Morgunblaðið - 09.12.1981, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. DESEMBER 1981

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 100 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 6 kr. eintakiö.
Ofbeldi og vernd
borgaranna
Hin grimmdarlega árás á fimmtán ára stúlku í Þverholtinu í
Reykjavík á föstudagskvöldið vekur óhug og fyrirlitningu. Hér á
þessum stað verður hvorki verknaði illvirkjans né áverkum fórnar-
lambsins lýst. Hins vegar er ástæða til að geta tveggja þátta í málinu,
því að báðir segja sína sögu. í fyrsta lagi hafði illvirkjanum verið
sleppt úr fangelsi aðeins sólarhring áður en hann réðst á stúlkuna,
hafði hann setið inni vegna ölvunar. En fyrir skömmu var hann
kærður fyrir að ógna ungri stúlku og var þá hnífur tekinn af honum.
I öðru lagi hringdi maður til slökkviliðsins um klukkan hálfellefu á
föstudagskvöldið og sagði, að ung stúlka lægi stórslösuð í Þverholti.
Sjúkrabíll og lögreglubíll fóru á staðinn, fundu ekkert og var talið, að
um gabb væri að ræða. Sá, sem hringdi, sagði ekki til nafns, og er
óvíst, að það hafi verið illvirkinn.
Um fyrri þáttinn er það að segja, að hvort heldur menn eru með eða
á móti refsivist og fangelsum eins og sýnist vera í tísku að rökræða
jafnvel á Alþingi um þessar mundir, er ógæfa sumra manna svo
mikil, að þeir eru best geymdir bak við lás og slá, sjálfra sín vegna og
þeirra, sem á vegi þeirra verða. Það er hreint ábyrgðarleysi að horfast
ekki í augu við þessa staðreynd og bregðast við henni með raunhæfum
hætti. Um margra áratuga skeið hefur það verið á döfinni að reisa
nýtt fangelsi hér á landi, sem fullnægi- þeim kröfum, er til slíkra
stofnana verður að gera nú á öld eiturlyfja og annarra hættulegra
vímugjafa, sem svipta menn allri sjálfsvirðingu og breyta þeim í verri
óargadýr en finnast í myrkviðum frumskóganna. Hræðsla grípur um
sig meðal alls almennings, þegar jafn válegir atburðir gerast og hér
er um fjallað. Til að draga úr því öryggisleysi, sem hræðslunni veldur,
þarf sameiginlegt átak alls þjóðfélagsins að koma til undir styrkri
forystu kjörinna fulltrúa.
Um síðari þáttinn er það að segja, að hafi einhver annar en illvirk-
inn hringt í sjúkralið og lögreglu til bjargar hinni ósjálfbjarga stúlku
og ekki látið nafns sín getið, vekur það til umhugsunar um, hvort
íslenska fámennisþjóðfélagið sé liðið undir lok og þess í stað komið
sviplaust múgþjóðfélag, þar sem einstaklingarnir þora ekki að skipta
sér af afbrotum af ótta við óþægindi og jafnvel árásir. Þegar íslend-
ingar lýsa óhugnaði stórborganna hver fyrir öðrum, nota þeir oft það
dæmi, að þar geti menn legið dauðir á fjölfarinni gangstétt, án þess
að nokkur skipti sér af líkinu. Vonandi á þessi lýsing ekki við um
Reykjavík. Hitt er víst, að uppivaðsla einstaklinga, einkum þó ungl-
inga, á almannafæri er stundum með þeim hætti, að almennir borgar-
ar kjósa fremur að horfa á þá stunda óknytti eða vinna óhæfuverk en
malda í móinn eða grípa til gagnráðstafana. í þessu efni er þó brýnt,
að almenningsálitið bregðist ekki, hvorki sjúkraliðar né lögreglu-
menn fá færi á að vinna störf sín til fullnustu nema með heilshugar
aðstoð hins almenna borgara, sem þorir að minnsta kosti að segja til
nafns, þegar hann ræðir við þessa opinberu fulltrúa, sem bundnir eru
þagnareiði um störf sín.
I öllum nágrannalöndum okkar er eiturlyfjaneysla ungs fólks talið
eitt helsta þjóðfélagsbölið. Því miður hefur eiturlyfjaárátta skotið
rótum hér á landi. Henni til upprætingar hefur margt verið gert og í
því efni hefur fíkniefnadómstóllinn og rannsóknarlið hans staðið svo
vel að verki, að fíkniefnasalar sjá það ráð vænst að efna til samblást-
urs gegn stofnuninni. Þeirri árás verður að svara með viðeigandi
hætti og hérða allar aðgerðir stjórnvalda gegn þessum vágesti — það
verður í senn að uppræta hann og veita þeim umönnun og lækningu,
sem hann hefur hremmt, það er þeim sjálfum fyrir bestu, hvernig svo
sem þeir líta á málið í vímunni.
Fámenn þjóð eins og sú íslenska þarf að takast á við margvíslegan
vanda. Þá fyrst er þó ástæða til að örvænta um framtíð hennar, ef
innanmein ofbeldis og fíkniefna ná að breiðast svo út um þjóðarlík-
amann, að engum vörnum verði við komið. Borgararnir vilja vernd,
þeir vilja að haldið sé uppi lögum og reglu, og í lýðfrjálsu ríki eins og
okkar eiga þeir sjálfir síðasta orðið í því efni.
Brostnar vonir
Ríkisstjórnin var mynduð af tveimur meginástæðum að sögn að-
standenda hennar: Til að bjarga virðingu Alþingis og til að á
árinu 1982 „verði verbólgan orðin svipuð og í helstu viðskiptalöndum
íslendinga" eins og segir í fyrsta ákvæði stjórnarsáttmálans. Virðing-
in fyrir Alþingi felst í því að ríkisstjórnin tekur ekki ákvarðanir um
mikilvæg efnahagsmál nema þingmenn séu í leyfi. Um upphafs-
ákvæði stjórnarsáttmálans og hvort því verði náð segir Jón Ormur
Halldórsson, aðstoðarmaður sjálfs forsætisráðherra, í útvarpsviðtali:
„Því miður ekki.“ Er það raunar dæmigert fyrir ástandið á stjórnar-
býlinu, að vinnumönnunum skuli falið að skýra þjóðinni frá hinum
brostnu vonum og þar með brostnu forsendum fyrir félagsbúinu.
Saga Menntaskólans á Akureyri komin út:
„Þetta er ein dýrms
bók sem ég hef eigr
- sagði Hulda Stefánsdóttir elzti núlifandi kennari menntaskólans er henni var af!
„ÞETTA verður einhver dýrmæt-
asta og kærasta bók sem ég hef
eignast og ég vildi ekki frekar
missa hana en bihlíuna, sem afi
minn gaf mér og Svartar fjaðrjr,
sem Davíð Stefánsson gaf mér. Eg
hlakka verulega til að lesa hana,“
sagði Hulda Stefánsdóttir, elzti
núlifandi kennari Menntaskólans
á Akureyri, er Tryggvi Gíslason,
skólameistari afhenti henni og
Kristjáni Eldjárn, fyrrum forseta
Islands, fyrstu eintökin af sögu
Menntaskólans á Akureyri, sem
nú er komin út.
Við þetta tækifæri sagði
Hulda, sem er dóttir Stefáns
Stefánssonar fyrrum skóla-
meistara, ennfremur að henni
hefði þótt það mikill heiður er
henni hefði verið boðið á 100 ára
afmælishátíð skólans 15. júní
1980 og að henni veittist sá heið-
ur að taka við fyrsta eintaki
bókarinnar úr höndum núver-
andi skólameistara, Tryggva
Gíslasonar. Hún hefði satt að
segja orðið svo hissa, en jafn-
framt þakklát, að sér hefði nán-
ast fundizt að sólin, tunglið og
allar stjörnur himinsins hefðu
steypzt yfir hana. Hún sagði
tengsl sín við skólann ætíð hafa
verið mjög mikil, hún hefði
fæðzt og alizt upp innan skól-
ans, kennt við hann og þekkt
alla skólameistara hans. Því
fyndist sér ætíð að hún ætti ein-
hver tengsl við alla þá, sem út-
skrifazt hefðu úr skólanum.
Kristján Eldjárn, sem bæði
var nemandi, kennari og próf-
dómari við Menntaskólann á
Akureyri, auk þess sem hann
ritaði inngang að sögunni, sagði
að sér þætti heiður og ánægja af
tengslum sínum við skólann og
sér þætti það ánægjulegt að
hafa verið viðstaddur 100 ára
afmæli skólans og eignazt þessa
bók. Hann sagði tilfinninga-
tengsl sín við skólann ætíð hafa
verið mikil og þó hann hefði
fjarlægzt hann í seinni tíð væru
þau tengsl enn mikil. Hann
óskaði síðan Tryggva Gíslasyni,
Tryggvi Gíslason skólameistari
Menntaskólans á Akureyri af-
hendir Huldu Stefánsdóttur
fyrsta eintakió af sögu skólans.
A milli þeirra situr Kristján
Kldjárn, fyrrum forseti íslands,
en honum var einnig afhent
eintak af sögunni.
I.jósm. Mbl. Ól. K.M.
samstarfsmönnum hans og
Menntaskólanum á Akureyri til
hamingju með söguna og sagðist
hlakka til að lesa hana og skoða
myndirnar í henni.
Tryggvi Gíslason, skólameist-
ari Menntaskólans á Akureyri,
boðaði í gær blaðamenn á sinn
fund og kynnti þeim sögu skól-
ans, sem nú er komin út. Við það
tækifæri afhenti hann þeim
Huldu Stefánsdóttur og Krist-
jáni Eldjárn sögu skólans. Sagði
hann meðal annars að sér væri
mikil ánægja að afhenda þess-
um tveimur velunnurum skólans
fyrstu eintök skólasögunnar. Þá
kynnti hann efni og tilurð bók-
arinnar og sagði að 1976 hefði
verið tekin ákvörðun um útgáfu
sögunnar og þá þegar hefði Gísli
Jónsson, kennari við skólann
hafizt handa við efnissöfnun og
skriftir. Síðan hefði ritun sög-
unnar verið skipt þannig að
Tryggvi skrifaði fyrsta hlutann,
sem fjallaði um sögu skólahalds
á Norðurlandi og Möðruvalla-
skólann, sem kennt var í frá
1880 til 1902, er hann brann.
Steindór Steindórsson frá Hlöð-
um, fyrrum skólameistari, skrif-
aði sögu Gagnfræðaskólans frá
1902 er hann fluttist til Akur-
eyrar og til 1930 er hann fékk
full réttindi að lögum til að
tírautskrá stúdenta. Gísli skrif-
aði sögu Menntaskólans frá 1930
og fram til 1980 að hann varð
100 ára og Þórhallur Bragason,
Þorvaldur Garðar Kristjánsson alþingismaður:
Nýtt verði allt fé
sem fjárlög gera ráð
fyrir til olíustyrks
Þorvaldur Garðar Krisljánsson al-
þingismaður hefur lagt fram á Al-
þingi tvær fyrirspurnir til við-
skiptaráðherra er snerta olíustyrki
og hljóða þær þannig: 1. Hverjar
ástæður geta verið fyrir því, að
ekki sé ráðstafað til olíustyrkja
ncma um helmingi af þeim 50
millj. kr., sem fjárlög 1981 gera
ráð fyrir að sé varið í þessu skyni?
2. Vill rfkisstjórnin sjá til þess, að
greidd verði viðbót við olíustyrki
árið 1981, þannig að ráðstafað
verði öllu því fjármagni, sem fjár-
lög gera ráð fyrir til olíustyrkja á
þessu ári ?
Mbl. ræddi við Þorvald Garðar
Kristjánsson og spurði um
ástæður þessara fyrirspurna og
fara svör hans hér á eftir:
„í fjárlögum fyrir árið 1981 er
gert ráð fyrir að verja 50 m.kr. í
styrki vegna olíunotkunar til
húshitunar. Frá 1. jan. 1980 hef-
ur hver olíustyrkur numið kr.
200 á ársfjórðungi. Meðaltals-
fjöldi styrkja á árinu 1981 er
áætlaður um 29 þúsund. Yrði þá
kostnaður, miðað við óbreyttan
olíustyrk, fyrir árið 1981 um 23
m.kr. Auk þess er olíustyrkur
greiddur til rafveitna og skóla og
áætlað að þær greiðslur verði 2
til 3 m.kr. á þessu ári.