Morgunblaðið - 19.12.1980, Blaðsíða 2

34
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. DESEMBER 1980
Ingvald Eidshaim siglir sínu eigin fleyi úti fyrir Noregsströnd.
og fjölskylduna. Við ákváðum að
gera það þá fyrst og vita hvort
umferðin um Fensfjörðinn
minnkaði ekki á meðan. Þegar
við komum þangað kom í Ijós, að
fjölskyldan var hvorki meira né
minna en 12 manns, börn og
fullorðnir. Mun fleiri en við
áttum von á. En það varð svo að
vera. Við tókum alla um borð og
sökktum mótorbátnum þeirra,
en héldum litlum róðrarbáti.
Þessu var lokið á einni klukku-
stund. Svo stungum við varlega
nefinu fram fyrir nesið, út í
Fensfjörð, og sáum á eftir þýsku
skipalestinni út fjörðinn. Við
settum á fulla ferð og komum
eftir hálftíma siglingu á staðinn,
þar sem við áttum að setja á
land mannskap og útbúnað frá
Hjaltlandi til neðanjarðarhreyf-
ingarinnar um leið og við sigum
varlega inn með nesinu og sund-
ið, inn í litlu víkina, þar sem
bátur neðanjarðarhreyfingar-
innar lá, komum við auga á
varðskip úti í Brandangersundi.
Við hrukkum við. Nú var mikið í
húfi, ef við sæjumst. Þetta kom
okkur á óvart, því jafnvel kunn-
ugum var illa við að sigla á
þessum óþverrastað í myrkri, en
Þjóðverjakvikindin voru sjálf-
sagt að leita að földum mótor-
bátum, sem áttu það til að fela
sig þarna. Við héldum niðri í
okkur andanum. En svo skrýtið
sem það var, þá komu þeir ekki
auga á okkur inni í skugganum
af landi. Strax og þeir voru
farnir hjá, sigum við milli steina
og þangs inn í víkina, slepptum í
land mönnum og farangri og
tókum veikan mann og 12—15
jólatré til Hjaltlands. Við bökk-
uðum út úr víkinni og sigldum til
Hjaltlandseyja, komum þar kl.
15.25 á jóladag, gátum haldið
jólin í rólegheitum og það gátu
tveir af okkar „agentum" og 12
manna fjölskylda líka, nýsloppin
frá klóm Gestapó.
Hveitibrauds-
ferðin til Noregs
Engin furða þótt Önnu Lovísu
liði ekki vel meðan hún beið eftir
manni sínum úr slíkum ferðum.
— Þegar hætta var talin á að
reynd yrði landganga í Noregi og
Ingvald yrði að fara þangað,
sagði hún, ákváðum við að ég
færi til íslands. Þangað fór ég
með Ólaf 14 mánaða og Guð-
björgu litlu á herskipi. Það var
nú meira ferðalagið! Um borð
var eingöngu fólk úr hernum, og
þar sem hætta var á kafbátum,
þegar komið var heim undir
Island urðum við að fara upp á
dekk þrisvar sinnum á dag til
æfinga og til að vera viðbúin. En
aldrei hefi ég verið glaðari en
þegar ég steig þá á land á
Islandi, hálfum mánuði fyrir
stríðslok.
— Til Noregs fórum við svo öll
með litlum norskum fiskibáti frá
Akureyri til Molö. Þetta var
síldarbáturinn Oystein, drekk-
hlaðinn af síld. Börnin voru
sjóveik, og við þurftum að þvo
bleyjur. Frá Molö tókum við
strandferðabátinn til Bergen.
Við komum til Noregs fyrsta
daginn sem Norðmenn fengu
hveiti í brauð eftir stríð. Kokk-
urinn hafði á Islandi keypt
hveiti handa fjölskyldu sinni,
sem var stór, og hann tímdi
varla að gefa okkur brauð á
leiðinni. En þegar hann kom, var
hveitið komið í Noregi. Farþeg-
arnir á strandferðaskipinu sátu
og hámuðu í sig hveitibrauð.
Krakkarnir mínir horfðu alveg
undrandi á þessar aðferðir. Þau
gláptu á fólkið, segir Anna
Lovísa og hlær að endurminn-
ingunni. Þessvegna hefi ég alltaf
kallað þetta hveitibrauðsferðina.
Síðan hafa þau Anna Lovísa
og Ingvald búið í Noregi, vegna
starfa hans þurftu þau oft að
flytja, bjuggu í Bergen, Christi-
ansand, tvisvar í Osló.
Sinn eigin
skipasmiður
Og hvað gerir svo maður, sem
hefur lifað svo viðburðaríku lífi
og haft mikið að gera, eftir að
hann sest í helgan stein? Ingvald
0. Eidsheim sjóliðsforingi hefur
næg verkefni. Fyrir utan það að
hann er þátttakandi í svonefnd-
um Lyngeklúbbi, sem menn úr
landher og flota Norðmanna á
stríðsárunum mynduðu til að
halda samband sín á milli, þá
smíðar hann báta, enda siglinga-
maður góður. Heima hjá sér
hefur hann sjálfur smíðað 4
seglbáta. Fyrst 24ra feta bát, og
í kjölfarið tvo aðra svipaða, sem
hann seldi alla. En nú síðast
smíðaði hann bátinn sinn, 32ja
feta Colien Archer-bát, og unir
sér vel við að sigla honum.
Báturinn sá getur tekið þátt í
siglingakeppnum í stormi. Fyrir
utan mastrið og seglið er hann
algerlega hans eigið handverk.
— Meðan á þessu stóð, var ekki
hægt að tala við hann í tvö ár
um annað en báta, segir kona
hans og hlær. En nú kveðst
Eidsheim vera að byrja á að rita
niður minningar sínar, hvað sem
úr því verði.
Þau hjónin kusu að setjast að í
Christiansand í ellinni, þegar
þau gátu ráðið sínum bústað.
Keyptu sér þar hús. Dóttirin býr
þar rétt hjá. Það var áður en
verðlag þaut upp í Christiansand
vegna olíuvinnslunnar í sjó. Nú
búa margar íslenzkar fjölskyld-
ur, sem starfa við olíuborunina, í
Christiansand. Segist Anna vita
um 12 íslenzkar fjölskyldur í
bænum.
Hún segir að á fyrstu árunum
hafi sig oft langað heim til
íslands. Og hún notaði hvert
tækifæri til að skreppa, gaf m.a.
hverju þriggja barna sinna í
fermingargjöf Islandsferð, svo
þau héldu tengslunum við land-
ið. En eftir að þau uxu úr grasi,
hafa þau hjónin komið í heim-
sókn hingað. Hún kvaðst alltaf
hafa haft opið hús fyrir íslend-
inga og haft marga gesti, auk
þess sem hún hefur verið í
Islendingafélögunum á stöðun-
um, þar sem hún hefur búið.
— Ég hefi alltaf átt ánægju-
legt samband við ísland, tekur
maður hennar undir. Þegar í
skóla kynntist ég Snorra Eddu
og lagðist í gamlar íslenzkar
bókmenntir. Las allt sem ég náði
í um fund íslands, Grænlands og
Ameríku. Svo það hefur kannski
ekki verið svo mikil tilviljun, að
ég fór til íslands og gifti mig þar
íslenzkri konu. Og Anna hefur
verið góður sendiherra lands
síns í Noregi, það get ég vottað.
- E.Pá.
Ingvald tók tig til og amíðaói sína eigin akútu, sem hann nýtur þess
aó sigla. Fyrir utan mastrió og seglin er skútan hans eigió
handarverk.

3. umferð Ólympíumótsins:
Spánverjar
sluppu með
jafntefli
Ef allt hefði farið sem horfði i
viðureign islensku sveitarinnar
við Spánverja hefðu úrslitin
áreiðanlega orðið okkur hagstæð-
ari en raun bar vitni. Eftir
tveggja tima taflmennsku var
sem alls staðar hallaði heldur á
Spánverjana, sérstaklega á borð-
um þeirra Jóns L. og Jóhanns,
sem höfðu hvitt. Spánverjar
tefldu fram sinu sterkasta liði í
þessari viðureign, stórmeisturun-
um Diez del Corral, Bellon og
Pomar auk alþjoðameistarans
Rivas. Þeir Bellon og Pomar
þykja þó i lakari flokki stór-
meistara, þannig að við töldum
okkur ekki sérlega óheppna með
andstæðinga.
Diez del Corral — Helgi Vi — Vfe
Bellon — Jón 0—1
Pomar — Margeir Vfe — xk
Rivas — Jóhann 1—0
Helgi tefldi byrjunina vel og
andstæðingur hans mátti þakka
fyrir jafntefli. Bellon tefldi byrj-
unina fullfrumlega gegn Jóni og
fékk aldrei að sjá minnstu sólar-
glætu. Þar með var fyrsti stór-
meistarinn fallinn í valinn fyrir
íslensku sveitinni. Við Pomar
sömdum jafntefli snemma, en ég
hefði þó að öllum líkindum átt að
tefla áfram, svo sem rannsóknir
sveitarinnar um kvöldið leiddu í
ljós. Jóhann fékk góða stöðu eftir
byrjunina, en eftir að drottn-
ingarnar fóru af borðinu lék hann
mörgum veikjum leikjum, þannig
að fyrst missti hann taflið niður í
jafntefli og síðan tap. Sigur okkar
hefði því ekki verið ósanngjarn,
enda virkaði spænska sveitin ekki
sannfærandi þrátt fyrir alla titla
sína.
Á efsta borði unnu Ungverjar
Svía örugglega með þremur vinn-
ingum gegn einum. Fyrstu Aust-
ur-Evrópusveitirnar til að tefla
saman voru Júgóslavar og Búlgar-
ar. Þeirri viðureign lyktaði með
eins vinnings sigri hinna fyrr-
nefndu. Á fyrsta borði vann Lju-
bojevic Emenkov, en öðrum skák-
um lauk með jafntefli.
Þar með voru Ungverjar komnir
einir í efsta sætið, með ÍO'k
vinning, en ísraelsmenn voru
næstir með 10 vinninga. Þá komu
Rússar, sem unnu stórsigra á
Austurríkismönnum, í þriðja sæti
ásamt Júgóslövum og Pólverjum,
með 9V4 v. Með 9 vinninga voru
m.a. Islendingar í ágætum félags-
skap, Bandaríkjamanna, Englend-
inga o.fl. í 6,—11. sæti. Með öðrum
orðum langbezta byrjun íslend-
inga á þeim þremur Ólympíumót-
um sem tefld hafa verið eftir
Monrad kerfi.
Hvítt: Jón L. Árnason
Svart: Bellon (Spáni)
Caro-Kann vörn
1. e4 - cG, 2. d4 - d5, 3. Rd2 -
dxe4, 4. Rxe4 — RÍ6 (Bellon er
einn af staðföstum áhangendum
þessa umdeilda afbrigðis. Hann
lagði m.a. Jan Timman að velli
með því á svæðamótinu í Amster-
dam árið 1978).
5. Rxf6+ — gxf6, 6. c3 — Bf5, 7.
Rf3 - Rd7, 8. g3 - Da5!? (Eftir
8... e6, 9. Bg2 — Bd6 er komin
upp sama staða og í skák Jóns og
bandaríska stórmeistarans
Christiansen á Lone-Pine mótinu í
vor. Hugmyndin á bak við 8...
Da5 er að svara 9. Bg2 með Db5 og
hindra á þann hátt hvít í að hróka,
auk þess sem svartur myndi fagna
Skák
eftir Margeir
Pétursson
Víða leitað fanga
Gestir í gamla trénu.
Ævintýri og ljóð frá ýmsum
löndum.
Ritstjórn: Anine Rud, Dan-
mörk, Eva von Zweigbergk, Sví-
þjóð, Aili Palmén, Finnlandi, Jo
Tenfjord, Noregi.
Þorteinn frá Ilamri valdi ís-
lenzka efnið og þýddi bókina með
fáum undantekningum.
Setning, umbrot, filmuvinna:
Prentstofa G. Benediktssonar.
Prentun framkvæmd i Pól-
landi.
Einkaréttur á íslandi Bjallan
hf.
Gestir í gamla trénu er úr
ritröðinni „Barndomslandet", sem
komið hefir út á Norðurlöndunum
öllum og kemur hér fyrir sjónir
islenzkra lesenda með stuðningi
frá norræna menningarmála-
sjóðnum (Nabolandslitteratur-
stötten). Það eru „sérfræðingar"
um lesefni barna sem völdu til
þessarar bókar, hinir sömu er
drógu efni til bókarinnar Berin á
lynginu, sem kom hér út árið 1977.
Enn hafa þeir farið víða til fanga,
leita í gullkistum þjóða að ger-
semum sem börn gleðja og þroska.
Við sjáum þau víða á för, suður
alla Evrópu, vestur í henni Amer-
íku, Þorsteinn skáld frá Hamri
réttir þeim efni héðan-norðan af
íslandi.
Það er erfitt að velja svo öllum
líki, enda af mörgu að taka, en víst
er um það, að það sem hér birtist á
erindi til barna. Yfir 60 töldust
mér þættirnir, svo augljóst er að í
þessari bók finna flestir fleira en
eitt og fleira en tvennt við sitt
hæfi. íslenzka efnið er sótt til
fræðaþulanna Árna Björnssonar,
Jóns Árnasonar og Ólafs Davíðs-
sonar, skáldanna Arnar Arnar,
Guðmundar Guðmundssonar og
fleiri og fleiri.
Skemmtilegt þótt mér að sjá vin
minn Æra Tobba meðal höfunda,
hafði aldrei komið til hugar að
hitta hann á bekk með H.C.Ander-
sen og öðru prúðbúnu stórmenni.
En þegar ég sé skreytingu Kate
Greenaway við ljóðið hans um
kettina mörgu, þá fyllist ég þakk-
læti til Þorsteins fyrir það að ljá
honum síðu í bókinni.
Þorsteinn frá Hamri hefir þýtt
allt sem þarna birtist, af erlendu
efni, með fjórum undantekning-
um. íslenzkum lesendum þarf ekki
að segja það, að hann er meðal