Morgunblaðið - 16.09.1982, Side 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. SEPTEMBER 1982
21
Niðurskurður
í Danmörku
rra Ib Björnbak i Kaupmannahöfn.
NÝ STJÓRN borgaraflokkanna í Danmörku hefur hafizt handa um að leysa
af hendi það verkefni, sem er höfuðvandi hennar: að finna liði sem hægt er
að spara á fjárlögum og fá yfirlit yfir hvernig ráða skuli fram úr vandamálun-
um eftir fall ríkisstjórnar sósíaldemókrata.
Poul Schlúter forsætisráðherra
segir að ríkisstjórnin muni ein-
beita sér að baráttunni gegn efna-
hagsvandanum. Vandinn, sem við
sé að glíma heima fyrir, sé svo
víðamikill, að ráðherrarnir muni
halda sig sem mest heima í Dan-
mörku og takmarka utanlands-
ferðir sínar eins mikið og þeir
geti.
Nýja stjórnin er sammála um
að lækkun greiðsluhalla og ríkis-
útgjalda verði að hafa forgang.
Takmarka verði sem mest venju-
bundna lagasetningu. Skipuð hef-
ur verið fimm manna ráðherra-
nefnd, sem hefur einkum það
verkefni að komast að raun um
hvar helzt megi spara.
Stjórnin hefur einnig afturkall-
að allar fjárveitingabeiðnir fyrri
ríkisstjórnar og allar fjárveit-
ingar verða rannsakaðar að sögn
Henning Christophersens fjár-
málaráðherra. Fjármálaráðherra
og efnahagsráðherra eiga að
endurskoða ástand ríkisfjármál-
anna.
Einn helzti fjármálasérfræðing-
ur heimsins, Edmod Stilmann,
framkvæmdastjóri stofnunar
framtíðarrannsókna, Hudson
Research í París, er í heimsókn í
Danmörku. Hann segir að nauð-
synlegt sé fyrir Dani að búa við
þröngan kost í að minnsta kosti í
10 ár, ef þeir eigi að losna úr næst-
um því botnlausu skuldafeni.
Bretar og Argentínumenn:
Refsiaðgerðum
þjóðanna aflétt
Ijondon, 15. sept. AP.
BRETAR og Argentínumenn hættu í dag cfnahagslegum refsiaðgeróum hvor-
ir gegn öðrum og eru þetta fyrstu skrefin í þá átt að endurvekja eðlileg
samskipti milli ríkjanna.
Lundúnablaðið The Financial
Times segir í dag, að ákafir þjóð-
ernissinnar í Argentínu séu mjög
andvígir þessum aðgerðum og að
það hafi verið fyrir þrábeiðni
Bandaríkjamanna að Bretar féll-
ust á þær. Stjórnmálaleg sam-
skipti og verslun eru hins vegar
engin enn sem komið er, en í til-
kynningu frá breska fjármála-
ráðuneytinu sagði, að unnið væri
að því að taka upp viðskipti að
nýju eftir nokkrar vikur.
Financial Times segir, að þessi
ákvörðún sé mikill sigur fyrir
Reynaldo Bignone, forseta Arg-
entínu, og fjármálaráðherra hans,
Jorge Wehbe, sem beittu fyrir sig
fjárhagslegum röksemdum gegn
pólitískum og hernaðarlegum
löngunum andstæðinga sinna.
Bretar frystu um einn milljarð
dollara, sem Argentínumenn áttu
í Bretlandi, og Argentínumenn
aftur 5,8 milljarða í eigu breskra
banka þar í landi.
Búist er við, að nú geti hafist
viðræður um nýja tilhögun á
skuldagreiðslum Argentínumanna
en í lok júnímánaðar sl. höfðu þeir
ekki staðið skil á 2,3 milljörðum
dollara í afborganir og vexti af
samtals 36,6 milljarða dollara
skuld. Mexikó, Pólland og Argent-
ína eru öll á ystu nöf í efnahags-
legu tilliti og er mjög óttast, að ef
þau komast í greiðsluþrot, muni
hið alþjóðlega bankakerfi hrynja
til grunna. Argentína hefur leitað
á náðir Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
í nauðum sínum og einnig reynt að
undanförnu að fá ný lán í Banda-
ríkjunum og víðar.
Pappírsræmum fleygt frá farþegaakipÍMi Caoberra er það leggur upp í
fyrstu áætlunarferð sína síðan Falklandseyjastríðinu lauk. Lúðrasveit
leikur kveðjulög á hafnarbakkanum.
að sannaðist á Bashir
Gemayel að allt er þegar
þrennt er. Tvívegis áður
hafði hann sloppið lifandi frá
hanatilræði, á árunum 1979 og
1980.1 síðari árásinni beið barn-
ung dóttir hans bana, en meö
eftirlifandi konu sinni átti hann
tvö börn önnur, fjögurra mán-
aða son og dóttur sem er tveggja
ára. Gemayel var kjörinn forseti
Líbanons hinn 23. ágúst og átti
að taka við embætti hinn 23.
þessa mánaðar. I'að átti ekki
fyrir honum að liggja, en hann
var jarðsettur í gær.
Bashir Gemayel talaði ekki
um að reisa Líbanon úr rúst-
um. Hann talaði um að byggja
upp nýtt Líbanon. Morðið á
þessum unga hugsjónamanni
sem hafði ótvíræða leiðtoga-
hæfileika, hvað sem pólitísk-
um skoðunum leið, sýnir ef til
vill betur en annað að litla
lýðveldið með þrjár milljónir
íbúa fyrir botni Miðjarðarhafs
er fjarri því að byggja upp
nútímaþjóðfélag þar sem
þegnarnir fá frið til að rækta
garðinn sinn. Enn veit enginn
hver eða hverjir voru valdir að
sprengjutilræðinu í bæki-
stöðvum Falangistaflokksins
þar sem forsetaefnið lét lífið á
þriðjudaginn var, en það verð-
ur að teljast vafasamt hvort
nokkur Líbani átti sér fleiri
óvildarmenn en einmitt
Gemayel eftir að hann var
kjörinn forseti á dögunum.
Gemayel var vægast sagt
umdeildur, enda voru margir
sem leyfðu sér að efast um
hæfni svo eindregins fulltrúa
ákveðins skoðanahóps til að
taka við stjórn Líbanons á
meðan landið var eitt opið sár
eftir styrjaldarátökin þar að
undanförnu og þá einkum eft-
ir innrás ísraelsmanna í land-
ið í sumar. Gemayel var raun-
ar draumaprins ísraelsmanna,
— sá sem Begin ísraelsleiðtogi
taldi vænlegast að lynda við.
Af leiðtogum allra stríðandi
afla í Líbanon var Gemayel
hlynntastur ísraelsmönnum,
sem litu á kjör hans sem tákn
um sigur og ótvíræðan árang-
ur af innrásinni í Líbanon.
Fréttaskýrendur telja jafnvel
að Begin hafi þótt kosning
Gemayels jafnast á við brott-
för PLO frá Beirút.
Gemayel var í nánum
tengslum við ísraelsstjórn allt
frá því að styrjaldarátökin í
Líbanon hófust fyrir sjö árum.
Hvað eftir annað fór hann
með leynd til ísraels til að
ráðgast við áhrifamenn þar og
það var opinbert leyndarmál,
að ísraelsstjórn hafði látið
honum í té gífurlega hernað-
araðstoð. En æ sér gjöf til
gjalda. Síðustu vikurnar beitti
Begin Gemayel miklum þrýst-
ingi til að fá hann til að undir-
rita friðarsamninga við ísra-
elsmenn hið allra fyrsta.
Gemayel var ekki of ginn-
keyptur fyrir slíkum samn-
ingi. Hann er sagður hafa vilj-
að fara sér hægar þar sem
sýnt væri, að vinstrisinnaðir
múhameðstrúarmenn mundu
ekkert mark taka á formleg-
um friðarsamningi og hann
gæti fremur orðið til þess að
stuðla að ofbeldisverkum en ef
gert væri óformlegt sam-
komulag.
Það voru ekki einungis Pal-
estínumenn, Sýrlendingar og
líbanskir múhameðstrúar-
menn sem höfðu horn í síðu
Gemayels. Kristnir hægri-
menn í landinu skiptast í fylk-
ingar sem hafa borizt á bana-
spjótum. Nægir þar að nefna
fyrrverandi forseta, Camille
Chamoun og menn hans, sem
Gemayel og félagar gengu
milli bols og höfuðs á fyrir
rúmu ári. Eftir þá atrennu
sömdu Chamoun og Gemayel
frið, sem m.a. leiddi til þess,
að Chamoun beitti sér fyrir
því að Gemayel væri kjörinn
forseti á dögunum, en í Líban-
on eru margir þeirrar skoðun-
ar að þar hafi Chamoun talað
sér þvert um geð og hugsað
með sér, að dagur kæmi eftir
þennan dag.
Þá má nefna Suleiman
Franjieh, sem einnig var for-
seti landsins. Hann sakaði
Gemayel um morðið á syni
sínum, tengdadóttur og son-
ardóttur fyrir fjórum árum.
En þótt margir hafi talið sig
eiga harma að hefna þar sem
Gemayel var annars vegar,
voru margir Líbanir, bæði
kristnir og múhameðstrúar,
þeirrar skoðunar að sterkur
leiðtogi, sem hann óneitanlega
var, væri nauðsynlegur í for-
setaembættið til að sameina
sundraða þjóð og koma því til
leiðar með aðstoð Bandaríkja-
stjórnar að herlið Israels-
manna, Palestínumanna og
Sýrlendinga færi úr landinu.
Skömmu áður en forseta-
kosningin fór fram, skrifaði
Gemayel grein í bandarískt
blað, þar sem hann sagði m.a.:
„I stefnuskrá minni verður
efst á blaði, að græða sárin
eftir þessi ófriðarár." í grein-
inni minnist hann á misbeit-
ingu valdsins af hálfu krist-
inna manna, en samkvæmt
fjörtíu ára gömlum samningi
um skiptingu valds í landinu,
skal forseti kjörinn úr hópi
þeirra, um leið og hann lætur í
ljós vonir um að takast megi
að koma á fót „lýðræðislegri
stjórn sem tryggir grundvall-
arréttindi allra borgara".
Alvarlegasta hindrunin í
vegi fyrir því að Gemayel
mætti takast að láta slíka
drauma rætast, var hans eigin
fortíð. Hann var sonur Pierre
Gemayels, stofnanda Falang-
istaflokksins, og gekk í þann
flokk ellefu ára gamall, og
hann var ekki nema þrettán
ára þegar hernaðarþjálfun
hans hófst. Hann barðist í
borgarastyrjöldinni 1975—76
og varð yfirmaður herafla fal-
angista 28 ára gamall. Menn
hans kalla hann sín á milli
„Al-bash“, sem merkir „hinn
mikli“.
Hann var menntaður í lög-
og stjórnmálafræði og hafði
yndi af bókmenntum og sí-
gildri tónlist, en pólitískt og
stjórnmálalegt stríð var helzti
áhrifavaldurinn í lífi hans.
„Til að bjarga Líbanon mundi
ég ganga í bandalag við Satan
sjálfan,“ svaraði hann þegar
hann var sakaður um að vera í
bandalagi við ísraelsstjórn.
(Heimildir: Time og AP.)
Gemayel
sterkur leiðtogi með marga óvini
Ritstjóri málgagns Sam-
stöðu slapp úr fangelsi
Varsjá, 15. sepiember. AP.
FREGNIR í kvöld hermdu að Krzysztof Wyszkowski, ritstjóri málgagns
Samstöðu, heföi sloppið úr haldi fyrir tveimur vikum og hefði síðan farið
huldu höfði. Ekki bárust neinar fregnir af því hvar hann hefði verið í haldi,
né hvernig honum hefði tekist að flýja. Hann hafði verið í fangelsi frá því
herlög gengu í gildi í landinu í desember í fyrra.
Pólski andófsmaðurinn Jozef
Lipski sneri í dag sjálfviljugur
heimleiðis frá Lundúnum þar sem
hann hafði dvalið frá því í maí
þegar hann gekkst undir hjartaað-
gerð. Lipski verður væntanlega
leiddur fyrir rétt fljótlega ásakað-
ur um að grafa undan pólskri
stjórnskipan.
Hann var ásamt fimm öðrum
meðlimum KOR-samtakanna
ákærður snemma á árinu fyrir að
grafa undan pólsku þjóðfélagi.
Fimm ára til ævilangt fangelsi
bíður manna fyrir slík afbrot. Eft-
ir yfirheyrslur var fjórum þeirra
stungið í fangelsi. Lipski fékk að
fara til Lundúna vegna hjarta-
veilu og sjötti maðurinn, Chojeski,
var erlendis þegar félagar hans
voru handteknir og hefur ekki
snúið aftur heim.
Lipski sagði við komuna, að
hann hefði ekki getað leikið laus-
um hala á sama tíma og félagar
hans í KOR-samtökunum væru
allir í fangelsi. „Ákærurnar á
hendur mér eru fáránlegar, en ég
mun mæta mínum örlögum eins
og félagar mínir,“ sagði hann. Það
kom nokkuð á óvart að lögregla
beið hans ekki við komuna.
Þá var frá því skýrt í Munchen í
dag, að lögreglan þar hefði hand-
tekið mann, Tadeuz Workiewicz,
26 ára gamlan múrara, sem
grunaður er um að vera í vitorði
með mönnunum, sem hertóku
pólska sendiráðið í Bern fyrir
skemmstu.