Morgunblaðið - 15.10.1982, Qupperneq 4

36
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. OKTÓBER 1982
islands, Sveins Indriðasonar, eru
gerviliðaaðgerðir á mjaðmarliðum
mjög algengar hér á landi og skila
góðum árangri. Hnjáliðaaðgeröir
voru lengi vel erfiöar, en eru nú
geröar meö viöunandi árangri.
Setja má nýja liði í staö ökklaliða,
olnbogaliða og axlarliöa, en slikar
aðgeröir eru mun fátíöari. Handa-
og fótaliöir eru einnig teknir til aö-
gerða. Eins og áöur segir, þá eru í
öllum þessum aðgeröum notaöir
gerviliðir úr ýmsum efnum, sem
stöðugt er veriö að endurbæta.
BRÝN ÞÖRF ER
Á FLEIRI
SJÚKRARÚMUM FYRIR
BÆKLUNARSKURÐ-
LÆKNINGAR
Á islandi eru um það bil 55 rúm
fyrir bæklunarskurðlækningar og
veröa þau um það bil 70 saman-
lagt, þegar fyrirhuguð bæklunar-
skurödeild á Ákureyri meö 15 rúm-
um veröur tekin í notkun. En rúm
Mjaðmarliður í hraustum manni:
sem þekur beinið er spegilslétt og
b) nothæf efni í gerviliöi;
c) festing gerviliöa viö bein;
d) hönnun nothæfra gerviliöa.
Lausn þessara vandamála er nú
staöreynd. Á síöari árum hefur
sýkingarhættan viö gerviliöaaö-
geröir minnkaö verulega og telst
nú oröiö þolanleg fyrir tilstilli
margra samverkandi þátta. Til-
koma öflugra fúkalyfja ber þar
hæst, en slík lyf eru nú gefin í fyrir-
byggjandi skyni, fyrir aögerö og
eftir aögerö. Aörir þættir eru betri
skuröstofur meö yfirþrýstingi lofts
og tíðum loftskiptum, svo og
ultra-hreinar skurðstofur, sem eru
eins konar búr, þar sem síuöu lofti
er blásiö inn og skuröstofuliöiö er
klætt sérstaklega þéttum fötum,
ber geimferöarhjálma á höföi og
útöndunarloftið er sogiö í gegnum
sérstakar slöngur. Þrátt fyrir allar
þessar ráöstafanir, er sýkingar-
hættan ekki úr sögunni, er hún víö-
ast hvar á bilinu 1—5% fyrstu árin,
en hægfara sýking til dæmis í sam-
Hvítt brjóskið, Mjaömarliður í 56
gljáandi. varandi liðagigt.
uppuríð.
bandi viö los á gerviliöahlutum og
smit frá öörum sýkingum í
skrokknum er þó alltaf fyrir hendi.
Segja má, aö nú oröiö sé til
gnægö efna, sem þola tæringu lík-
amsvefja og eru hentug til notkun-
ar í gerviliöi. í flesta stóra gerviliöi
eru notaöir liöfletir úr málmblöndu,
þ.e.a.s. ryöfríu stáli meö blöndu af
cobolt, choríum og nikkel, annars
vegar á móti liöfleti úr plasti (pol-
ythelyn) eöa keramísku efni hins
vegar.
Gerviliöahlutarnir hafa á seinni
árum veriö festir viö bein meö
svokölluöu beinasementi, er þaö
hrært saman í aögeröinni úr dufti
og vökva, sem myndar deig er síö-
an harönar á 7—8 mínútum.
Hönnun nothæfra gerviliða hef-
ur fleygt gífurlega fram síöasta
áratuginn og miklar rannsóknir
verið stundaöar á byggingu og
hreyfingu liöa, sem skilaö hafa
góöum árangri."
Aö sögn formanns Gigtarfélags
ára gömlum karlmanni með lang-
Brjóskið er trosnað og að hluta
þyrftu að vera a.m.k. 60—70 fleiri,
aö sögn Sveins Indriöasonar.
Fram kemur t grein dr. Gunnars
Þórs, að sé tekið miö af nágranna-
löndunum, í þessu tilfelli Svíþjóö,
er gróflega áætlaö að lágmarks-
þörf legurúma fyrir bæklunar-
skurölækningar sé 0,5 fyrir hverja
þúsund íbúa. Þessar tölur eru ein-
ungis miöaöar við meöferö á liöa-
gigt, slitgigt og gömlum meiöslum,
en séu rúm til meðferðar á slysum
reiknuö meö, hækkar talan i
0,7—0,8 rúm fyrir hverja þúsund
ibúa og þyrfti því 150—170 sjúkra-
rúm fyrir bæklunarskurðlækningar
á íslandi, eöa 80—100 rúm fram
yfir þau sem eru fyrir. Þetta þýöir
að gigtarsjúklingar þurfa aö bíöa
svo árum skiptir eftir aö komast í
aögerð miöaö viö núverandi aö-
stæöur. Þeir, sem aö þessum mál-
um standa, segja aö þaö sé því
brýn þörf á að fjölga sjúkrarúmum
fyrir bæklunarskurölækningar aö
mun á næstu árum.
myndun prostaglandins og eyöir
þannig bólgu og verkjum.
Öll ný gigtarlyf, svo sem indo-
methacin, naprosyn, brufen, clin-
oril, biarison, voltaren og gamla
lyfið butazolidin verka á sama hátt
og aspirin og þau þykja góö lyf, ef
þau eru eins góö og aspirin."
Þá er hægt aö leita hjálpar í
orku- og endurhæfingalækningum,
en nafngiftin orkulækningar er
dregin af því að ýmiss konar orku
er beitt í endurhæfingu, hvort
heldur hún er til dæmis fólgin í
beitingu æfinga, rafmagns eöa
annars forms.
„Ultra-hrein
skurðstofa".
Starfsliö skurð-
stofu inni í búrinu
er klætt sérstak-
lega þéttum bún-
ingum með „geim-
ferðarhjálma“ á
höfði.
LIÐSKURÐLÆKN-
INGUM HEFUR
FLEYGT FRAM Á
SÍÐUSTU ÁRUM
En þegar liöirnir eru orönir þaö
illa farnir, að lyf nægja ekki lengur,
koma liöskurölækningar til. Liö-
skurölækningum hefur fleygt mjög
fram á síöustu árum. Nýjungar á
sviöi sýkingavarna og tilkoma
nýrra efna hefur opnaö leiöir til að
framkvæma aögeröir i stórum stíl,
sem áöur voru nær óhugsandi.
Skurðaögerðum viö liösjúkdómum
má í stórum dráttum skipta í tvo
flokka, þ.e. fyrirbyggjandi skurö-
aögerðir og gerviliöaaögeröir.
Dr. Gunnar Þór Jónsson, læknir
á bæklunardeild Landspítalans,
skrifaði grein í tímarit Gigtarfélags
Islands, 2. tbl., á þessu ári og segir
hann meðal annars í grein sinni:
„Fyrirbyggjandi aögeröir eru
einkum fólgnar í brottnámi sjúkrar
slímhúöar úr liö eöa sinaslíöri Að-
geröir þessar eru einkum fram-
kvæmdar viö liöagigt og geta
hindrað eða frestað varanlegri
skemmd á viökomandi lið eöa sin,
þegar sltmhúöarbólgan er illvíg og
lætur ekki undan lyfjameöferð. Ef
þessar aögeröir eiga aö koma aö
gagni, þarf að gera þær á réttum
tíma og því er nauösynlegt aö gott
samstarf sé meö gigtarlækni, sem
hefur meö sjúklinginn aö gera, og
beinaskurðlækni, auk þess sem
sjúkrarúm og skuröaöstaöa veröur
aö vera fyrir hendi, án þess að um
langan biötíma sé að ræöa.
Frumstig, hámark og lokastig
krónískrar liðagigtar í konuhönd-
um.
Gerviliöaskuröaögeröir eru aftur
endurnýjun skemmdra liöflata meö
notkun lífrænna og ólífrænna efna
og hafa þær verið reyndar allt frá
því á öndveröri 19. öld. Árangurinn
var lengi framan af lítill sem eng-
inn, einkum vegna sýkingarhættu
viö liöaögeröir og skorts á efnum,
sem þoldu tæringu líkamsvefjanna
og líkaminn þoldi. Til aö ná viöun-
andi árangri viö gerviliöaaögerðir,
skipta eftirtalin fjögur atriöi mestu
máli:
a) öflugar sýkingarvarnir;
Le Chocx
Alain Delon og Deneuve saman í nýrri kvikmynd
í um tvöhundruð
kvikmyndahúsum í
Frakklandi er um
þessar mundir verið
að sýna kvikmyndina
„Le Chocx“, en með
aðalhlutverk fara
tvær skærustu
stjörnur franskrar
kvikmyndagerðar,
þau Alain Delon og
Catherine Deneuve.
Kvikmyndin er gerö eftir
skáldsögu Jean-Pierre
Manchette, „La Position du
tireur Couche“, og eru
framleiöendur hennar tveir
ungir framgjarnir aödáend-
ur glæsimyndatímabilsins í
Hollywood, þeir Alain Sarde
og Alain Terzian.
„Franskir áhorfendur
hafa fengiö sig fullsadda af
gagnrýni menningarvitanna
sem hafa taliö glæsimyndir
Hollywood-tímans bera vott
um lágkúru og fátæklega
kvikmyndagerö. Viö Alain
Sarde erum á ööru máli, viö
erum innilegir aödáendur
stjörnudýröarinnar og arf-
leiföar Hollywood-tímans.
Viö eigum fáar stórstjörnur í
Frakklandi og því er rótt aö
bjóöa þeim verk viö þeirra
hæfi.“
Þaö þarf því engan aö
undra að mynd þessi er
með dýrari myndum sem
hafa veriö framleiddar á
síðastliönum árum, reyndar
sú dýrasta sem hefur veriö
framleidd síöastliöin 13 ár,
eða frá því Jacques tefldi
fram stjörnunum Delon og
Belmondo í Borsalino.
Kostnaður viö myndina er
talinn vera um tvo og hálfan
milljarö franka.
í Le Chocx er stjörnunum
Delon og Deneuve teflt
saman, bæöi eru falleg og
fræg. Þetta er sextugasta
og þriöja myndin sem Delon
leikur í og sú fimmtugasta
og fjóröa sem Deneuve leik-
ur í, en þó er þetta ekki
fyrsta myndin sem þau
mætast í, fyrir 10 árum léku
þau saman i „Le Flic“, einni
af síöustu myndum Jean-
Pierre Melville.
Le Chocx er spennandi
lögreglumynd, og í henni er
dágóö blanda af ofbeldi,
ástríöum og skemmtileg-
heitum. Alain Delon fer meö
hlutverk leigumoröingja,
sem aö lokum ákveður aö
segja starfi sínu lausu og
verður þar meö aö fara í
felur. Hann hittir síöan
Catherine Deneuve en hún
er bóndakona og ræktar
hænsni ásamt manni sínum
sem hefur þann löst aö vera
mjög drykkfelldur. Þaö er
auðvitaö ekki aö sökum aö
spyrja aö þau veröa yfir sig
ástfangin, vandræðin hlað-
ast upp og þaö reynist
leigumoröingjanum erfitt aö
vera langtímum i felum.
Frá Önnu Nitsen, Irátta-
ritara Mbl. í París.
I
*
8