Tíminn - 24.06.1965, Page 5

FIMMTUDAGUR 24. júní 1965

Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURiNN
Framkvæmdastjóri: Kiistján Benediktsson. Kitstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fuiltrúl ritstjómar: Tómas Karlsson. Ang-
lýsingastj.: Steingrímur Glslason. Ritstj.skrifstofnr t Eddn-
húsinu, slmar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastræti 1. Af-
greiðsluslmi 12323. Auglýsingaslmi 19523. Aðrar skrifstofnr,
slmi 18300. Askriftargjald kr. 90,00 á mán. innanlands. — f
lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Maupdeilumar sunnan-
!|iids og ríkisstjórnin
í B^uin útvarpsþætti, sem hófst síðastliSið mánudags-
kvöld, gerðu fulltrúar frá verkamönnum og atvinnurek-
endum grein fyrir því, sem ber á milli verkalýðsfélag-
anna og atvinnurekenda í kaupdeilum þeim, sem nú
standa yfir sunnanlands.
Það var mjög greinilega áréttað og rökstutt af full-
trúum verkamanna, sem þarna töluðu, að samninga þá,
sem atvinnurekendur hafa gert við verkamannafélög-
in á Norðurlandi, er ekki hægt að leggja til grundvallar
samningum hér. Fyrir norðanmönnum vakti ekki aðeins
að fá kaupið hækkað, heldur að fá ráðstafanir til eflingar
atvinnulífinu nyrðra, sem ríkisstjórnin hefur sýnt furðu-
lega vanrækslu. Þeir sömdu fyrst og fremst. vegna þess,
að ríkisstjórnin lofaði að bæta nokkuð úr þessari van-
rækslu. Það töldu þeir jafngilda nokkurri kauphækkun.
Hér syðra er hins vegar ekki um neinn atvinnuskort
að ræða; heldur hið gagnstæða. Hér er keppt um vinnu-
aflið og fleiri og fleiri atvinnurekendur borga orðið jafn-
hátt, eða hærra kaup en svarar kröfum verkalýðsfélag-
anna. Undir þeim kringumstæðum verða norðansamning-
arnir vitanlega ekki lagðir til grundvallar, þar sem það
liggur jafnframt fyrir, að samningsbundið tímakaup
verkamanna í Reykjavík og Hafnarfirði hefur aðeins
hækkað um tæp 60% síðan 1959, en verðlag vöru og
þjónustu hefur hækkað um 93% á sama tíma. Hið samn-
ingsbundna tímakaup er þannig langt á eftir verðlags-
þróuninni.
Hjá fulltrúum atvinnurekenda hefur komið fram
fullur skilningur á því, að verkamenn hafa ekki aðeins
þörf fyrir kjarabætur, heldur er það atvinnuvegunum
fyrir beztu að geta borgað svo vel, að þeir geti keppt
um vinnuaflið. Þetta gildir ekki sízt um frystihúsin.
Afkoma vissra starfsgreina, t. d. frystihúsanna, þolir
hins vegar ekki miklar hækkanir, þótt aðrar atvinnu-
greinar geri það.
Hér er það ríkisstjórnin, sem verður að koma til að-
stoðar. Með bættum lánskjörum og lækkun álaga, t. d.
útflutningsgjalda, má stórbæta afkomu fiskvinnslunnar.
Ef ríkisstjórnin gerði slíkar ráðstafanir, myndu kaup-
deilurnar sunnanlands verða miklu auðleystari en þær
eru ella. Vill þessi þreytta og ráðþrota ríkis-
stjórn heldur skæruhernað og verkföll en að greiða
fyrir samningum, sem allir ættu að geta unað við?
Kalskemmdirnar
Það eru mikil ótíðindi, sem berast .víða af Austurlandi,
þar sem eru hinar miklu kalskemmdir á túnum. Bændur
á mörgum jörðum hljóta að gefast upp við búskapinn,
eí þeim berst ekki sérstök hjálp. Aðalfundur Stéttar-
sambands bænda tók þetta mál til rækilegrar meðferðar
og benti á ýmsar ráðstafanir, sem gera þyrfti, ýmist
til bráðabirgða eða frambúðar. Vonandi er, að ríkisvaldið
bregðist hér vel við. En jafnframt því, sem réttur verð-
ur hlutur þeirra, sem nú verða fyrir tjóni, þarf að auka
á þessu sviði vísindalegar rannsóknir, er verða mættu til
þess að sigrazt yrði á kalinu 1 framtíðinni.
5
ERLENT YFIRLIT
Wilson teflir mikið áhættutafl
Verður Samveldisráðsfefnan honum fil ávinnings eða falls?
BBÍEZKA samveldið er í aug
um flestra orðíð lítið annað en
formsatriði og þýðing þess ekki
önnur en sú, að ráðamenn sam
veldislandanna 'hittast öðru
hvoru og ræða þar ýmis dæg-
urmál, sem Þeir eru oftast
meira og minna ósammála um.
En þótt þessum ráðstefnum
ljúki oftast þannig, að þeir
verða sammála um að vera ó-
sammála áfram, hafa þær
samt vissa þýðíngu. Hér hitt
ast menn af ólíkum þjóðernum
og með ólíkar skoðanir og ræða
saman í bróðemi. Þetta getur
aldrei gert skaða, en oft gagn.
Þess vegna gegnir breZka sam
veldið ekki þýðingarlausu hlut-
g hverki, þótt margir láti sér
sjást yfir það.
Nkrumah (Ghana) og Ayub Khan (Pakistan).
UNDANFARNA daga hefur
staðið yfir í London ráðstefna
forsætísráðherra samveldisland
anna. sem vakið hefur óvenju
lega mikla athygli. Ástæðan er
sú, að Wilson hefur lagt þar
inn á nýja braut, sem enn er
ekki séð fyrir hvort heldur
verður honum til falls eða
ávinnings. Hins vegar ber
Þetta merki þess, að Wilson
er djarfur stjórnmálamaður,
sem óttast ekkí áhættuna ef
hann telur von um ávinning.
Eins og kunnugt er hefur Wil
son stutt Bandaríkjástjórn í á-
tökunum í Vietnam. Þetta hef-
ur valdið vaxandi óánægju í
flokki hans. Óánægja þéssi virt
ist á góðum vegi með að verða
svo mikil, að hún leiddi stjórn
ina til falls. Við þetta bættist
svo. að búast mátti við hörðum
deilum um Vietnammálið á
samveldisráðstefnunni, þar
sem aðildarríkín eru mjög ó-
sammála um afstöðuna til þess.
Með því að beina ráðstefnunni
inn á þá braut, að hún ætti að
hafa forgöngu um friðarumleit-
anir í Vietnam, sló Wilson tvær
flugur í einu höggi. Hann
gerði þá flokksbræður sína
ánægðari, sem kvörtuðu undan
einhliða fylgi hans við Banda-
ríkin, og hann afstýrði hörðum
deilum á samveldisráðstefnunni.
f samræmi við þetta, bar hann
fram þá tillögu, að ráðstefnan
kysí fimm manna nefnd, sem
beitti sér fyrir samningum í
Vietnam og færi þeirra erinda
til Washington, Peking,
Moskvu, Hanoi og Saigon. Með
góðum fortölum fékk Wílson
meginþorra ráðherranna á ráð
stefnunni til að fallast á Þetta.
Rök hans voru m. a. þau að
þetta sýndi, að brezka samveld
ið væri meira en nafnið eitt og
reyndi að hafa áhrif til bættrar
sambúðar í heiminum. Nokkrir
af ráðherrunum, einkum þá
fulltrúar Tanzaniu og Kenya.
hreyfðu andmælum og efasemd
um og gagnrýndu meðal annars,
að Wilson yrði formaður nefnd
arinnar. þar sem hann hefði
jafnan fylgt Bandaríkjunum að
málum. Nkrumah frá Ghana,
sem Wilson hafði fengið til að
taka sæti í nefndinni, fann hins
vegar svar við þessu. Hann
sagði. að Wilson hlyti for-
mennsku í nefndinni sem for
seti samveldisráðstefnunnar, en
ekki sem forsætisráðherra
Breta. Það var mikill ávinning
Wilson, Banda (Malawi) og Obote (Uganda).
Margai og frú (Sierra Leone) og Menzies (Ástralíu).
ur fyrir Wilson að fá Nkrumah
til þátttöku í nefndinni, því að
ekki verður hann áfelldur fyrir
þægð við Bandaríkin. Nkrumah
mun hins vegar hafa talið það
hagstætt fyrir sig vegna ástands
ins heima fyrir og í Afríku,
að honum væri sýnd þessi til-
trú. ,
EINS OG MÁLIN standa í
dag, virðist ekki muni koma til
þess, að Þessi nefnd starfi
nokkru sinni að ráði. Kínverj-
ar virðast þegar hafa hafnað
að taka á móti henni og senni
lega gerir Hanoi það líka. Sum
andstæðingablöð Wilsons telja,
að þetta sé bezta lausnin fyrír
hann, því að nefndin sjálf
myndi aldrei hafa getað orðið
sammála um málamiðlunartil-
lögur. T. d. sé erfitt að hugsa
sér tillögur, sem Þeir Wilson og
Nkrumah hefðu getað orðið
sammála um.
Formlega líggur neitun Kín-
verja ekki fyrir og þessu tafli
Wilsons er því enn ekki lokið.
En sennilega getur það haft
mikil áhrif fyrir álit hans
heima fyrir, hverníg því reið
ir af. Álíta Bretar. að það hafi
verið betra að gera Þessa til B
raun en ekki, þótt hún mis- I
heppnist, því að hún sýni sátta fi
vilja Breta á áberandi hátt? 1
Verður álitið, að þetta frum- i
kvæði samveldisins. þótt það |
misheppnist, marki betur stöðu |
þess og þýðingu sem friðarafls i
í heiminum en ella? Búast má M
við miklum umræðum um t|
þetta í Bretlandi í náínni fram B
tíð. Af hálfu andstæðinga Wil S
son verður sennilega haldið w
fram, að hann hafi vitað fyrir-
fram, að þessi tilraun væri von
laus og hún hafi því aðeins ver
ið pólitískt bragð af hálfu hans.
Wilson mun halda því fram, að
réttara hafi verið að reyna að
gera eitthvað til sátta en að
gera ekki neitt.
Vel má svo fara, að Þetta
mál geti haft talsverð áhrif á
stöðu flokkanna í Bretlandi.
Skoðanakönnunum þar ber
ekki saman um, hvernig úrslit
ín myndu verða, ef kosið væri
nú. Sumar spá íhaldsmönnum
sigri. en aðrar Verkamanna-
flokknum. Þannig birti Daily
Mail skoðanakönnun síðastl.
fimmtudag, sem benti til þess,
Framhald á 12. síðu fj
f ■■■ i.l. ffi
Balewa (Nigeria) og' 'Holyoake (Nýia-Sjáland).