Morgunblaðið - 16.05.1981, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. MAÍ1981

Dr. Sigurbjörn Einarsson
biskup
Spurt er:
í grein, sem ég las í Morgunblaðinu
í vetur, var sagt m.a., að kirkjan hefði
kennt endurfæðingu í fornöld, en svo
hefði einhver keisari (mig minnir á 5.
öld) bannað henni að kenna þetta og
þá hefði hún hætt því.
Mig langar að fá nánari upplýs-
ingar um þetta.
Ég man eftir viðtali við
þekktan mann hér í blaðinu í
vetur, þar sem þessu var
haldið fram. Líklega áttu við
það. Þar var ýmislegt athygi-
isvert. En því einkennilegra
að sjá þessa staðhaefingu. í
fyrsta lagi var þarna blandað
saman hugtökum, sem eru
hvort úr sinni áttinni og alveg
óskyld. Það var talað um
endurfæðingu en átt við
endurholdgun. Það er sitt
hvort. Endurholdgun (rein-
carnation) þýðir, að maður
holdgist aftur í einhverri
mynd eftir dauðann, komi
fram í öðru gervi hvað eftir
annað hér á jörðu eða annars
staðar. Þetta hefur líka verið
kallað sálnaflakk. Endurfæð-
ing er hins vegar það, að nýtt
kemur inn í líf manns nú og
hér, sem breytir lífsafstöðu
gagngert, hann kemst í snert-
ingu við lífssvið, sem gefur
nýja útsýn og stefnumark.
Endurfæðing er meginhug-
tak í kenningu Jesú og Nýja
testamentisins. Að öðlast trú
á Krist er að opnast fyrir
áhrifum að ofan, sem vekja
mann eða fæða til nýs lífs.
Þetta er tengt sinnaskiptum
eða iðrun, þ.e. endurmati á
lífsstefnu, en er þó ekki fyrst
og fremst huglægs eðlis, held-
ur ávöxtur af hlutlægri íhlut-
un hins frelsandi Drottins.
Þess vegna er talað um endur-
fæðingu í sambandi við skírn-
ina. Því skírnin er fólgin í því,
að Guð ánafnar einstaklingn-
um persónulega allt það, sem
hann hefur í Kristi gert til
þess að við mættum lifa með
honum í ríki ljóssins, friðar-
ins, kærleikans. Enginn getur
séð Guðs ríki nema hann
fæðist að nýju eða að ofan,
segir Jesús (Jóh. 3) og í sömu
andrá talar hann um að fæð-
ast af vatni og anda. Þar á
hann við skírnina, hún til-
einkar ríkið, sem mótast af
Guðs anda. Föður yðar hefur
þóknast að gefa yður ríkið
(Lúk. 12,32). Og kirkjan tekur
undir við Drottinn sinn:
Lofaður sé Guð og faðir drott-
ins vors Jesú Krists, sem eftir
mikilli miskunn sinni hefur
endurfætt oss til lifandi vonar
fyrir upprisu Jesú Krists frá
dauðum (1. Pét. 1,1,3). Guð
hefur hrifið oss frá valdi
myrkursins og flutt oss inn í
ríki síns elskaða sonar (Kól.
1,13).
Endurfæðing er kjarna-
hugtak í boðun Krists og í
kristinni trú frá öndverðu.
Enginn keisari hefur hlutast í
það, hvorki til eða fá.
En í viðtalinu var sem sagt
ekki verið að ræða um endur-
fæðingu, þótt það orð væri
notað af misgáningi, heldur
endurholdgun. Og sú fullyrð-
ing, að kirkjan hafi kennt
endurholdgun framan af en
verið neydd til þess að hverfa
frá þeirri kenningu, er alger
uppspuni. Þar sem viðkom-
andi maður er ekki líklegur til
þess að fara vísvitandi með
staðleysur um söguleg efni,
hlýtur hann að hafa látið
blekkjast af miður vönduðum
heimildarmönnum, sem hann
hefur tekið trúanlega. Ýmsir
hafa í seinni tíð haft uppi
kappsamlegan áróður fyrir
hugmyndinni um endurholdg-
un. Að sjálfsögðu er öllum
frjálst og engum til lýta að
aðhyllast þá skoðun sem aðrar
og rökstyðja hana samkvæmt
sinni sannfæringu. En engum
er frjálst eða heimilt að falsa
söguna. Ég hef fyrr séð því
haldið fram, að kristnir menn
hafi trúað á endurholdgun,
þar til þeir tóku að spillast.
Það er í eitt skipti fyrir öll
óhætt að fullyrða, að þetta er
hugarburður án allrar fót-
festu í raunveruleikanum.
Endurholdgun er horn-
steinn í trú og lífsskoðun
'Indverja: Maðurinn fæðist
aftur og aftur endalaust. Og
samofin þessari trú er hug-
myndin um karma: Við lútum
lögmáli orsaka og afleiðinga,
sem enginn guð hnekkir. Það
sem þú hreppir í þessu lífi af
gæfu og ógæfu, góðu eða illu,
það er nákvæmlega það, sem
þú hefur unnið þér inn í fyrra
lífi, hvorki meira né minna.
Víðar en á Indlandi hafa
hugmyndir um lífið eftir
dauðann hneigst í þessa átt.
Þess gætti verulega með
Grikkjum til forna. Ekki er
fyrir það að synja, að ein-
hverjir Gyðingar hafi aðhyllst
slík viðhorf. Það skiptir ekki
máli. Hvað segir Biblían? Til
hennar leita kristnir menn
um allt, sem mestu varðar,
hana spyrja þeir um úrslita-
svör við stærstu spurningun-
um. Þar er að finna þá
opinberun, sem varpar ljósi á
hinstu rökin. Sú opinberun
fær inntak sitt og endanlega
merkingu í Jesú Kristi, kenn-
ingu hans og lífi. Og nú er það
staðreynd, að endurholdgun
er hvergi kennd, ekki einu
sinni nefnd í Biblíunni. Það er
hugmynd, sem er henni fram-
andi og andstæð grundvallar-
forsendum í boðskap hennar.
Jesús breytir engu um
heildarviðhorf Biblíunnar í
þessu efni. Hann er þvert á
móti það vitni, sem sker úr
um það, að hugmyndin um
endurholdgun á ekki heima í
hugarheimi kristinna manna.
Jesús sker úr þessu með því,
sem hann segir um eilíft líf.
Og það er sterklega áréttað
með því, sem hann segir ekki.
í augum kristins manns er
það óhugsandi, að hann hefði
ekki berum orðum sagt til um
það, ef hann hefði trúað eða
vitað, að endurholdgun væri
sannleikurinn um örlög
mannsins. Hann sagðist vera
til þes fæddur og í heiminn
kominn, að hann bæri sann-
leikanum vitni. Hefði hann
þagað um þetta, ef það er
sannleikurinn? Það getur ekki
samrímst trú kristins manns
á hann, sem er „votturinn trúi
og sanni" og „hefur orð eilífs
lífs“.
Sigurbjörn Einarsson
Útbreiddasta æskulýðsstarfið
— barnastarf kirkjunnar
bað sem er næst manni
og hefur löngum verið þar
er gjarnan tekið sem
sjálfsagður hlutur. Gott
dæmi um þetta er barna-
starf kirkjunnar. Það
heyrist ekki oft nefnt í
umfjöllun um æsku-
lýðsmál, samt koma viku-
lega saman hópar barna í
kirkjunum út um allt land,
jafnt í sveitum og bæjum
sem á höfuðborgarsvæð-
inu. Ekki liggja fyrir
nákvæmar tölur um þetta,
enda getur barnastarf ver-
ið með margvíslegum
hætti, en ætla má að kristi-
legt barnastarf fari fram á
þriðja hundrað stöðum á
landinu.
Sunnudagaskólinn
Nú eru 200 ár síðan Eng-
lendingurinn Robert Raikes
hóf sunnudagaskólastarf
meðal vinnuþrælkaðra barna
í námabæjum lands síns.
Sunnudagurinn var eini frí-
dagurinn og hann kenndi
þeim lestur og biblíusögur.
Síðan hefur þróunin orðið sú
að sunnudagaskólar eru í
flestum söfnuðum kirkjunnar
þar sem aðstæður leyfa. Er-
lendis eru gjarnan umræðu-
hópar foreldra og aðstand-
enda barnanna, meðan þau
eru í sunnnudagaskólanum.
Hérlendis hafa samgöngu-
örðugleikar torveldað barna-
starf í sveitum. Því hefur
verið tekinn upp sá háttur
víða að hafa stund fyrir
börnin að lokinni messu.
Guðsþjónustan er þá í styttra
lagi, ræðan stutt og færri
sálmar, en að henni lokinni
koma börnin á fremstu bekk-
ina. Þá er fjallað um guð-
spjall dagsins á einföldu máli
og gjarnan í dramaformi, og
segjast margir foreldrar hafa
ekki minna gagn af þeim
stundum en börnin. I bílun-
um á leiðinni heim er þá
gjarnan sungið lagið sem
kennt var í barnastundinni.
Hversdajísskólar
ar skorður fyrir hversu haga
má barnastarfinu, ennfremur
þjóna sumir prestar mörgum
kirkjum og flytja því guðs-
þjónustur á fleiri stöðum og
hafa ekki tíma til barna-
starfs á sunnudögum.
Þess vegna verður hvers-
dagsskólinn æ útbreiddari í
barnastarfi kirkjunnar hér-
lendis. Er’ hann gjarnan á
laugardögum og þá oft í
húsnæði þar sem hægt er að
fördra og hreyfa sig frjáls-
legar en á kirkjubekkjunum.
Fjölskyldu-
guðsþjónustur
I sumum söfnuðum er boð-
ið mánaðarlega til fjöl-
skylduguðsþjónusta. Auðvit-
að eiga guðsþjónustur að
vera fyrir fólk á öllum aldri,
en raunin hefur löngum orðið
sú að mest er miðað við hætti
hinna fullorðnu í almennum
guðsþjónustum og hafa börn-
in gjarnan fundið sér sitt-
hvað til dundurs í messum,
s.s. að telja gluggarúður eða
stjörnur í lofti, eins og flestir
kannast við.
Fjölskyldumessur
Á leið i kirkjuskólann.
Eitthvert kristilegt
barnastarf mun fara fram
á rúmlega 200 stöðum
hérlendis.
byggðar upp sem venjulegar
guðsþjónustur, utan tónlist
og tal er miðað við börn og
áherzla lögð á virkni þeirra.
Hefur verið áberandi hve
ungir foreldrar sækja vel
slíkar guðsþjónustur með
börnum sínum. Einnig verður
æ algengara að aðstandendur
komi með börnunum til
sunnudagaskólans.
Sumarbúðir
Um þetta leyti lýkur vetr-
arstarfi barna í söfnuðum. Er
gjarnan endað með stuttu
ferðalagi og heimsótt kirkja í
grenndinni og síðasta sam-
vera sunnudagaskólans hald-
in þar. Á sumrin eru all-
margar sumarbúðir fyrir
börn starfandi á vegum
kirkjunnar og ekki sízt
KFUM, sem var frumkvöðull
þess starfs.
Fer þar fram kristni-
fræðsla og helgihald ásamt
fjörmiklum leikjum og
ævintýrum. Hefur sú hug-
mynd komið fram að söfnuð-
irnir bjóði börnum úr barna-
starfi sínu til dvalar í sumar-
búðum ásamt fræðurum
þeirra og tengi þannig
sumar- og vetrarstarf.
Heimilisstarfið
En mikilvægasta barna-
starfið er að sjálfsögðu unnið
á heimilunum, við rúm-
stokkinn til dæmis þegar
rætt er við börnin og lesnar
með þeim bænir. Án sam-
starfs við heimilin, kemur hið
opinbera barnastarf kirkj-
unnar ekki að fullum notum,
en gagnkvæmur stuðningur
kirkju og fjölskyldu verður
barninu til ómældrar bless-