Morgunblaðið - 20.09.1979, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. SEPTEMBER 1979
Myndllst
eftir VALTÝ
PÉTURSSON
Myndir: No 34 Eiríkur Smith
myndir, sem ég hafði ánægju af,
Egill Eðvaldsson er með mjög
myndræn verk, gerð á nútímavísu
í blandaðri tækni, Einar Þ. Ás-
geirsson á þarna eitt verk, er hann
kallar sjálfsævisögu; það er
skemmtilegt, en engu er ég nær
um lífshlaup Einars. Verk Eiríks
Smiths eru unnin í olíu, en bera
mikinn svip af vatnslitamyndum,
er hann hefur sýnt undanfarið, og
honum vex tæknileg geta með
hverju ári. Guðbergur Auðunsson
er flinkur í höndunum og sýnir tvö
góð verk. Gunnar Örn virðist vera
á krossgötum, bæði hvað form og
lit snertir, ég held að of snemmt sé
að fjölyrða um það að sinni.
Hringur Jóhannesson sýnir olíu-
krít og er næmur að vanda. Jó-
hannes Jóhannesson sýnir þrjú
verk, og að mínum dómi er hann
einn af máttarstólpum þessarar
Haustsýning FÍM 1979
í upphafi þessa skrifs langar
mig til að leiðrétta misskilning,
sem borið hefur á í fjölmiðlum í
sambandi við Haustsýningu FIM.
Það hefur komið fram, að sýning
þessi sé um tuttugu ára gömul, en
sannleikurinn er sá, að allar götur
frá því er gamli Listamannaskál-
inn við Kirkjustræti var vígður
árið 1943 hefur þessi sýning verið
haldin. Að vísu hefur sýningin
ekki ætíð gengið undir nafninu
Haustsýning. Stundum var hún
kölluð Samsýning Félags ís-
lenskra myndlistarmanna, og
breytir þar engu nafngiftin, því að
tilgangur sýningarinnar hefur
ætíð verið sá sami. Það er því
farið að draga að fertugasta af-
mæli þessarar sýningar, og mætti
vel minnast þess, er þar að kemur.
Sú sýning, sem nú er á Kjar-
valsstöðum, er um margt lær-
dómsrík. Þar eiga 40—50 manns
verk eftir sig, og ef tala mætti um
þessa sýningu eins og byggingu,
þá er hún ekki rismikil, en víð til
veggja. Þar á ég við, að margt ber
á góma, og sumt er að mínum
dómi ekki þess verðugt að fá inni á
sýningu, þar sem tíu myndlistar-
menn eru í dómnefnd, en annað
ber svo af, að ekki verður skilið,
hvernig þessi samsetningur er
hugsaður. Ég man margar slíkar
sýningar á vegum FIM, en varla af
sömu gerð og sú, sem kennd er við
1979. Ég sagði hér áðan, að þessi
sýning væri um mrgt lærdómsrík.
Hvað átti ég við: Auðvitað orsak-
irnar til þess, að Haustsýning FÍM
hefur ekki meira fram að færa en
raun ber vitni. Er búið að gera
málverkið að nokkurs konar iðn í
landinu? Er búið að hampa svo
meðalmennskunni, að hún er farin
að gleypa hinn raunverulega
kjarna íslenskrar myndlistar?
Eru menn hræddir við að verða af
strætó? Eru menn ráðvilltir í
einangrun og sjálfsblekkingu tíð-
arandans? Eða eru svo afleitir
listamenn á íslandi, að sýning sem
þessi sé boðin almenningi í góðri
trú? Þessum spurningum skal ég
láta ósvarað hér, en óneitanlega
sækja þær á hugann, og væri
sannarlega þörf á, að þessar
spurningar væru krufnar að ráði.
íslensk myndlist virðist þurfa
þess með.
En nú eru fleiri en ein hlið á
hverju máli, og sjálfsagt eru ekki
allir sammáia mér um þessa sýn-
ingu. Hvað um það. Hún er heldur
ekki svó slæm, að allt sé þar
óferjandi og óalandi. Það eru
sannarlega punktar hér og þar,
sem bjarga miklu, en í heild hefur
sýningin ekki mikið fram að færa
að mínum dómi. Það er áberandi,
hve mikið vantar af hinum þekkt-
ari listamönnum okkar, og geta
legið til þess margar ástæður. Að
undanförnu hefur verið mikið um
sýningar, og til dæmis eru grafík-
erar með sýningu í Norræna hús-
inu sem stendur. Sumir hverjir
No 61 Hallsteinn Sigurðsson
eru einnig að undirbúa sýningar
og enn aðrir hafa nýverið haft
verk sín til sýnis. Það er því mjög
líklegt, að sýningarnefndin hafi
átt í stríði með að fá frambærileg
verk á þessa sýningu og því
varhugavert að kenna einum aðila
um, hvernig til hefur tekist.
Áð venju eiga bæði félagsmenn
FÍM og utanfélagsmenn verk á
þessari sýningu, enda er það eitt
af markmiðum þessara sýninga að
gefa ungu fólki tækifæri til að
sýna verk sín við hlið eldri og
reyndari manna. Einmitt á Haust-
sýningum hafa margir, ef ekki
flestir, okkar bestu myndlistar-
manna komið fram í fyrsta sinn.
Af þessu má sjá, hverju hlutverki
þessi sýning gegnir fyrir nýliðana,
en jafnframt er henni ætlað að
sýna, hvað er að gerast hjá þeim,
er eldri eru í hettunni. Nú ber svo
við, að flesta þá eldri vantar á
þessa sýningu. Það finnst mér
mikili galli. Einnig mætti segja,
að aðeins fáir af miðaldra kynslóð
listamanna séu með. Það mætti
nefna mörg nöfn í þessu tilfelli, en
förum ekki meir í þá sálma.
Þeir listamenn, sem ég hafði
mesta ánægju af á Haustsýningu
1979, voru: Agúst Petersen, sem er
nokkuð þungur á myndfletinum í
þetta sinn, Bjarni Ragnar sýnist
mér með efnilegri nýliðum.
Björgvin Haraldsson á þarna
nokkrar iíflegar pastel-myndir,
Bragi Hannesson sýnir vatnslita-
sýningar. Leifur Breiðfjörð á
þarna tvær skemmtilegar rúður,
og einnig á hann sinn þátt í
teppum ásamt Sigríði Jóhanns-
dóttur. Sigríður Björnsdóttir sýn-
ir litlar akrýl-myndir, sem er eitt
það besta, er ég hef séð frá hennar
hendi. Sævar Daníeisson er mjúk-
ur og þægilegur í litameðferð
sinni, en formið er ekki eins
spennandi. Örlygur Sigurðsson á
þarna ágætt portrett af Kristbirni
Tryggvasyni prófessor.
Um myndhögg á þessari sýn-
ingu er ekki mikið að segja, enda
hafa flestir í þeirri grein nýlokið
sýningu á verkum sínum á Kjar-
valsstöðum. Samt finnst mér, að
vel megi minnast á verk Sverris
Ólafssonar og hinar litlu myndir
Hallsteins Sigurðssonar. Ég hef
talið nokkuð mikið upp hér að
framan, en það fer heldur ekki
milli mála, að margt varð mér að
vonbrigðum á þessari sýningu.
Sumir hjakka í sama fari ár eftir
ár, og aðrir fara út á svo hálan ís,
að ekki verður þeim stætt. Þannig
gengur það í listinni eins og á
öðrum sviðum, stundum góðæri og
svo önnur lakari ár við og við.
Ég held ég endi þetta skrif með
því ao vitna í ’ninn aikunna fræöi-
mann og orðaleikjameistara dr.
Johnson, er hann var spurður um,
hvernig sýning ein væri á sínum
tíma í Lundúnaborg. Þá varð
honum að orði: It is worth seeing,
but not worth going to see.
No 26 Einar Þ. Ásgeirsson
Bökmenntir
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
TÍMARIT MÁLS OG MENNING-
AR
2.1979.
Ritstjóri: borleifur Hauksson.
Umsjón þessa heftis: Silja Aðal-
steinsdóttir.
Útgefandi: Bókmenntafélagið
Mál og menning.
MEÐAL efnis í Tímariti Máls og
menningar er að mörgu leyti
athyglisverð grein eftir Njörð P.
Njarðvík: íslenskar barnabækur
og fjölþjóðlegt samprent.
Njörður varar við þeirri hættu
sem hið fjölþjóðlega samprent
getur haft. í för með sér fyrir
íslenska barnabókaútgáfu. „Fjöl-
þjóðlegt samprent", skrifar Njörð-
ur, „er það nefnt þegar mynd-
skreyttar bækur eru prentaðar
fyrir margar þjóðir í senn. Dæmi
um slíkar barnabækur sem hér
eru á markaði eru bækurnar um
Barbapapa, Tinna, Albín, Tuma,
Lukku-Láka og svona mætti lengi
telja."
Ekki vill Njörður fordæma allar
bækur af þessu tagi „sem lélegar
barnabækur", en hann telur þær
eiga sinn þátt í að viðhalda „ríkj-
andi ástandi" með falskri hug-
myndafræði. Þetta held ég að séu
ýkjur, enda þáttur þeirra pólitísk
einsýni sem víða í Tímaritinu
gengur undir nafninu „gagnrýnið
raunsæi". En hitt er verra ef
fjölþjóðlega samprentið „er á góð-
um vegi með að útrýma þjóðlegum
barnabókum víða í heiminum". Og
útgefendur ættu að huga að því
sem Njörður segir um hlut þeirra
enda má búast við að framundan
sé ný söluherferð í því skyni að
selja sem mest af teiknimynda-
seríum og öðru æsiefni.
Aftur á móti ætla ég að standa
með Barbapapa þótt komi á dag-
inn að hann sé á móti sósíalisman-
um. Ég veit ekki betur en hann
vilji hlúa að ýmsum mannlegum
verðmætum.
Silja Aðalsteinsdóttir skrifar
Yfiriit yfir þróun íslenskra barna-
bóka síðan 1970 og nefnir það Frá
hlýðni um efa til uppreisnar.
Greinin sem er upphaflega fyrir-
lestur á að spegla með heitinu það
sem gerst hefur t íslenskri barna-
bókaritun. Silja telur að vegur
barnabóka hafi vaxið og nefnir
ýmis dæmi því til sönnunar. Meðal
þeirra höfunda sem Silju verður
tiðrætt nm eru Guðrún Ilelgadótt-
ir, Olga Guðrún Árnadóttir og
Skáld
snýr
heim
! nyjustu bók ssnni Spögelses-
iege (útg. Gyldendal 1979) birtir
danska skáldið Henrik Nord-
brandt ljóð sem hann kallar Digt
mod Bert Brecht. Þetta ljóð er
eins konar svar við Til hinna
óbornu eftir Bertolt Brecht sem
Sigfús Daðason hefur þýtt.
Brecht segir í ljóði sínu:
IIvHikir eru þessir tímar. þeear
Ken«ur næst Klæpi að tala um tré.
bví þaö boöar þogn um svo margar ódáðir.
Digt mod Bert Brecht hefst á
þessum línum:
Þegar samræður um tré eru glaepur
lifum við sannarlexa á myrkum tímum!
Fasisminn hefur náð sliku valdi á okkur
að jafnvel andstæðingur hans sér heiminn
með hans auttum.