Morgunblaðið - 16.10.1981, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. OKTÓBER 1981
Gerður Hjörleifsdóttir, framkvaemdastjóri íslensks heimilisiðnaðar, virðir fyrir sér handprjónað sjal á sýningunni. Að
baki henni hanga hespur af jurtalituðu bandi, en því miður sjást litirnir ekki á myndinni. (Ljóam. Mbi. Kristján.)
íslenskur heimilisiðnaður 30 ára
- jurtalitað band, sjöl og handprjónaðir vettlingar á sýningu í Hafnarstræti 3
VKRSLUN Heimilisiðnaðarfélags-
ins, íslenskur heimilisiðnaður, á um
þessar mundir 30 ára afmæli. Versl-
unin er nú rekin á tveim stöðum í
Reykjavík, Laufásvegi 2 og Hafnar
stræti 3. I tilefni afmælisins er efnt
til sýningar á ýmsum munum úr
safni Heimilisiðnaðarfélagsins að
DAGBLAÐIÐ birti á þriðjudaginn
niðurstöður skoðanakönnunar
blaðsins um afstöðu sjálfstæð-
ismanna til ríkisstjórnarinnar. Af
þeim, sem blaðið spurði, var 71 eða
44,9% stjórnarandstæðingur, 47 eða
29,7% sögðust fylgjandi ríkisstjórn-
inni, 39 eða 24,7% voru óákveðnir og
einn vildi ekki svara spurningu
blaðsins.
Hafnarstræti 3. Höfuðáhersla er
lögð á þrjú atriði, þ.e. jurtalitað
band, sjöl og hyrnur úr handspunnu
bandi og handprjónaða vettlinga.
Sýningin verður opnuð 15. október
og stendur til 26. október.
Að stofnun íslensks heimilisiðn-
aðar í október 1951 stóðu að jöfnu
Samskonar skoðanakönnun í
maí sl. sýndi 41,2% stjórnarand-
stæðinga, 33,5% fylgismenn
stjórnarinnar og óákveðni hópur-
inn var jafnstór og nú eða 24,7%. í
janúar sl. voru stuðningsmenn
ríkisstjórnarinnar hins vegar
fleiri, eða 49%. Stjórnarandstæð-
ingar voru þá 36,2% og 14,8% voru
óákveðnir.
Heimilisiðnaðarfélagið og Ferða-
skrifstofa ríkisins, en aðalhvata-
maður að framkvæmdinni var
Helga Kristjánsdóttir frá Laug-
um. Framkvæmdastjóri frá upp-
hafi og til ársins 1967 var Sigrún
Stefánsdóttir frá Eyjadalsá, en
1967 tók Gerður Hjörleifsdóttir
við því starfi og gegnir því enn.
Frá árinu 1957 hefur Heimilisið-
naðarfélagið hins vegar staðið eitt
að rekstri verslunarinnar. Hagn-
aður af versluninni hefur staðið
straum af margháttaðri menning-
arstarfsemi félagsins, svo sem
bókaútgáfu, námskeiðarekstri og
útgáfu ársritsins Hugur og hönd,
sem fyrst kom út 1966. Þá mun á
næstunni koma út bók með
munstrum að tvíbönduðum vettl-
ingum í tilefni afmælisins og hef-
ur Kristín Jónsdóttir handavinnu-
kennari teiknað munstrin eftir
gömlum vettlingum og aðlagað
uppskriftirnar því efni sem nú er
á markaðnum.
A fundi með blaðamönnum
sagði Jakobína Guðmundsdóttir,
formaður Heimilisiðnaðarfélags
Islands, að hún vonaði að hægt
verði að koma upp heimilisiðnað-
arsafni á komandi árum.
Skodanakönnun DagblaÖsins:
Enn minnkar fylgi
ríkisstjórnarinnar með
sjálfstæðismönnum
Afreksfólk
í myrkri
Eftir Kristínu
Jónsdóttur
Árið 1925 kom ungur maður
heim til íslands eftir að hafa num-
ið körfugerð í Danmörku. Þessi
maður var Þórsteinn Bjarnason,
sonur Bjarna frá Vogi, alþing-
ismanns og skálds. Þórsteinn
stofnaði síðan Körfugerðinji,
einkafyrirtæki, sem hann rak uns
hann gaf Blindravinafélagi íslands
Körfugerðina árið 1958, en það
rekur hana nú ásamt burstagerð.
Á námsárum sínum í Kaup-
mannahöfn kynntist Þórsteinn því
að blindir geta orðið góðir körfu-
gerðarmenn og stunduðu þá iðn
margir danskir. Á þessum dögum
sat blindur smiður, Sveinn Ólafs-
son, að heimili sínu við Baldurs-
götu og hafði lítið milli handa.
Sveinn var faðir þeirra merku
bræðra dr. Einars ól. Sveinssonar
og Gústavs A. Sveinssonar, hæsta-
réttarlögmanns.
Þórsteinn tók nú til að kenna
Sveini körfugerð og fékk honum
efni heim. Sveinn var snillingur í
höndum og þetta gekk vel.
Sveini var þessi vinna mikils
verð og ég minnist þess hve Vil-
borg Einarsdóttir, kona hans, sem
ég kynntist löngu eftir að hún varð
ekkja, var alltaf þakklát Þórsteini
fyrir að kenna Sveini svo hann gat
haft nokkuð gagnlegt fyrir stafni.
Vilborg, sem náði hundrað ára
aldri, synir þeirra Sveins og fjöl-
skyldur þeirra hlúðu á ýmsan hátt
að Blindravinafélagi íslands á
meðan þau máttu og vil ég fyrir
hönd félagsins þakka það.
1932 stofnaði Þórsteinn Bjarna-
son Blindravinafélag íslands
ásamt nokkrum öðrum velunnur-
um þessa málefnis. Fyrsti formað-
ur félagsins var Sigurður P. Siv-
ertsen, próf. Blindraiðn var sett á
stofn með burstagerð, vefnaði o.fl.
sem unnið var að.
Árið 1939 var húsið í Ingólfs-
stræti 16 keypt og þar er enn starf-
að. En nokkuð hefur framleiðslan
minnkað í seinni tíð vegna þess að
helst er um að ræða aldrað blint
fólk í starfi.
„Þarna eru manneskj-
ur, sem annars ættu
þess ekki kost að vinna,
og þeim er þetta mikils
virði.“
Haustið 1933 stofnaði Blindra-
vinafélag Islands Blindraskóla
sinn, handa nokkrum börnum.
Skólinn var stofnaður af litlum
efnum, við lélegar aðstæður og öll
námsgögn þurfti að búa til.
Ragnheiður Kjartansdóttir,
kennari, var send til sérnáms í
Kaupmannahöfn og kostaði félagið
nám hennar.,
Rósa Guðmundsdóttir, sem var
ein af þessum fyrstu nemendum,
sagði skemmtilega frá þessari
frumstæðu skólastofnun um dag-
inn í útvarpsþætti um skólamál
fatlaðra.
Bæði var það að félagið missti
Ragnheiði frá störfum vegna
breytinga á lífshögum hennar og
börnin urðu eldri og í bili engin
börn á skólaskyldualdri að skóla-
haldið lagðist niður um árabil.
Þó var ekki svo að engin kennsla
færi fram, nýju fólki var kennt að
vinna, nokkrum var kennt að lesa
blindraletur og skrifa á blindra-
ritvél og að nota vanalega ritvél,
svo þau gætu skrifað bréf.
Einum holdsveikum, blindum
pilti var kennt að spila á orgel og
að lesa nótur á blindraletri, en
hann varð skammlífur.
Svo kom að því að aftur stóðu
blind börn á skólaaldri án skóla.
Hefði mátt ætla að skólayfir-
völdum landsins hefði þótt mál að
rumska og stofna skóladeild fyrir
blind börn, en svo var ekki.
Blindravinafélagi íslands fannst
þá ekki mega við svo búið standa
og endurreisti Blindraskólann í
húsi sínu að Bjarkargötu 8, sem
jafnframt var blindraheimili og er
það enn.
Einar Halldórsson, kennari, fór
til sérnáms í Skotlandi vegna skól-
ans og var sú námsför kostuð af
félaginu.
Einar reyndist afburðaduglegur
blindrakennari og það var skólan-
J arðræktarfélag
Reykjavíkur 90 ára
ÞANN 17. október 1891 var Jarð-
ræktarfélag Reykjavíkur stofnað til
að efla og auka jarðrækt í landi
Reykjavíkur og stóðu 11 brodd-
borgarar í Reykjavík að stofnun
þess. Það voru þeir Halldór Kr.
Friðriksson prestaskólakennari,
Þórhallur Bjarnason síðar biskup,
Eiríkur Briem prestaskólakennari,
Magnús Stephensen landshöfðingi,
Björn Jónsson ritstjóri,1 Björn Guð-
mundsson timburkaupmaður, Jón
Jónasson héraðslæknir, Schier
beck landlæknir, Matthías Matthí-
asson í Holti, Halldór Daníelsson
bæjarfógeti og Áumundur Sveins-
son lögfræðingur. Það að ýmsir
áhrifamestu menn í Reykjavík
stóðu að stofnun félagsins segir
sína sögu um þann hug sem var þá
í mönnum gagnvart ræktun og efl-
ir<gu landsins.
Um þessar mundir voru mörg
búnaðarfélög stofnuð, en árið
1888 hófust beinar styrkveit-
ingar úr landssjóði til slíkra fé-
laga og virkuðu þær hvetjandi á
stofnun samtaka til að rækta
landið. Allir stofnendur Jarð-
ræktarfélagsins létu vinna að
jarðræktarstörfum og tóku ýms-
ir þeirra virkan þátt í ræktun-
arstörfunum sjálfir. Fyrsta ára-
tuginn gerðust um 100 menn fé-
lagar í Jarðræktarfélagi Reykja-
víkur, þar af voru um 60 meðlim-
ir virkir jarðræktarmenn, en frá
aldamótum fram yfir fyrra stríð
minnkaði þátttakan nokkuð, en
náði sér verulega á strik á þriðja
áratugnum.
Ekkert svæði á íslandi hefur
Rifjaður heyflekkur í Sogamýri.
Plæging í Seljalandi í Reykjavík 1942.
tekið jafn miklum stakkaskipt-
um síðustu öldina og land
Reykjavíkur. Undir steyptu yfir-
borði höfuðborgarsvæðisins voru
fyrir tiltölulega skömmum tíma
fúamýrar, móhellumelar og
grjótholt. Jarðræktarmenn lögðu
jörðina hægt og bítandi undir sig
á tímabili handverkfæra og hest-
verkfæra, en upp úr 1920 tók við
vélvæddur hraði svo afköstin
tóku undir sig heljarstökk, og
setning jarðræktarlaganna 1923
var sem tímanna tákn um hina
stórtæku þróun jarðræktarinnar.
Voru þá á stuttum tíma ræktað-
ar mýrarnar umhverfis Reykja-
víkurbæ, Vatnsmýrin, Norður-
mýrin, Laugamýrin og Sogamýr-
in, einnig melarnir og grjótholt-
in. Byggðin breiddi sig síðan yfir
þessi tún. Slagorð um græna
byltingu tóku að heyrast. Núorð-
ið er varðveisla þeirra túnskáka
sem eftir eru í Reykjavík hitamál
í samfélaginu.
Þótt lítið sé um jarðnæði í
Reykjavík í dag starfar Jarð-
ræktarfélag Reykjavíkur enn.
Jarðræktun í Reykjavík tilheyrir
nú 90 ára sögu Jarðræktarfélags
Reykjavíkur og er verið að vinna
að ritun þeirrar sögu.
Sá maður sem lengst hefur