Morgunblaðið - 16.08.1981, Side 17

48
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. ÁGÚST 1981
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. ÁGÚST 1981
49
SPJALLAÐ VIÐ
AL OERTER
MARGFALDAN HEIMSMETHAFA í KRINGLUKASTI SEM ÆTLAR AÐ VINNA SÍN FIMMTU GULLVERÐLAUN
^i
Á ÓLYMPÍULEIKUNUM í LOS ANGELES 1984
Grein Þórarinn Ragnarsson
Viö höföum maelt okkur mót
í gestamóttökunni á Hótel
Esju. Þaö fór ekki á milli
mála hver af hinum fjölmörgu
gestum sem þar voru fyrir var
íþróttakappinn og kringlukastar-
inn Al Oerter. Hann bar höfuó og
herðar yfir alla sem þar voru.
Hann heilsaöi mér vingjarnlega
og eftir að hafa komió okkur vel
fyrir hóf ég spjalliö viö þennan
einstaka afreksmann í frjálsum
íþróttum. Oerter er eini íþrótta-
maðurinn fyrr og síöar sem hefur
tekist aó sigra í sömu íþrótta-
greininni á fjórum Ólympíu-
leikum í röö. Fjögur gullverölaun
í kringlukasti. Frábært afrek sem
verður seint eöa aldrei leikió
eftir. Þaö var fyrst áriö 1956, sem
Oerter sigraði. Síðan á Ol-leikun-
um 1960, 1964 og 1968. Al Oerter
er fæddur og uppalinn í New
York og hefur búiö þar alla tíö, ef
undanskilin eru þau ár sem hann
stundaði háskólanám í Kansas.
Ég baö Oerter fyrst aó segja mér
frá því hvers vegna hann hóf aó
æfa kringlukast og stunda frjáls-
ar íþróttir.
— Eins og títt er meö unga pilta
í Bandaríkjunum þá hóf ég fyrst aö
leika bandaríska knattspyrnu í
gagnfræöaskóla, jafnframt lék ég
mér í kýlubolta. Ég haföi líka
mikinn áhuga á frjálsum íþróttum
og hóf að æfa þær þegar ég var 14
ára gamall. Fyrst var ég ákveðlnn í
því aö veröa spretthlaupari. Þá
keppti ég í 100 og 200 metra
hlaupum. Gekk líka bara nokkuö
vel í þessum greinum. En ég
stækkaöi nokkuö ört á þessum
árum og þyngdist. Ég reyndi fyrir
mér sem míluhlaupari. Mílan heill-
aöi marga unga menn sem reyndu
fyrir sér sem frjálsíþróttamenn. En
áfram hélt ég aö þyngjast og
styrkjast, svo aö þaö lá beinast viö
fyrir mig aö reyna viö kastgreinar.
Þar sem í mörgum ríkjum er
bannaö aö kasta spjóti og sleggju í
gagnfræöaskólum, reyndi ég fyrir
mér í kúlu og kringlu. Ég féll fyrir
kringlukastinu, og hef haldið mér
viö þá grein alla tíö síðan. Ég var
15 ára gamall þegar ég tók þátt í
minni fyrstu kringlukastkeppni. Þá
kastaöi ég rúma 44 metra. Reyndar
með lítilli kringlu. Ári síöar 47
metra og síöan fór þetta batnandi
ár frá ári.
Þriöja áriö sem ég keppti í
kringlukasti setti ég svo bandarískt
skólamet í kringlukasti. Þaö varö til
þess aö ég fékk styrk tll þess aö
stunda nám viö háskóla og haföi
gott tækifæri til þess aö æfa íþrótt
mína af kappi.
Það var svo stórkost-
legt að vinna fyrsta
gullið á Ól-leikunum
Afrek Al Oerter á Ól-leikum eru
einstök. Fyrsti Ól-sigur hans var
árið 1956 í Melbourne Ástralíu.
Hvaö hafði Oerter um þá leika aö
segja?
— Þeir veröa mér ávallt eftir-
minnilegir og ofarlega í huga mín-
um. Ég var aöeins tvítugur áriö
1956. Satt best aö segja átti ég
ekki von á því aö komast í Ól-lið
Bandaríkjanna. Þaö er nefnilega
æöi erfitt. Haldiö er sérstakt úr-
tökumót á hverju ári. Og þrír bestu
í hverri grein fá farseöil á Ólympíu-
leikana. Þaö er því mikilvægt aö
vera í mjög góöri æfingu á réttu
augnabliki. Keppni í úrtökumótun-
um er afar hörö og taugatrekkj-
andi. Mér heppnaðist samt aö vera
í einu af þremur efstu sætunum og
var sendur til Melbourne.
Feröin til Ástraliu var mín fyrsta
utanlandsferö og hún var mér mikil
lífsreynsla.
Ég var mjög taugaóstyrkur fyrir
sjálfa keppnina. Ég keppti á móti
reyndum kösturum og var ekki
Merkilegasta — kannske
Mexico áriö 1968 var kringlukast
Bandaríkjamannsins Al Oerter, sem vann Olympíugull í fjóróa sinn í röð. Eins og í þrjú fyrri skiptin varó hann aó sigra heimsmethafa og
kasta lengra en hann hafói áöur gert til aó hljóta sigur. Sigurkast hans var 64,78 m, en heimsmethafinn Jay Silvester kastaöi aöeins
61,78 m og varó í fimmta sæti. Á myndinni má sjá Al Oerter í hringnum á leikunum í Mexico.
Kringlukast var ein
þeírra greina er Grikkir
til forna kepptu í á hinum
miklu mótum sem kennd
voru við borgina Ólympíu,
en til þeirra var efnt fyrir
árþúsundum. Eitt fræg-
asta og þekktasta lista-
verk er einmitt högg-
myndin af kringlukast-
aranum Discobolous, sem
Myron meitlaði í stein á
sínum tíma. Kringlan
sem notuð var til forna
var þó stærri og þyngri
en þaö áhald sem notað
er í dag, en það er tvö
kílógrömm og 22 senti-
metrar í þvermál. Kast-
hringurinn, sem kringlu-
kastararnir kasta úr er
2,50 metrar í þvermái.
Kringlukast var önnur
tveggja kastgreina, sem
keppt var í þegar
Ólympíuleikarnir voru
endurvaktir 1896. En það
hryggði Grikki mjög, að
Bandaríkjamaðurinn
Robert Garrett, sem aldr-
ei haföi keppt í kringlu-
kasti, skyldi fara með
sigur af hólmi. Grikkir
þóttust vissir að þeirra
meistari, Athanasics
Paraskevopoulos, mundi
sigra, enda á heimavelli í
Aþenu, en Garrett
kastaði 20 sentimetrum
lengra. Garrett sigraöi
síðar í kúluvarpi á þessu
móti. Það verður að segja
Grikkjum til hróss, að
þeir lögðu meira upp úr
fögrum hreyfingum og
atgervi, en aö kasta sem
lengst.
„Ég reyndi ad gleyma
sársaukanum og lét ógurlegt hróp fylgja kringlunni eftir“
Al Oerter ásamt vin-
konu sinni á Reykjavík-
urleikunum.
Eg veit aó ég get unnið
kringlukastió á leikun-
um í Los Angeles 1984,
sagói Oerter.
Tékkin Ludvig Danek einn helsti keppinautur
Oerters í mörg ár. Hann varö annar í Tokyo áriö
1964. Þrióji árið
1968 í Mexico.
Og sigraði loks árið
1972 í MUnchen,
kastaöi 64,40 m.
Þá keppti Al
Oerter ekki.
Oerter á fullri
feró í hringnum,
og einbeitnin skín
út úr svipnum.
bjartsýnn á góöan árangur. En
heppnin var meö mér. Ég haföi
góöan aöstoöarmann aö nafni
Drake. Hann sá hversu tauga-
óstyrkur ég var og gaf mér góöar
ráöleggingar. Hann sagöi viö mig:
Útilokaöu alla hugsun um keppnina
sjálfa. Hugsaöu bara um fyrsta
kastiö þitt. Leggöu alla áherslu á
þaö kast. Hann talaöi í mig kjark,
og hélt áfram aö segja mér að
einbeita mér aö fyrsta kastinu.
Þegar ég hóf keppnina var öll
einbeiting mín á minni fyrstu til-
raun. Kastiö heppnaöist mjög vel
og ég ætlaöi varla aö trúa mínum
eigin eyrum, þegar þulurinn til-
kynnti nýtt Ólympíumet í kringlu-
kasti 56,36. Þetta varö mitt lengsta
kast og dugöi mér til sigurs. Hin
köstin og það sem á eftir kom er
enn og var þá í þoku t huga mér. Ég
var varla meö sjálfum mér, svo
ánægöur var ég.
— Þaö voru marglr heimsfrægir
kastarar sem tóku þátt í leikunum
og enginn átti von á því aö ég
myndi fara meö sigur af hólmi.
Félagar mínir, þeir Fortune Gordi-
en og Desmond Koch, áttu báöir
betri árangur fyrir leikana. Gordien
átti reyndar heimsmetiö í greininni
um þessar mundir.
Á blaöamannafundi eftir keppn-
ina, man ég eftir því dö hafa sagt
aö þaö heföi veriö svo stórkostlegt
aö vinna gullverölaunin aö ég
ætlaöi mér aö vinna fimm gullverð-
laun á Ól-leikum. Þau eru oröin
fjögur og eiga eftir aö veröa fimm.
Tapaöi ekki keppni
í tvö ár
Eftir leikana í Melbourne hélt ég
áfram námi viö háskólann. Keppti
jafnframt mjög mikiö og gekk vel.
Ég setti strax stefnuna á næstu
Ólympíuleika sem fram áttu aö fara
fjórum árum síöar í Róm. Síöustu
tvö árin fyrir leikana, 1958 til 1960,
sigraði ég í öllum mótum sem ég
tók þátt í. Ég haföi þaö á tilfinning-
unni aö enginn gæti sigraö mig. Eg
var mjög sterkur um þessar mundir
og kastaöi vel. Ég var ekki í neinum
vandræöum meö aö veröa einn af
þremur fyrstu í úrtökumótinu
heima fyrir. En þegar kom aö
sjálfum Ól-leikunum þá gekk mér
mjög illa.
Ég man alltaf eftir því aö í sjálfri
keppninni var ég allt aö því kominn
aö fara aö örvænta. Þaö var sama
hversu mikiö ég lagöi mig fram,
köstin mistókust. Tæknin hjá mér
var ekki í lagi. Ég fór aö hugsa meö
sjálfum mér hvort mér ætlaöi
virkilega aö mistakast.
Vinur minn, Rink Babka, sem um
langt árabil var einn af betri
kringlukösturum í heimi var minn
aöalkeppinautur á þessum leikum.
Viö höföum æft vel og lengi saman
fyrir leikana og þekktum því kast-
stíl hvors annars út í gegn. Babka
reyndist mér betri en enginn í sjálfri
keppninni. Hann sagöi mér í sífellu
hvaö ég þyrfti aö laga. Ég sló ekki
mjööminni nægilega mikiö fram í
sjálfu útkastinu, og fylgdi ekki
kastinu nægilega vel eftir. Þetta
tókst mér loks aö laga í næst
síöustu tilraun minni. Fimmta kast-
inu og sigra. Ég kastaöi 59,18 m.
Vinur minn Babka varö í ööru sæti,
kastaöi 58,02 m. Hann heföi sigraö
örugglega ef ég heföi ekki getaö
lagaö stílinn hjá mér. Samt lagöi
hann sig allan fram viö aö hjálpa
mér. Sannur vinur og íþróttamaö-
ur. Tveimur árum eftir keppnina í
Róm tókst mér svo loks að setja
heimsmet í greininni.
Heimsmetiö kom 18. maí 1962.
Þá kastaöi ég 200 fet og 5’/2
þumlung, eöa 61,10 metra. Sama
ár sló Rússinn Vladimir Trusenyov
met mitt. Ég náöi metinu aftur
sama ár, 1. júlí, og varö því feginn.
Bætti ég heimsmetiö um rúma 20
sentimetra. Ég kastaöi 62,44
metra, sem var minn besti árangur
þaö ár. Þetta met stóö allt til aö ég
bætti þaö áriö eftir.
Áriö 1963 tvíbætti ég heimsmet-
iö. í apríl setti ég heimsmet,
kastaöi 62,62 metra. Og á sjálfu
Ólympíuárinu, 1964, bætti ég metiö
enn frekar. Kastaöi 62,94 metra 25
apríl. Ég haföi undirbúiö mig af
kostgæfni undir Ólympíuleikana og
ætlaöi mér ekkert annaö en sigur.
Keppnin á
Ol-leíkunum 1964
sú erfiðasta sem
ég hef tekið þátt í
— Þrátt fyrir aö ég heföi sett
heimsmet snemma á árinu 1964
var ég ekki álitinn sigurstranglegur
á Ól-leikunum. Mér gekk illa á
úrtökumótinu heima fyrir. Tékkinn
Danek, frábær kringlukastari, tók
af mér heimsmetiö í ágúst sama ár.
Þá fer margt ööru vísi en ætlaö er.
— Á æfingu sex dögum áöur en
Ólympíuleikarnir hófust, meiddist
ég mjög illa. Ég var aö kasta í
rigningu. Kasthringurinn var háll,
og ég varö aö fara varlega. Þjálfari
minn vildi engu síöur aö ég tæki vel
á. í einu kastinu rann ég til í
hringnum og hrasaöi illa. Eg var
fluttur á sjúkrahús og í Ijós kom aö
ég haföi brákaö í mér rifbein og
tognaö í mjööm. Læknar sögöu
mér aö þaö væri engin von aö ég
gæti tekiö þátt í kringlukastkeppn-
inni á leikunum. Ég var ekki á sama
máli. Ég ætlaöi ekki aö gefast upp.
Ég spuröi aö því hvort möguleik-
ar væru á því aö meiöslin myndu
versna ef ég keppti og færi varlega.
Nei varla, var svarið sem ég fékk.
Þaö var mér nóg, óg ákvaö aö taka
þátt. Sjálfan keppnisdaginn vakn-
aöi ég snemma og lét íþróttalækn-
ana vefja mig allan. En áöur en þaö
var gert haföi veriö boriö á mig
óhemju af hitameöali. Þegar ég fór
að hita upp fyrir keppnina fann ég
fyrir miklum sársauka.
Ég var sárlega kvalinn. Orkunni
mátti ég ekki eyöa í upphitun. Ég
varö aö fara beint í keppnina sjálfa.
Danek, Silvester og fleiri afbragös
kastarar áttu góö köst í upphitun-
inni. Þaö blés ekki byrlega fyrir
mér. Þaö heföi verið nógu erfitt aö
sigra þá ómeiddur, hvaö þá sár-
þjáöur eins og ég var.
Keppnin hófst. Mér gekk hörmu-
lega illa. Ég gat ekki á heilum mér
tekiö. Eftir sum köstin var næstum
liöið yfir mig af sársauka. Þá brá ég
á þaö ráö, aö ákveöa aö leggja alla
mína krafta í eitt kast og hætta svo
keppni. Þaö geröi ég. Ég fór í
hringinn, lokaöi augunum, beit á
jaxlinn og hóf svo snúninginn. Ég
reyndi aö gleyma sársaukanum og
lét ógurlegt hróp fylgja kringlunni
eftir þegar hún flaug út úr hringn-
um. Þaö hróp kom af sársaukanum
og er eitt þaö mesta sem ég hef
rekiö upp. Ótrúlegt en satt. Á
þessu kasti sigraöi ég í keppninni
og hlaut mitt þriöja Ólympíugull.
Kastiö mældist 61,00 m. Ludvig
Danek varö annar, kastaöi 60,52
metra. Þessi keppni, sem fram fór í
Tokyo, er sú erfiöasta sem ég hef
tekiö þátt í fyrr og síöar. Þaö er
ekkert grín aö keppa meiddur á
slíku stórmóti sem Ólympíuleikar
eru.
Alltaff gert mitt besta
Frá fyrstu tíö hef ég haft þaö fyrir
vana, aö gera mitt besta í keppni.
Leggja mig allan fram. Alltaf reynt
aö ná því besta út úr sjálfum mér.
Aldrei lagt þaö í vana minn aö bera
fram afsakanir yfir veörinu, aö-
stæöum, mat eöa þvíumlíku. Þaö
eru of margir íþróttamenn sem
leggja slíkt í vana sinn.
Vann fjórða
Ólympíugullið 1968
og ákvað að hætta
Ólympíuleikarnir 1968 fóru fram
í Mexico. Fyrir þá leika æföi ég í
rúmar tvær vikur í þunnu lofti hátt
til fjalla. Ég var langt frá því álitinn
sigurstranglegur á leikunum. Tékk-
inn Danek átti besta árangurinn
fyrir leikana. En sem fyrr reyndi óg
aö vera á hátindi þjálfunarinnar
þegar leikarnir fóru fram. Með
yfirvegun og meö því aö nýta mér
reynslu mína tókst mér vel upp, í
sjálfri keppninni. Mér tókst aö
sigra. Sigurkast mitt reyndist vera
64,78 m. Austur-Þjóöverjinn Loth-
ar Milde varö annar meö 63,08 m
og Danek þriöji meö 62,92 m. Eftir
þessa leika ákvaö ég aö hætta
þátttöku í íþróttum. Ég helgaöi mig
börnum mínum og fjölskyldu.
í heil átta ár, frá 1968 til ársins
1976, lék ég eingöngu tennis og
skokkaði örlítiö. Kom ekki nálægt
öörum íþróttum. Og hreyföi aldrei
viö kringlunni. Ég fann ekki til þess
aö ég saknaöi æfinganna eöa
keppnisferöanna. Þaö var gott aö
slaka á eftir öll þessi ár.
Áhuginn
kviknaði afftur
Áriö 1978 var þess farið á leit viö
mig aö gerður yröi sjónvarþsþáttur
um mig. Þetta átti aö veröa einn af
fimm þáttum sem gera átti um
íþróttamenn sem unniö höföu góö
afrek á Ólympíuleikum, eöa unniö
til margra verölauna á leikunum.
Þaö var viö gerö þessara þátta
sem áhugi minn á íþróttinni vakn-
aöi aftur. Viö aö sjá gamlar
fréttamyndir frá liðnum árum.
Ólympíuleikar fyrri ára rifjuöust svo
rækilega upp fyrir mér aö keppnin
var Ijóslifandi í huga mínum. Ég tók
fram gömlu skóna og kringluna og
hóf æfingar. Rólega í fyrstu en svo
af fullum krafti. Ég sé síöur en svo
eftir því. Þaö var gott aö hvíla sig í
átta ár. Nú er gott aö vera byrjaöur
aftur.
Náði sínum
besta árangri
fyrir ári síöan
Ég fór aö hugsa meira um
tæknina í íþróttinni eftir aö ég hóf
æfingar á nýjan leik. í fyrrasumar,
þegar ég var 44 ára gamall náöi ég
mínum besta árangri. Kastaði 70
metra. Ég veit aö ég get gert betur.
Ég stefni núna markvisst aö því aö
sigra á Ólympíuleikunum sem fram
fara áriö 1984 í Los Angeles. Þar
ætla óg mér aö vinna fimmtu
gullverölaun mín.
Hefði aldrei farið
á leikana í Moskvu
Ég var á móti því aö Bandaríkin
sendu liö á Ól-leikana í Moskvu.
Þaö var mín persónulega skoöun
aö leikar friöar, vináttu og bræöra-
lags færu fram í landi sem fremur
slík voðaverk eins og Rússar geröu
og gera í Afganistan og víöar.
Æfir sex daga
vikunnar
Al Oerter er mjög unglegur aö
sjá og heldur sér mjög vel. Þaö er
ekki aö sjá á honum aö þar fari
hálffimmtugur maöur. Ég spuröi
hann því aö því hver væri leyndar-
dómur hans til aö ná slíkum árangri
eins og raun ber vitni og hvernig
hann færi aö því aö halda sér svo
vel.
— Ég hef alla tíö fylgt þeirri
reglu aö passa vel upp á þrjá hluti.
Gott mataræöi, góöa hvíld og
nægan og reglubundinn svefn. Ég
þarf varla aö taka fram aö ég er
reglumaöur á vín og tóbak. Þaö
nær enginn langt í íþróttum sem
hefur þaö um hönd. Varðandi
mataræði vel ég mér ávallt góöan
mat. Ég sleppi Coca Cola og boröa
til dæmis afar sjaldan franskar
kartöflur.
Nú, hreyfing er öllu fólki nauö-
synleg. Ég æfi núna sex daga
vikunnar. Þrjá daga æfi ég í tvo
tíma, hina þrjá í einn tíma.
Það er persónuleg skoöun mín
aö ég geti bætt árangur minn
verulega. Því æfi ég núna meiri
tækni en nokkru sinni fyrri. Það
þarf aö nota kraftana rétt, ööru vísi
nýtast þeir ekki. Ég hef foröast allt
pilluát. Þaö getur veriö hættulegt.
Þegar Ólympíuleikarnir fara fram
áriö 1984 verö ég 47 ára gamall.
Þá ætla ég mér aö vinna fimmtu
gullverölaun mín. Ég veit aö ég get
gert þaö, sagöi Oerter ákveöinn og
viljastyrkurinn skein út úr andliti
hans.