Morgunblaðið - 24.09.1982, Blaðsíða 6

AUÐVELD OG VINSÆL TÓMSTUNDAIÐJA
Fyrir skömmu kom út á veg-
um Setbergs og Almenna
Bókafélagsins handbók um
Ijósmyndatækni, búnaö, aðferöir
og val myndefnis og er óhætt aö
fullyröa aö þessi bók sé hvalreki á
fjörur áhugamanna sem og at-
vinnumanna í Ijósmyndun, því bók-
in hentar jafnt byrjendum sem og
þeim er lengra eru komnir. Fróöir
menn segja, aö um leiö og menn
byrja aö framkalla myndirnar sínar
sjálfir, þá fari þeim ört fram sem
Ijósmyndurum, taka jafnvel allt aö
helmingi betri myndir eftir aö þeir
fara að framkalla sjálfir. Raunveru-
legt nám í Ijósmyndun er þó vita-
skuld meira en aö kunna aö smella
af og framkalla myndirnar sínar
sjálfur, en um þaö segir í Hand-
bókinni:
Nám
í Ijósmyndun
Ljósmyndun krefst þekkingar á
ýmsum sviöum. Ljósmyndari verö-
ur aö vera vel heima í tækni, vís-
indum og listum. Hann þarf aö
hafa næmt auga fyrir tengslum
manna og umhverfis og átta sig á
samfélaginu.
Alhliöa nám í Ijósmyndun hlýtur
því aö veröa margt fleira en tilsögn
í vinnubrögöum. Til dæmis þarf að
fjalla um listfræöi og aö kanna
hlutverk og mikilvægi Ijósmynda í
nútima þjóöfélagi.
Nú á dögum eru Ijósmyndir snar
þáttur í daglegu lífi. Ljósmyndun
spannar vítt sviö viðfangsefna og
opnar ótal möguleika. Nám í grein-
inni þarf aö búa nemendur undir
fjölbreytt starf og þeim veröur aö
bjóöast undirstööufræðsla í sem
flestu er varöar Ijósmyndun. Hér á
landi er Ijósmyndun fjögurra ára
iönnám á framhaldsskólastigi.
Skipulag námsins er aö breytast.
Gera má ráö fyrir hálfs annars árs
undirstöðunámi í iönskóla eöa fjöl-
brautaskóla og skipulegu verk-
námi í tvö og hálft ár.
j nágrannalöndum okkar er um
Þaö er óhætt aö segja aó mikiö vatn
_ hafi runniö til sjávar síöan hinum
franska eölisfræöingi Joseph Niépce
tókst fyrstum manna aö taka Ijós-
mynd áriö 1826. Aðferð hans var þó
mjög frumstæó og á næstu árum var
Ijósmyndun vandasamt verk og ein-
göngu á færi örfárra. Þaö var ekki fyrr
en um 1890 aö á markaðinn kom í
Bandaríkjunum almenningsmyndavél
og upp frá því hefur Ijósmyndun veriö
nokkuð auöveld og vinsæl tóm-
_ stundaiója. í dag er varla til vinsælla
tómstundagaman og þeir eru fáir sem
ekki eiga myndavélar og taka í þaö
minnsta mynd af fjölskyldunni á tylli-
degi. Sumir láta sér nægja svokallað-
ar „imba“- vélar, eöa þær sem ekkert
þarf aö gera viö áöur en smellt er af,
vélin sér um allar stillingar sjálf. Aörir
eiga flóknari búnaö, jafnvel margar
myndavélar, meö miklu úrvali af lins-
um og öörum fylgihlutum. Sumir láta
sér nægja aö taka myndirnar sjálfir og
láta síöan aóra um framköllunina, en
aörir hafa komiö sér upp aóstööu til
aö framkalla sjálfir. Og svo eru þe|r_
sem hafa hug á aö læra framköllunar-
listina en vita ekki á hverju þeir eiga
að byrja.
aö ræöa margs konar nám í Ijós-
myndun. í boöi eru námskeiö m.a.
á kvöldskóla, er veita takmörkuð
réttindi í samræmi við lengd og
efni námsins. Einnig er hægt aö
stunda Ijósmyndun t framhalds-
skóla.
Námsbrautir eru margvíslegar.
Sums staöar er megináherslan
lögö á tæknihliö starfsins, annars
staöar á listræna tjáningu, en öll
miðar þessi kennsla aö þvi aö búa
undir sjálfstæð störf viö Ijósmynd-
un. Háskólanám í Ijosmyndun er
að sjálfsögöu mun ítarlegra og
gerir meiri kröfur til nemendanna
en aðrar námsleiðir. Stúdentar
þurfa aö vinna aö sjálfstæöum at-
hugunum á afmörkuöu sviöi. Þar
getur veriö um aö ræöa allfræöi-
legt og tæknilegt nám, en oftast er
lokaverkefnið ritgerö, studd mynd-
un. Fjallað er um viöfangsefniö frá
ýmsum hliöum, gjarnan út frá
sögulegu sjónarmiöi.
Nemendur kynnast margs kyns
tækjabúnaöi og læra vinnubrögö
atvinnuljósmyndara, öölast nauö-
synlega þekkingu og tækni sem
góöur Ijósmyndari þarf aö tileinka
sér.
En háskólanám í Ijósmyndun
felur einnig í sér heilabrot um fyrir-
myndir, stílbrögö og fleira í
þeim dúr, er varöar innihald
mynda. Þar geta jafnvel þeir
staðiö sig meö
ágætum,
sem ekki
hafa verulegt
vald á
myndatöku."
Bókin segir einnig
frá nokkrum
grundvallaratriöum
fyrir byrjendur í
faginu, eða þá sem
taka myndir í tóm-
stundum. Þar segir
fyrst frá ýmsum
myndavélagerðum, frá þeim ein-
földustu til hinna sem eru mun
flóknari og fullkomnari. Þar segir
einnig frá því hvernig menn geta
komiö sér upp aöstööu og búnaöi
til framköllunar, og þar sem þaö
viröist fyrsta skrefið til aö taka
betri myndir, er ætlunin aö lýsa því
aðeins nánar. Fyrsta skrefiö þarf
ekki endilega aö vera þaö aö koma
sér upp fullkominni myndavél þó
þaö sé eflaust draumur hvers
áhugaljósmyndara. Þaö er oft
hægt aö taka góöar myndir á
ómerkari vélar og í dag er töluvert
úrval af 35 mm myndavélum í al-
menningseign, og því auövelt aö
byrja meö þann myndavélakost
sem til er og minnka þannig til-
kostnaö.
Aðstaða
Aögangur veröur aö vera aö
herbergi sem hægt er aö myrkva,
og er hægt að komast af meö
tímabundna aöstööu í eldhúsi,
þvottaherbergi, baöherbergi, eöa
þar sem hægt er aö útiloka allt Ijós
og þar sem er auk þess aögangur
aö rafmagni, rennandi vatni og
sæmileg loftræsting. Vinnusvæö-
inu þarf aö skipta í blautt svæöi og
þurrt, meö lausnum og bökkum
annarsvegar og stækkara, pappír,
filmum og rafmagnsúttaki hins
vegar. Til aö lýsa upp herbergið er
notuö sérstök rauö pera sem hægt
er aö fá í Ijósmyndavöruverslun-
um. Kostnaöurinn við aö koma sér
upp framköllunaraöstööu er aöal-
lega fólginn í kaupum á stækkara,
en góöur stækkari kostar varla
minna en 5.000 krónur, en kostn-
aður viö hitt, svo sem framköllun-
arefni, bakka, tengur, mæliglas,
hitamæli, pappír og yfirleitt þaö
sem til þarf er ekki nema um
1.300—1.400 krónur og hægt að
komast af meö minna. En hvernig
veröur svo átekin filma aö fram-
kölluöum myndum? Þaö veröur
best skýrt með meðfylgjandi
Ijósmyndaröö, sem Kristján Ein-
arsson Ijósm. Mbl. tók.
„Er menntaöur bifvélavirki
og vinn við það.“ Friðrik Ei-
ríksson áhugaljósmyndari
aö koma einum bílnum t
ökuhæft ástand.
(Ljósm. KÓE).
„Hef verið mest i mannamyndum“
„Þessi mynd er tekin í sól-
skini, ég nota rauöan filter til að
dekkja himininn og fá skýin
þannig til aö koma fram. Mynd-
in er tekin á gleiðhornslinsu. Ég
er ekki mjög langt frá þessu
virki, en virka þeim mun lengra
frá og steinarnir fremst á mynd-
inni eru í raun ekki jafn stórir
og þeir líta út fyrir. Þessi linsa
gefur mikla dýpt og blekkir
stæröarhlutföll. Hin myndin er
tekin með aðdráttarlinsu og
myndin virkar öll miklu flatari.
Þetta er allt svo miklu meira
samanþjappað. Myndin er tekin
upp í birtuna í sólinni og hún er
undirlýst.“
Hann heitir Friörik Eiríksson
og er einn fjölmargra áhuga-
Ijósmyndara sem þannig lýsir
myndum sínum tveim sem viö
birtum hér í blaöinu í dag.
„Myndirnar eru báöar teknar úti
á Seltjarnarnesi, ég sá strákana
vera aö sulla í sjónum þegar ég
kom frá því aö taka hina mynd-
ina.“
Við spyrjum Friðrik hvað hann
hafi fengist lengi við Ijósmyndun.
„Ætli þaö séu ekki um fjögur
ár síöan ég byrjaöi fyrir alvöru,
en þá keypti ég mér góöa