu og
lága vexti af þessu fé og íslenskir
atvinnuvegir standa undir þeim
verðtryggingum og vöxtum. Að
sjálfsögðu yrðu vextir lágir af
slíkum gengistryggðum sparilán-
um.
Endurreisn-
artími
Til fleiri óvenjulegra og rót-
tækra aðgerða verður að grípa til
þess að kveða niður það þjóðar-
mein sem er verðbólgan. Þar
mætti nefna beitingu verð-
tryggðra, skattfrjálsra varasjóða
hjá fyrirtækjum, verðjöfnunar-
sjóða í sjávarútvegi, breytingu á
verðtryggingu launa, gjaldmiðils-
breytingu, auk annarra almennra
ráða. Að sjálfsögðu er einvörðungu
þörf á því að beita þessum sér-
stöku aðgerðum í tiltölulega
skamman tíma á meðan illkynjað-
asti verðbólguhugsunarhátturinn
hjaðnar og almenningur fær trú á
því að gjaldmiðillinn sé traustur,
gengi krónunnar tiltölulega stöð-
ugt og verðbólga ekki meiri en í
nágrannalöndunum. Þetta tímabil
sem gæti tekið 2—4 ár mætti
nefna endurreisnartímabil. A því
tímabili ætti smátt og smátt að
taka upp nýjan gjaldmiðil,
hundraðfalda nýkrónu, en gengis-
tryggja ýmsar fjárskuldbindingar
svo sem inn- og útlán peninga-
stofnana þar til sú gjaldmiðils-
breyting er um garð gengin.
• •
Markús Orn Antonsson:
Fótboltaspil í
borgarstjóm
Á fundi borgarstjórnar fyrir
nokkru var fjallað um ályktun
heilbrigðismálaráðs um rekstur
svokallaðra leiktækjasala. í
ályktuninni kom fram áskorun
til borgarráðs um að settar verði
reglur til að takmarka aðgang
barna að þessum stöðum. Álykt-
un heilbrigðismálaráðs var gerð í
framhaldi af umsögnum foreldra
og kennara og einnig upplýsinga
lögreglu um að börn hefðu verið
staðin að hnupli til að geta
stundað spiiamennsku í þessum
leiktækjasölum. Vegna blaða-
skrifa. sem orðið hafa um þetta
mál og tilvitnana í ummæli mín á
borgarstjórnarfundinum, vil ég
svo að ekkert fari á milli mála,
birta helztu atriði úr ræðu minni
um þetta efni. Fara þau hér á
eftir:
„Eins og fram kemur í fundar-
gerð heilbrigðismálaráðs stóð ráð-
ið samhljóða að þessari ályktun
varðandi leiktækjasali. Og vita-
skuld var sú samþykkt og þetta
orðalag tillögunnar gert með hlið-
sjón af umræðum, sem orðið hafa
um áferðina á starfi leiktækjasala
í þessari borg. Okkur sýndist hún
vera miður æskileg. Ég skal játa,
að það var nokkur efi í mínum
huga um það, hve heilbrigðismála-
ráð gæti gengið langt í ályktun um
þetta efni. Reyndar hafði nú komið
fram tillaga um að miklu sterkara
yrði að orði kveðið um skaðsemi
þessarar starfsemi, en ég vil að
menn staldri aðeins við af því að
ég hygg að þarna sé um nokkurt
vandamál að ræða, þegar settar
skulu afgerandi reglur um það,
hvernig aðgangi að þessum stöðum
skuli háttað."
Fyrirmyndir erlendis
„Mér finnst að við megum ekki
algerlega hafna þessum leiktækj-
um sem slíkum, af því að það getur
verið gott gaman að því að stunda
spil í þeim. Það kostar að vísu
peninga. Ég geri ráð fyrir að ýmsir
hafi átt þess kost að ferðast um
erlendis og koma á staði sem
kallast tívolí eða skemmtigarðar
og þar er fjöldinn allur af tækjum,
sem mata þarf á peningum til að
fólk fái út úr þeim þá skemmtan
sem ætlazt er til. Sem betur fer
staldra menn yfirleitt hæfilega
lengi við þessi tæki og það er ekki
beinlínis hægt að tala um að um
fjárplógsstarfsemi sé að ræða. Það
vakir fyrst og fremst fyrir fólki að
leita sér skemmtunar og hún
kostar peninga. Miðað við þau
tækifæri sem fólk hefur til að
veita sér svona skemmtan hér í
Reykjavík, fyndist mér miður, ef
settar yrðu mjög strangar reglur,
sem kæmu algjörlega í veg fyrir að
börn eða unglingar gætu haft
gaman af að spila í þessum tækj-
um. Það er líka ýmislegt annað
uppi á þessu sviði en bara fótbolta-
spil og önnur leiktæki eins og þau
tíðkast í leiktækjasölum hér og
kannski einni og einni sjoppu. Það
eru til litlir rafhlöðuknúnir bílar,
sem maður hefur t.d. séð á stórum
gólfum í verzlunarmiðstöðvum
erlendis. Börn geta leikið sér í
þeim t.d. meðan foreldrarnir eru í
verzlunarferð. Þessi tæki þarf líka
að mata á peningum. Ekki er
ósennilegt að einhvern tíma verði
slík tæki flutt inn og boðið upp á
ökuferðir í þeim í Reykjavík. Við
megum alls ekki hafna því að
möguleikar af þessu tagi opnist.
Hins vegar finnst mér mjög
eðlilegt, að miðað við þær skýrsl-
ur, sem fyrir liggja og þau
varnaðarorð, sem heyrzt hafa frá
kennurum og öðrum, velti borgar-
stjórn því rækilega fyrir sér, hvort
ástæða sé til að setja þarna
ákveðnar aldurstakmarkanir. Ég
er þeirrar skoðunar, að það sé
óheppilegt að börn gangi sjálfala
inni á þessum stöðum tímunum
saman eða heilu dagana eftirlits-
laus og að það hljóti að vera
einhver leið til að koma í veg fyrir
slíkt og þau afskaplega neikvæðu
uppeldislegu áhrif, sem slík útivist
hlýtur að hafa í för með sér.
Hugsanlegt er að setja ákveðin
aldursmörk, þannig að börnum
innan tiltekins aldurs verði ekki
heimiluð innganga nema í fylgd
með fullorðnum. Eða þá að slegin
verði sérstök mynt til að nota í
þessi tæki og hún verði seld undir
eftirliti þess aðila, sem á að vera
ábyrgur fyrir starfseminni og
honum verði settar reglur um það,
hverjir megi nota þessi tæki. Ég
segi þetta vegna þess að það er
hugsanlegt að svona leiktæki
fyrirfinnist í almennri matvöru-
verzlun, eða sjoppum, og þá er
náttúrulega ekki hægt að setja
reglur um að börn fái ekki þangað
inn að koma. Þau fá jú að verzla
þar að degi til og því á ekkert að
breyta."
Fjáröflunarleið félaga
„Rekstur spilakassa er arðvæn-
leg fjáröflunarleið fyrir stór sam-
tök, sem vinna hér að mannúðar-
málum. Það er þáttur þessa máls,
sem ætti þá jafnframt að taka til
endurskoðunar. Ég veit það, og
geri ráð fyrir að aðrir borgar-
fulltrúar kannist við það einnig, að
það er ekki síður spennandi að
hafa von í vinning úr þeim. 90-kall
fyrir tíkall. Börn á öllum aldri
hafa stundað þá spilamennsku.
Mér finnst sjálfsagt að borgarráð
íhugi með hverjum hætti sé hægt
að setja reglur sem hamli gegn
þessari óæskilegu þróun en vona
samt að reglugerð verði ekki til að
útiloka algjörlega möguleika á því
að fólk geti haft stundargaman af
að fara í þessi leiktæki."
SOKKABUXUR
SEM PASSA
HNJÁM.
Fráb^pr teygjan lætur
L’EGGS passa bæði að
framan og aftan.
Hvorki hrukkur í
<uml
hnjám.
PASSA
kai.fum.
I.’EGGS fylgja öllum
línum, sama hvernig
r eru.
MJÖÐMUM.
L’EGGS fylgja ^
p formum þínum
Sfef- og falla eins og flís
Vki við rass.
ÖKI
HÆLUM OG TÁpr:'
’EGGS fylgja lögun
anna og falla þétt að.
Sg=$ LÁTTU
SJA UM LEGGINA.
L’EGGS passa frá tá í mitti.
Þú finnur L’EGGS
í sölustandinum
í næstu kjörbúð eða apóteki.
Einnig í snyrtivörubúðum.
L’EGGS PASSA ÞÉR.
Frábær teygjan í L’EGGS fylgir
formum þinum og fegrar þau.
| AVERAGE STÆRf) hentar flestur
. J en ef þú þarft yfirstærð þá
ijwif*’ K"r* ir-^"
umlykja öklana
ga og falla
kkur.
L’EGGS HNÉSOKKARNIR eru í
einni stærð, sem passar öllum.
Tunauhálsl 11, R. Sími 82700