Morgunblaðið - 24.08.1980, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. ÁGÚST 1980
Hugmyndasamkeppni um byggðaskipulag Ártúnslands í Kópavogi:
Nýlega eíndi bæjarstjórn
Kópavogs til samkeppni um
ibúðabyggð og skipulag Ár-
túnslands i Kópavogi. Alls bár-
ust fimmtán tillogur og voru
veitt þrenn verðlaun en einnig
keyptar tvær tillögur. Fyrstu
verðlaun. 2.5 millj. kr., hlaut
tillaga arkitektanna Knúts
Jeppesen, Páls Gunnlaugssonar
og Arna Friðrikssonar. Önnur
verðlaun, 2 millj. kr., tillaga
arkitektanna Björns S. Halls-
sonar og Sigurþórs Aðalsteinss-
onar.
Þriðju verðlaun, 1.5 millj.
kr., tillaga Iljörleifs Stefánss-
onar arkitekts og Péturs
Ottóssonar. Ennfremur voru
keyptar tvær tillögur á 500 þús.
hvor, tillögur arkitektanna
Hilmars Þ. Björnssonar og
Finns Björgvinssonar og til-
laga Barkar Bergmanns arki-
tekts og Franks Chopin stud.
ark. Allar tillögurnar sem bár-
ust eru til sýnis i kjallara
Kársnesskóla. Kópavogi. Hófst
sýningin þ. 17. þessa mánaðar
en lýkur sunnudaginn 24. ág-
úst. Sýningin er opin kl. 17—22
nema síðasta sýningardaginn
en þá er hún opin frá kl.
14-22.
tv«aAUNi,
Arkitektarnir sem hlutu fyrstu verðlaun fyrir tillögu sina i hugmyndasamkeppninni: f.v.
Páll Gunnlaugsson, Knútur Jeppesen og Árni Friðriksson. Á myndinni sést líkan og teikningar af
tillögunni.
Nýstárleg tillaga
fær fyrstu verðlaun
Laugardaginn 16. ágúst af-
henti formaður dómnefndar,
Magnús Skúlason arkitekt, verð-
laun og þakkaði við það tækifæri
öllum sem þátt tóku í samkeppn-
inni. Auk hans voru í dómnefnd-
inni: Sverrir Norðfjörð arkitekt,
Kristinn Kristinsson byggingar-
meistari, Loftur Al. Þorsteins-
son verkfræðingur og Sólveig
Runólfsdóttir húsmóðir.
Megináherzla
á manneskjulegt
umhverfi
Blaðamaður Morgunblaðsins
ræddi við Magnús Skúlason,
formann dómnefndarinnar, og
var hann fyrst spurður hvort
tillagan, sem hlaut fyrstu verð-
iaun, yrði notuð við skipulagn-
ingu svæðisins: „Hún verður að
sjálfsögðu notuð og okkur er
einnig heimilt að nota hugmynd-
ir úr þeim tillögum sem hlutu
önnur og þriðju verðlaun ásamt
þeim sem keyptar voru,“ sagði
Magnús. „Á þessu svæði átti að
vera lág byggð sem tengdist
skemmtilega út í byggðina um-
hverfis, og þar sem umhverfisleg
gæði væru mikil. Tillagan kemur
mjög vel heim við þessi sjónar-
mið. Hún leggur megin áherzlu á
að skapa manneskjulegt um-
hverfi þar sem maðurinn situr í
fyrirrúmi. Sum hverfi á höfuð-
borgarsvæðinu virðast fyrst og
fremst hönnuð með einkabílinn í
huga en í þessu hverfi verður
hann númer tvö þó að sjálfsögðu
verði tekið fullt tillit til hans. Á
götunum inni í hverfinu mun
gangandi fólk hafa forgang og
hindrunum komið fyrir til að
torvelda hraðan akstur. Þar
verða göngusvæði, svæði til
leikja og útiveru en brattasta
svæðið þarna verður samkvæmt
tillögunni útivistarsvæði."
Var dómnefndin samdóma um
að þetta væri bezta tillagan?
„Já, og okkur fannst hún að
mörgu leyti bera af. Þó að ýmsar
góðar hugmyndir séu í hinum
tillögunum þá býður engin önnur
upp á eins gott heildarskipulag.
Það var mikil breidd í þessum
tillögum, — mismunur á því
hvernig menn nálguðust vanda-
málið og hvaða hugmyndir þeir
lögðu til grundvallar. — Svona
samkeppni virðist mjög hentug,
— og ódýr — aðferð til að fá
fram góðar hugmyndir. Við í
dómnefndinni erum mjög
ánægðir með hversu margir
sendu inn tillögur og hversu
ágætar margar þeirra voru,“
sagði Magnús að lokum.
Magnús Skúlason arkitekt,
formaður dómnefndar.
Margbreytilegt og
aðlaðandi umhverfi
Þá ræddi blaðamaður Morg-
unblaðsins við arkitektana er
áttu tillöguna sem fékk fyrstu
verðlaun, þá Árna Friðriksson,
Knút Jeppesen og Pál Gunn-
laugsson. Samstarfsmaður
þeirra, Stanislas Bohic, og að-
stoðarmaður, Valdemar Harðar-
son, voru ekki viðstaddir þannig
að ekki var hægt að hafa tal af
þeim.
Þeir félagar voru sammála um
að nýjungarnar í þessari tillögu
væru svar við auknum kröfum
sem fólk væri farið að gera til
umhverfis síns. I tillögu þeirra
væri fyrst og fremst hugsað um
manneskjuna, — hvernig hún
upplifði umhverfi sitt. Áður
hefði verið horft of mikið á
einstakar þarfir, s.s. einkabílinn.
í tillögunni væri reynt að þjappa
meira saman, t.d. með því að
hafa bílskýli við götuna fyrir
framan húsin og skapa þannig
meira rými.
Er þarna um að ræða aftur-
hvarf til fortíðarinnar?
„Nei, ekki að öllu leyti að
minnsta kosti,“ svaraði Páll,
„nýtistefnan (funktionalism)
hefur e.t.v. verið full mikið
ráðandi í byggðarskipulagi hér-
lendis. Þetta var stefna sem átti
mjög vel við á sínum tíma þegar
verið var að útrýma heilsuspill-
andi húsnæði og skapa góð
lífsskilyrði. Hins vegar var
minna hugsað um manneskjuna
sjálfa, — að umhverfið væri
notalegt og margbreytilegt. Nú
eru menn að koma auga á að
ekki er nóg að byggð veiti góð
iífsskilyrði heldur verður hún
líka að vera aðlaðandi."
Hvað viljið þið segja um svona
hugmyndasamkeppni um skipu-
lag hverfa?
„Þetta er mjög jákvæð aðferð
til að fá fram góðar hugmyndir,"
sagði Árni, „og þeir fá mikla
vinnu fyrir lítinn pening með
þessu móti.“
Áttuð þið von á að tillaga
ykkar fengi fyrstu verðlaun?
„Nei, það kom okkur mjög á
óvart eins og fegurðardrottn-
ingarnar segja," sagði Páll hlæj-
andi en tók sig svo á. „Maður
tekur að sjálfsögðu ekki þátt í
svona hugmyndasamkeppni nema
maður telji sig eiga von á að
komast í fyrsta sætið, — á bak
við svona tillögu liggur geysileg
vinna. Við fengum þessi verð-
laun e.t.v. vegna þess að hug-
myndir okkar eru hæfilega jarð-
bundnar og nýta landrýmið
þarna vel.“
„Eg held að í framtíðinni
myndi borga sig að skipuleggja í
minni einingum eins og gert
hefur verið með þetta hverfi,"
sagði Knútur. „Stefna að því að
ná samræmi í litlar einingar og
mynda strúktúr þar sem allir
þættir heildarskipulagsins spila
saman og mynda fallega heild.“
Undir þetta tóku þeir Árni og
Páll.
OBSERVER
Breyttir tímar í Kínaveldi
Búist er við, að væntanleg
afsögn Hua Guo-fengs forsætis-
ráðherra og fimm aldinna vara-
forsætisráðherra, sem runnin
er undan rifjum hins óútreikn-
anlega Deng xiao-pings, sé und-
anfari mikilla breytinga i ollu
kinverska valdakerfinu. öld-
ungarnir munu vikja úr sessi
fyrir unga fólkinu og við störf-
um getulitilla „rauðliða“ munu
taka sérfróðir menn i hægfara
en viðtækri „menningarbylt-
ingu“. f
Þegar Alþýðuþingið kemur
saman seint í þessum mánuði
verða þessir sex kínversku leið-
togar formlega beðnir um að
láta af stjórnarstörfum. Við
starfi Hua mun taka Zhao Ziy-
ang, ákafur stuðningsmaður
Dengs. Hann er nokkru eldri en
Hua, 61 árs gamall, en þrátt
fyrir það unglamb í augum
Kínverja. Meðalaldur varafor-
sætisráðherranna, sem nú láta
af störfum, er 75 ár.
Þó að sex-menningarnir um-
getnu láti af eiginlegum stjórn-
arstörfum munu þeir áfram hafa
hönd í bagga með framvindunni
í Kína. Hua sem formaður
Kommúnistaflokksins og Deng
og tveir aðrir sem varaformenn.
Afsögn þeirra er þó boðberi
nýrra tíma, tíma, sem krefjast
nýrrar tækni en ekki gamalla
spámanna, eins og sjá má af því,
að nú er ekki lengur litið á Maó
formann sem óskeikulan í öllum
greinum. Helgimyndirnar og
borðarnir með byltingarslagorð-
um þessa fyrrum goðum líka
manns hafa verið fjarlægð og
verk hans sett undir mæliker
enda er hann sakaður um að
hafa orðið á stórkostleg mistök,
sem valdið hafi kínverskri al-
þýðu ómældum þjáningum. Maó
heitinn á það jafnvel á hættu að
vera úthrópaður sem „léns-
herra".
Hrokafullir flokksfélagar voru
fyrir skömmu varaðir við því að
hafa „hugmyndafræði lénsherr-
anna“ að leiðarljósi og var þá átt
við þá afstöðu þeirra, að þeir
einir vissu allt; að þeir ýttu
undir persónudýrkun; klikuskap;
skriffinnskusérréttindi; hygluðu
ættmennum sínum; tækju
ákvarðanir í efnahagsmálum,
sem þeir hefðu þó ekki hundsvit
á, og þættust svo vissir um
æviráðningu í þokkabót! í fram-
tíðinni á enginn frammámanna
flokksins að fá að sitja lengur en
í 12 ár.
„Hugmyndafræði lénsherr-
anna“ hefur áhrif í öllum afkim-
um flokks og stjórnar og í
flokknum sjálfum takast á tveir
hópar. Gömlu, endurreistu bylt-
ingarmennirnir, sem voru hrakt-
ir og hrjáðir á dögum menning-
arbyltingarinnar, og ungmennin
öfgafullu, sem ofsóknirnar
stunduðu. Milljónir manna úr
báðum hópum eiga eitt sameig-
inlegt: Þeir eru pólitískir upp-
skafningar, sem eiga stöðu sína
að þakka „byltingarstörfum“ en
ekki hagnýtri þekkingu. Gömlu
mennirnir unnu Kína úr hendi
Chiang Kaisheks, ungu hugsjón-
armennirnir ólust upp við þau
einkunnarorð Maós, að „stjórn-
málin stjórnuðu öllu“. Of marga
úr fyrrtalda hópnum skorti sér-
þekkingu og allt of margir úr
þeim síðartalda fyrirlitu hana.
Afleiðingarnar eru þær, að að-
eins um þriðjungur kínverskra
menntamanna getur komið að
einhverju gagni í þeirri tækni-
væðingu, sem nú stendur fyrir
dyrum í Kína.
Stjórnin í Peking hefur verið
óspör á að draga fram í dagsljós-
ið oft á tíðum glæpsamleg ax-
arsköft þessara viðvaninga.
Samyrkjubúið í Dazhai, yndi og
eftirlæti Maós og sem öll þjóðin
átti að taka sér til fyrirmyndar,
reyndist vera klókindalegur en
kostnaðarsamur blekkingavefur
þegar allt kom til alls. Blöðin
hafa flett ofan af óstjórn flokks-
gæðinga, sem leiddi til þess, að
129 námumenn fórust í sex
sprengingum í Jilin-fylki á síð-
asta ári, og 300 aðrir biðu bana í
Hubei þegar gegnum grafinn
jarðvegurinn hrundi saman.
Vankunnátta og vanræksla
skriffinnanna, sem stjórna olíu-
borunum undan Kinaströndum,
hafa valdið miklum slysum og
219 dauðsföllum síðan 1975.
Óþreyjufullir leiðtogarnir í
Peking hafa nú fullvissað
vísindamenn og aðra tækni-
menntaða menn um, að á þá
verði litið með velþóknun svo
fremi þeir sætti sig við stjórn
Kommúnistaflokksins og jafn-
framt gert sjálfbirgingslegum
„hugsjónamönnum“ það Ijóst, að
ef þeir vilja vera taldir „rauðir"
verða þeir að hafa einhverja
sérþekkingu til að bera. Sá
háttur, sem menn höfðu á til að
komast til mannvirðinga, er nú
talinn úreltur og þess í stað eru
menntaðir menn skipaðir í
ábyrgðarmikil embætti en þeim
fáfróðu ýtt til hliðar. Sem dæmi
um það má nefna, að í þýð-
ingarmikil embætti á vegum
héraðsstjórna hafa nú nýlega
verið skipuð kona, líffræðingur
að mennt, og byggingarverk-
fræðingur. Embættismenn, sem
geta dregið upp leysigeislatæki
eða smíðað 10.000 tonna vökva-
lyftu, þykja vissulega tíðindum
sæta í Kína.
Að vera vel að sér í guðspjöll-
um kommúnismans er þó ennþá
skylda hvers Kínverja, því að
mennirnir, sem að baki breyt-
ingunum standa, gera sér fulla
grein fyrir því, að svo kunni að
fara, að þegar vísindin knýi dyra
flögri trúin út um gluggann.