Morgunblaðið - 16.12.1979, Blaðsíða 4

Morgunblaðið - 16.12.1979, Blaðsíða 4
68 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. DESEMBER 1979 I Flugleiðin Kaupmannahöfn Hamborg — Amsterdam Það var óbifanlegur ásetningur minn allt frá upphafi flugnámsins að endurvekja farþegaflug á íslandi, en flugliðsforingjapróf veitti ekki nema takmörkuð rétt- indi til flugs með farþega, þ.é. eingöngu atvinnuflugsskírteini, ekki alþjóðleg flugstjóraréttindi í reglubundnu farþegaflugi — en að því stefndi ég auðvitað. Þessara réttinda varð ég að afla mér hjá flugfélagi eða félögum, og því var það að nokkru áður en ég lauk náminu hjá sjóhernum skrifaði ég forsætisráðherra, Hermanni Jón- assyni, greindi honum frá fyrir- ætlan minni og bað hann að koma því í kring að ég kæmist að hjá DDL, Det Danske Luftfartselskab, í hálft ár, og fengi jöfnum höndum að fljúga og starfa í flugrekstrar- deildinni til að kynna mér hvernig flugfélag væri uppbyggt og rekið. Tækifæri sem þetta var gulls ígildi og herflugmenn reiðubúnir að borga aleiguna fyrir slíkt, því að flugmannsstarfið var ekki síður eftirsóknarvert þá en nú, jafnvel enn eftirsóknarverðara vegna nýjabrumsins, launin enda geysi- há að réttindum og starfi fengnu. Hermann brást nú óvænt hart við málaleitan minni, tók rösklega til hendinni og hafði sitt fram. Það þurfti hvorki meira né minna en breyta einni vélinni til að koma þjálfun minni í kring, þetta var þriggja hreyfla Fokkerflugvél af gerðinni F. Xll, skrásett OY-DIG. Ahöfn hennar hjá DDL var ekki nema tveir menn, flugmaður og flugvirki sem jafnframt var loftskeytamaður og sat í sæti aðstoðarflugmanns, sætin því ekki nema tvö. Það þurfti því að bæta við einu sæti fyrir aftan flug- fyrir sjónir, en það var aðeins yfirborðið, hún var í rauninni feimin, einstaklega raungóð, tryggðatröll. Þau leystu vanda minn með húsaskjól og fæði í hvorki meira né minna en hálft ár, alveg ómetanlegt framlag eins og fjármálum mínum var háttað. Veisluiratur var á borðum flesta daga og margar víntegundir með matnum, enda hafði faðir Paul verið einn helsti vínkaupmaður Danmerkur. Þrjár þjónustustúlk- ur voru á ferð og flugi um húsið. Ég lifði því eins og kóngur dagana í Danmörku að öðru leyti en því að ég var langtímum saman staur- blankur, átti ekki svo mikið sem krónu. En það var bót í máli að ég komst allra ferða minna vand- ræðalaust, því að Poul skenkti mér af ógleymanlegri háttvísi um hver mánaðamót svonefndum S-brautarkortum sem giltu í mán- uð í járnbrautinni, sem gekk milli úthverfanna og miðborgarinnar, og þaðan gekk bifreið DDL út á flugvöll. En því er ekki að neita að stundum kom krónuleysið manni í klípu Félag liðsforingja landhers og flughers, Offisersforeningen, var til húsa sunnan við veitinga- staðinn Frascati við Ráðhústorg. Eitt sinn lá leið mín þangað til að hlusta á dr. Ekener, hinn mikla þýska loftskipafrömuð, halda fyrirlestur um loftförin, Zeppelin- anna. Ég fór með S-brautinni, mætti á réttum tíma, blankur auðvitað, en hugsaði með mér: mér er einskis vant, ég er kominn hingað til að hlusta á fyrirlestur en ekki til að setjast að veislu- borði. En sem ég afhendi ryk- frakkann minn er ég krafinn um MorKunblaöið heíur Íenífið leyfi til að birta eítirfarandi kafla úr bókinni Á brattann eftir Jóhannes Ileljía, œvisöKU Agnars Kofoed- Ilansen. Sögusvið bókarinnar spannar sjö lönd, Danmörku, Norej?, Holland Frakkland, Bretland. Þýskaland Ilitlers — og ísland — sem er fyrirferðarmest eins ojf vænta má. Gripið er hér niður á tvéimur stöðum í bókinni, fyrri kaflinn er frá námsárunum erlendis, sá síðari af heimaslóðum. Tveir kaflar úr ævisögu Agnars Kofoed-Hansen eftir Jóhannes Helga Staðráðinn í uðum í háloftunum, óþjálir en heitir, spenntir með tveim bönd- um um úlnliðina, urðu honum að fjörtjóni. Hann gat kastað sér út úr vélinni, en þurfti að ná af sér öðrum vettlingnum til að ná taki á handfanginu sem opnaði fall- hlífina. Honum tókst það ekki fyrr en um seinan. Fallhraðinn var það mikill að hann beið samstundis bana þegar hann skall á freðna jörðina. Sem betur fer sá ég ekki verks- fyrr en ég hefði náð 21 árs aldri, sem fól í sér að ég kæmist ekki í loftið fyrr en í ágúst. Ég gat ekki með nokkru móti beðið þangað til eins og gefur að skilja, verið að breyta flugvél fyrir mig o.s.frv. og forsendur flugnáms míns hjá DDL þar með brostnar. Það var ekki fyrr en eftir langt og harðvítugt stríð að Topesö gaf sig. Ég fékk undanþáguna — og í marsbyrjun fór ég í loftið með skírteinið, nesti frá Agnete, lúxusbrauð, og kakó í hitabrúsa og 35 gyllini sem ætt- ingjar og vinir á íslandi höfðu skrapað saman og sent mér. Við millilentum alltaf í Malmö, einnig í bakaleiðinni, ýmist til að skila af okkur farþegum ellegar taka farþega til meginlandsins. Endastöð: Amsterdam. Þar höfð- um við viðdvöl næturlangt. Þar bar mér að hýsa mig og fæða á eigin reikning, kauplaus maðurinn eins og áður er getið. Áhöfnin gisti jafnan á Carlton, lúxushóteli í Amsterdam, menn á ráðherralaunum, forríkir — en í fyrstu ferðinni, sem bar uppá helgi, tveggja daga viðdvöl, var ég svo heillaður af að vera í för með frægum flugstjóra og vélamanni hans að ég kom mér ekki að því að skilja við þá á tröppum hótelsins, enda tóku þeir ekki annað í mál en að ég byggi á hótelinu með þeim, höfðu enda ekki hugboð um fjár- hag minn. Ég lét tilleiðast — eins og álfur — í stað þess að fá inni á ódýru hóteli. Þjónarnir gerþekktu auðvitað flugstjórann og buktuðu sig niður í gólf fyrir honum, færðu okkur í snatri Bols-sjeniver og í framhaldi af honum dýra máltíð. Og þegar mér var vísað til her- bergis míns fannst mér ég vera kominn inní Þúsund og eina nótt; slíkur var íburðurinn, gullin bar- okkhúsgögn, blátt teppi á gólfi og fagurblátt baðherbergi. Kóngalíf. Þetta bílífi kostaði mig öll gyllinin mín á mánudagsmorgni. Dýrt spaug það. í öðru fluginu skildi ég við félaga mína á tröppunum á Carl- ton, kvaðst eiga í borginni vin sem hýsti mig og hvarf við svo búið með skrínukost minn inní almenn- að hverfa heim og hyggja upp íslensk flugmál 66 mannasætin handa vélamannin- um, færa til leiðslur o.s.frv: og koma að nýju fyrir stýrisbúnaðin- um fyrir aðstoðarflugmanninn. Þessar breytingar voru gerðar á vélinni um leið og skoðun fór fram á henni og var ekki lokið fyrr en í byrjun mars. Á meðan starfaði ég í flugrekstrardeildinni, hóf þar störf strax í byrjun janúar. Ég var auðvitað kauplaus allan tímann hjá DDL, bæði í flugrekstrardeild- inni og fluginu, það var ekki þörf fyrir mig. Starfið var nám. Ég var því ekki fjáður fremur en fyrri daginn. Mér var uppálagt að stunda vinnu mína í dökkbláum fötum, samlitum rykfrakka — og húfu í stíl þegar ég fór að fljúga. Ég varð mér úti um þessar flíkur hjá 3. flokks klæðskera, var svo heppinn að komast þar yfir föt sem einhver hafði látið sauma á sig og ekki sótt. — — —? Já — þau pössuðu svona nokk- urn veginn, allavega voru þau hátíð borið saman við pokafötin gömlu. — — —? Nei, ég hvorki svalt nú né hírðist í Helgolandsgötu. Agnete sonardóttir Wilhelm og Paul Hey maður hennar, tryggingaforstjór- inn, hýstu mig í Sophiesminde í Charlottenlund, og ekki í kot vísað: Hjónin lifðu í samræmi við stöðu og efni húsbóndans, sem var mikill heiðursmaður og dagfars- prúður með afbrigðum, en Agnete kvenskörungur sem sópaði heldur betur að, hún kom fólki kaldgeðja einnar krónu fatagjald, krónu sem ég ekki átti og komst í afar slæma klípu. En ég var svo heppinn að Lassen skólafélagi minn var staddur þarna; hann var þá orðinn orustuflugmaður og því ekki fjár vant lengur. Lassen, segi ég, þú getur víst ekki lánað mér krónu? Jújú, sjálfsagt, svarar hann, — en bætir við í gamni: Sé ég þana nokkurntíma aftur? Það kemur á daginn, svaraði ég. Nú — þessi fundur er sögulegur að því leyti að þegar ég minnist hans rifjast upp fyrir mér fátækt mín og landa minna í Kaup- mannahöfn á þessum árum. Áð leystum vandanum með krónuna hófst fundurinn — og fyrirlestur- inn var svo langur að á honum var gert hlé til að menn gætu notið veitinga, öls og brauðs. Ég lenti við borð milli tveggja manna, Crone-Levin, sem ennþá er góður kunningi minn og fulltúi í flug- málastjórn Dana og veðurfræð- ingur á Kastrupflugvelli, hinn var Mossdal, yfirmaður fjarskipta- rnála flugmálastjórnarinnar. Þeir pöntuðu sér öl og smurt brauð og ég hugsaði með mér: ekki getur þú setið hér yfir engu, ekki að vita nema borðfélagar þínir missi þá lystina, þú ert skyldugur að taka einn öl og eina brauðsneið þeim til samneytis og láta skeika á sköp- uðu með greiðsluna, freista þess að fá gjaldfrest hjá ritara klúbbs- ins. En þegar til kom var ritarann hvergi að sjá, þjónninn sá um innheimtuna — og þarna stóð hann allt í einu yfir mér með reikninginn reiddan. Ég greip um brjóstvasann, svona sjáðu, og sagði: Hver skollinn. Ég hef gleymt veskinu heima; ég skipti nefnilega um föt. Mér þykir þetta leitt. Ég lék þetta mjög vel, hélt ég — en þjónninn var sýnilga á annarri skoðun; einblíndi bara á mig alveg miskunnarlaus, enda var hér um að ræða hvorki meira né minna en heilar fimm krónur; fínn staður. En það sannaðist þarna sem oftar að þegar neyðin er stærst er hjálpin næst. Mossdal sagði gall- ant og elskulegur: Má ég ekki leggja út fyrir þessu fyrir þig? Ég þáði það með þökkum og harmaði klaufaskap minn, þennan með veskið. Nú — það er svo önnur saga að fyrirlesturinn var svo Iangur að þegar honum lauk voru S-lestarn- ar hættar að ganga og ég mátti þramma í úrhelli tveggja klukku- stunda vegalengd útí Charlotten- lund. Ég var á gömlu skónum hans pabba og komið að kveðjustund, þessi næturganga í ausandi rign- ingu reið þeim að fullu. Lassen sá krónuna sína aldrei; hann fórst tveim dögum síðar. Við undruðumst oft í „villtu listflugi", eíns og táningar myndu kalla það í dag, að vélarnar skyidu þola álagið þótt sterkbyggðar væru, og þar kom að ein brast, flugvél Lassen. Annar vængurinn brotn- aði. Gæruvettlingarnir sem við not- ummerki slyssins þegar Lassen fórst. En ég komst ekki hjá að sjá ummerki slyssins þegar vinsælasti flugliðsforinginn okkar, Hojlund, fórst í Ringsted. Vél hans stakkst í jörðina í blindþokulendingu. Brakið var flutt í eitt flugskýlið okkar. í því var hryggilegt um að litast, það var atað blóði flug- mannsins og hluti af heilanum flaut í vökvanum í brotnum komp- ásnum. Þetta ár varð mikið slysaár í flugdeild danska flotans. Þrír að- rir fórust þetta ár. — — —? Hinir félagar mínir? Fimm af okkur átta sem útskrifuðumst í árslok 35 fórust síðar í flugslysum. Nú eru aðeins tveir á lífi auk mín, Arne Berndstrup bæjarverkfræð- ingur í Álaborg og Paul Stokholm Sörensen óðalsbóndi á Jótlandi. Fimm krónurnar? Svo kreppti að íslenskum vinum mínum í Höfn, námsmönnum, að daginn eftir þurfti þrjá til að skjóta saman í fimm krónu skuldina við Mossdal, öllum vösum snúið við. Einkennilegt þegar maður hugsar til þess núna. I marsbyrjun var flugvélin OY DIG tilbúin — en þá kom enn eitt babb í bátinn. Ég var langyngstur á flugliðsforingjaskólanum, ekki nema tvítugur þegar hér var komið sögu og Topesö-Jensen, yfirmaður danska loftferðaeftir- litsins, þverneitaði mér um at- vinnuskírteini til farþegaflugs ingsgarð, nærði mig þar og svaf af nóttina á garðbekk undir kápunni minni, svaf raunar margar nætur þarna í görðunum. Jájá, það fór ágætlega um mig, enda hlýtt í veðri, nóg ferskt loft; sumir sem þarna lágu bjuggu ekki svo vel að eiga kápu, heldur sváfu undir dagblöðum. Van der Boer hét konsúll Dana og íslendinga í Amsterdam. Sveinn Björnsson skrifaði honum af gæsku sinni og sagði honum frá þessum íslendingi sem flygi milli Hafnar og Amsterdam og kvað það velgerning að bjóða honum í kvöldverð. Áhöfninni væri jafnan ekið að Carlton eftir lendingu og þar gæti hann klófest mig á tilteknum tíma. Og í þriðju eða fjórðu ferðinni þegar ég var að skilja við félaga mína á tröppun- um á Carlton kom konsúllinn á vettvang ásamt elskulegri konu sinni og bauð mér heim. Það var indælt kvöld, ljómandi góður kvöldverður, og að honum loknum notalegt spjall. Þegar ég sýndi á mér fararsnið tók konsúllinn ekki annað í mál en að hann æki mér til náttstaðar míns, spurði mig hvert aka skyldi. Ég gat ekki nefnt garðbekk sem heimilisfang mitt og svaraði því: Kærar þakkir, akið mér þá á Carlton. Hann ók mér að hótelinu, þar sem ég kvaddi hann með virktum og veifaði honum í kveðjuskyni á tröppunum, lá svo á gægjum til að ganga úr skugga um að bíllinn

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.