Tíminn - 01.08.1965, Síða 13

SUNNUDAGUR 1. ágúst 1965
TIMINN
13
MINNING
MagnúsVigfússon
frá Vatnsdalshólum
,Fallinn er í valinn vel gefinn
dugnaðarmafiur, sem bar með sér
mörg beztu einkenni aldamótakyn
slóðarinnar: framsóknarhug, bjart
sýni og sjálfstæðisvilja.
Magnús var fæddur að Vatns-
dalshólum 8. okt. 1881. Foreldrar
ar hans voru Vigfús Filippusson,
fæddur að Bjólu í Rangárþingi og
Ingibjörg Björnsdóttir, fædd að
Auðkúlu í Svínavatnshreppi. Hún
var skagfirzk í föðurætt og átti
þar margt frænda. Vigfús var al
inn upp í Vatnsdal í Fljótshlíð
hjá Magnúsi sýslumanni Stephen
sen (Stefánssyni) og hefur lík-
lega farið norður í Húnavatnssýslu
með Stefáni syni hans, sem bjó
í nokkur ár að Holtastöðum og
hafði umboð Þingeyrajarða.
Þau Vigfús og Ingíbjörg reistu
bú í Vatnsdalshólum 1877. Það
er lítil jörð, en notadrjúg og
bæjarstæði eitt hið fegursta og
sérkennilegasta á þessu landi. Lax
veiði var þar ágæt í Skriðuvaði og
silungsveiði í Hólatjörn, en svo
heitir enn sá hluti Flóðsins, er
liggu rupp að Hólatúni. Vigfús
var smiður góður og löngum að
heiman við smíðar. Hvíldi þá bú
stjórn mjög á húsfreyjunni og svo
börnunum, þegar þau stálpuðust.
Þau Hólahjón eignuðst 5 börn,
er náðu fullorðinsaldri, þrjá syni
og tvaer dætur. Þau eru nú öll lát
in nema Kristján, sem énn býr
í Vatnsdalshólum ásamt dóttur
sínni og tengdasyni.
Magnús var orðinn 24 ára, er
hann fékk aðstöðu til að fara til
náms í Hólaskóla. Lauk hann þar
prófi vorið 1905. Honum var eink
um sýnt um búfjárfræði, enda var
Sigfríð Bjarn-
ey Thorlaoius

F. 8. apr. 1933. D. 18 apr 1965.
,,Drottinn þú rannsakar og þekkir
mig“
Höfundur lífsins herra ljósanna
heyr þú mitt bænakall.
Barnið þitt er brotið og þjáð.
Eg bið við þinn fórnarstall.
Herra lífsins höfundur rósanna,
hér er í veikleíka sáð.
Eg uppskerulaunin örugg legg
í athvarf þitt Guðleg náð.
Kveð.ia frá foreldrum.
hann löngum helzti dýralæknir í
nágrenni sínu, meðan hans naut
við. Hestamaður var hann ágætur
og löngum dómari á hrossasýning
um eða forstöðumaður.
Þrítugur að aldri hóf Magnús
búskap í Vesturhópshólum, en
fluttist eftir tvö ár að Þingeyr
um og hafði fengið jörðina leigða
hjá Sturlubræðrum í Reykjavík.
Þingeyrar höfðu verið á hrak
hólum síðan Hermann Jónasson
fpr þ.a^an, veiðin jafnan nýtt, en
hálfgert hokur á heimajörðinni.
Nú skipti um, er Magnús kom
þangað, og jafnframt kom í ljós
hörkudugnaður og hagsýni, sem
hann átti til að bera, er hann
fékk verkefni við sitt hæfi.
Magnús bjó aðeins þrjú ár á
Þingeyrum, en mun hafa efnazt
allvel á þeim tíma. Voru Þær
systur hans, Ingiríður og Kristín,
fyrst fyrir búi hans, en síðar Guð-
rún Jóhannesdóttir, ættuð af
Vatnsnesi, og varð hún upp frá
því lífsförunautur hans.
Ásgeir L. Jónsson ráðunautur
hefur látíð svo um mælt við undir
ritaðan, að síðan Ásgeir afi hans
leið, hafi enginn í raun og veru
valdið búskap á Þingeyrum nema
Magnús. — Jörðin er kostamikil
en nokkuð erfið.
Vorið 1914 seidu Sturlubræður
Þingeyrar. Magnús gat ekkí notað
forkaupsrétt sinn eða varð af hon
um fyrir slysni. Honum var líka
byggt út af jörðinni og gefið að
sök að hafa fargað heyi og eldi-
við til nágranna, en það hefur
löngum verið útbyggingarsök
leiguliðum. — Urðu af þessu ill-
víg málaferli, sem enduðu með
því, að Magnús varð að fara frá
jörðinni.
Síðan eru liðin 50 ár. Á því
tímabili hefur margt gerzt og
margt breytzt. sem kunnugt er.
En um og upp úr 1914 lágu bú-
jarðir ekki á lausu á stríðsár-
unum festu margir kaup á jörð
um á svo háu verði, að þeir risu
ekki undir að greiða þær. Magnús
hætti sér ekki í slíkt óráð, enda
ætla ég ekki frítt um, að fram
girni hans hafi lamazt að nokkru
við hina sviplegu brottför frá
Þingeyrum. Hann var fyrstu ár
in í Vatnsdalshólum, en varð
mjög að sækja slægjur til góð
búa í dalnum. Síðan bjó hann
um skeið í Klömbrum í Vesturhópi
og á Breiðabólssstað, en þar eftir
áttu þau Guðrún heimili að Refs
steinsstöðum í Miðhópi, og var
Maenús þá iafnframt oddviti Þor
kelshólshrepps um átta ára skeið.
Síðustu árin átti Magnús heima
að Hvoli hjá Jósef syni sínum, er
þar býr, og þar andaðíst Guðrún
kona hans vorið 1962.
Þau Magnús og Guðrún eignuð
ust sex böm og haaf hlotið barna
lán. Elzti sonur þeirra, Sigurður
er múrari og búsettur á Siglufirði.
Dóttir þeirra, Hólmfríður, er hús
freyja að Efri-Þverá í Vesturhópi,
Jósef býr að Hvoli í sömu sveit,
Jóhannes að Ægissíðu á Vatnsnesi,
Vigfús að Skinnastöðum á Ásum,
og yngsti sonurinn, Þorgeir, er
bílstjpri í Reykjavík.
Öll hafa þau erft dugnað for-
eldra Sinna og auðsær stórhugur
ríkir á bújörðum þeirra og snyrti
mennska á heimilum.
Þau Magnús og Guðrún hafa
skilað sveitinni sinni góðum arfi.
! Magnús Vigfússon var mikill á
' velli, beinvaxinn og hinn vörpu-
: legasti. Léttur var hann í máli og
hvergi vílgjarn. Hann hélt fast á
máli sínu og átti til að vera ein-
jþykkur nokkuð. Merkur Húnvetn-
ingur og nágranni Magnúsar, Helgi
E. Thorlacius, hefur lýst honum á
þessa leíð. og hygg ég þá lýsingu
rétta:
„Magnús er maður hreinskipt
inn og í alla staði drengskapar
maður, einarður og sannmáll, vill
aldrei halla máli, er hann álítur
rétt vera, en að sjálfsögðu held
ur hann líka fast við skoðanir
sínar.“
Mér er sagt, að þau Magnús og
Guðrún eigi. nú yfir 40 afkom-
endur iá lífi. Hinir miklu eðliskost
ir þeirra beggja munu lifa í niðj
um þeirra.
Þannig lifir maðurinn, þótt
hann deyi.
Friður sé með moldum Þínum,
gamli heiðursmaður.
, Jón Eyþórsson.
Kristjáns vinar míns um lífsföru
naut sinn.
Síðan hef ég stundum komið
til Kristjáns, þó ekki nógu oft
sem skyldi, og allra sízt til að
geta skráð nokkuð, sem fengur
ÞÁTTUR KIRKJUNNAR
Framhald af bls. 8
hlíð. Sagan um sáðmanninn og
margar fleiri úr bát, predikun-
in um alls staðar nálægð Guðs
við brunninn utan við borgin
að ógleymdu öllu, sem hann
sagði í veizlum og manna
mótum. Hann gat alls staðar
haft sinn predikunarstól. Heill
íslenzkri kirkju og hverjum ís-
lenzkum presti, sem fetar í fót
spor hans. Gleymum ekki að
vígja honum gleðina, þá geng-
ur allt vel.
!
Arelíus Níelsson.
! 85 ÁRA
Framhald af bls. 8
i syn. Hér kynntist hann konu
i sinni, og gengu þau í hjónaband
um vorið 1902. Hét hún Lára Elí-
asdóttir, og er nú látin fyrir fá-
um árum, eðax5. maí 1961.
Leigðu þau sér fyrst íverustað
í húsi Jóns hreppstjóra, Jónsson-
ar, á Gimli í Ólafsvík. Kona hans
var Ingveldur Hjálmarsdóttir frá
Mýrum í Eyrarsveit, og urðu kynn
in við þau ágætu og merku hjón,
svo náin og góð, að þau Lára og
Kristján létu son sinn bera nafn
hennar. En vanaföst og siðavönd
var gamla Ingveldur á Gimli, og
vildi hafa reglu á hlutunum í sínu
húsi. Helzt átti húsum, sem hún
réði yfir að vera lokað ekki
seinna en níu að kvöldi, enda
dagurinn tekinn snemma. Minnist
hann þessa oft, með góð-
látri kímni, hve hún réði miklu
um það, en allt var það árekstra
laust. Og líka allra orð, sem Ing-
veldi á Gimli muna, að þar hafi
farið mæt kona og gegn.
Einn af helztu „snikkurum“ í
Ólafsvík um og eftir aldamótin
var Finnbogi Þorkelsson í Hlíð-
arhúsi í Ólafsvík. Finnbogi var
frá Miðdalsgröf í Strandasýslu, og
átti hér heima um nokkur ár.
Kona hans var Karólína Guðrún
Arngrímsdóttir.
t>au hión flutt.u til Vesturheims
um 1907, bjuggu í Winnipeg og
í Heyland í Manitoba Kanada, en
| eru nú löngu dáin.
! Þó þetta sé nú hálfgert innskot
1 og frá efninu, þá er gaman að
| þekkja sögu hvers húss. En Finn-
bogi byggði hús þeirra Láru og
Kristjáns 1902, en það stendur
enn á sínum gamla og góða stað.
Á þeim árum þótti sá bær af-
skekktur og langt frá allri byggð,
en hann stóð hátt, og sást vítt
og breitt yfir hafið og nágrennið.
Nú er þó svo komið að hann má
kallast inn í miðju þorpi, svo hef-
ur byggðin teygt úr sér og mikið
lengra en það. Allan sinn búskap
bjuggu Lára og Kristján í bæn-
um sínum, og þar voru öll börn
þeirra fædd, átta að tölu.
Fjögur þeirra dóu ung, sum ný
fædd. Tvö glæsileg og mannvæn-
leg börn misstu þau um eða innan
við tvítugs aldur, Lárus og Elsu.
Varð það þeim hjónum þungt og
erfitt áfall, er aldrei fyrntist yfir,
og skyldi eftir djúp hjartasár.
Á lífi eru: Ingólfur, skipstjóri
í Reykjavík, giftur Aðalheiði Þor-
steinsdóttur. Eiga fjögur mann-
vænleg og uppkomin börn, og
Runólfur, búsettur f Ólafsvík, gift
ur Jóhönnu Ögmundsdóttur. Eiga
fjóra myndarlega syni. Hjá þeim
dvelur nú Kristján og unir hlut
skipti sínu vel.
Mér er enn í fersku minni, þeg
ar ég flutti til Ólafsvíkur, fyrir
átta árum síðan og var að skoða
mig um fyrstu dagana. Hvað mér
fannst litli bærinn ofarlega í þorp
inu, vel um genginn og snyrtileg-
ur. Lék mér mikil forvitni að
vita, hverjir þar réðu hús-
um. Fékk ég brátt svar við því,
| að bærinn væri aldrei kallaður
| annað en Kristjánshús. Og hann
ætti Kristján S. Jónsson fyrrum
formaður í Ólafsvík, og kona hans
Lára Elíasdóttir Leið ekki
löngu, þar til ég kynntist þeim,
Láru þó fyrr, Kristjáni síðar.
Hann var þá hættur öllum störf-
um út á við, en lét sér nægja
ýmislegt smávegis heima við, og
þar á meðal að fegra blettinn sinn
og stóran kálgarð, sem var við
húsið. Lára kom þá aftur á móti
í Kaupfélagið til okkar, að sækja
þeirra daglegu þarfir. Man ég svo
vel, hvað ég tók eftir þessari ljós-
klæddu, hreinlegu gömlu konu,
með hýrlega brosið í rúnum rista
andlitinu. Siðar þegar ég kynntist
henni betur, varð ég þess vísari,
að hún átti bæði til þrek, dugnað,
gleði og harma. Mikinn kærleika
til þess góða, og svo samferða-
fólksins. Urðum við fljótt góðir
kunningjar. og entist sú vinátta
okkar til endadægurs hennar. Er
ég í senn glaður og þakklátur, að
hafa orðið með þeim síðustu, er
að lokum hélt í hönd hennar, að
eins nokkrum tímum áður en
stríði hennar við sláttumanninn
mikla lauk, var það mér þó sízt
í huga, að svo skammt væri eftir.
Þar fór góð kona, sem öllum
vildi gott gera, glöð og kát
hverri raun.
Þetta eru endurtekin arð
er í úr ævi hans. Til þess þurfti
miklu lengri tíma, og betri kunn-
ugleika um störf hinnar hörðú
lífsbaráttu fyrri tíma. Sáttur viS
allt og allar situr hann í skjóli
góðs sonar og tengdadóttur,
nýju fallegu húsi, sem byggt var
á hluta af gamla túnblettiniun
hans. Enn stendur litli bærinn
hans við hliðina, og sýnir mismun
inn á gamla og nýja tímanum.
Stundum gengur hann út, geng-
ur á vit þess horfna. Fyrir aug-
um sínum hefur hann mestan
hluta Ólafsvíkur, og gleðst yfir að
sjá þorpið sitt breytast úr fá-
tæku sjávarplássi í glæsilegan ný-
tízku bæ, með flestum þeim fram-
förum sem nútíminn krefst. Óhjá
jkvæmilega hvarflar hugurinn til
i baka, til þeirra ára, er lífið var
j ekkert nema strit og erfiði við
óblíð náttúruöfl, hafnleysu, kúg-
um og fátækt. Allt hefur breytzt,
og mest til þess betra, nema hafið,
hafið er á sínum stað, voldugt og
máttugt, gjöfullt og blítt. Sjórinn,
sem er honum kærari en allt ann-
að, var honum eitt og allt, fyxir
utan heimilið, konuna og börn-
in. En þangað sótti hann líka flest
til að geta gert heimilið að sínum
heimi.
Svo ósegjanlega var hann glað-
ur og hreykinn, er hann sýndi
mér heiðursmerkið sitt, sem hann
var sæmdur nú í vor af Sjómanna
dagsráði Ólafsvíkur, ásamt þrem
öðrum sigurvegurum við hið mikla
afl Ægis konungs. Ég hefði ekki
viljað missa af þeirri stund, og
óska honum ekki eingöngu til
hamingju með daginn, heldur og
þeim öllum öldnu köppum með
verðskuldaðan heiður.
Enn eru glettnissvipir í öldnu
andliti hans, þrátt fyrir það að
elli kerling hefur gert honum ýms
ar skráveifur hin síðari ár. f hvert
sinn er handtak hans traust, hlýtt
og þétt, þétt eins og hann sjálfur.
Að lokum vil ég tilfæra línum
mínum til stuðnings, litla stöku,
sem var kveðin til hans af um-
komulitlum förumanni, þá hann
var í æsku heima í Skjaldartröð
við Hellna. Stöku, sem á sér full-
komlega rétt, þó nú séu árin orð-
in áttatíu og fimm.
Blómgist hann um ævi og ár,
auðnu með og friði.
Jóni er borinn kær og klár,
Kristján Sumarliði.
Megi hann um ókomin ár, enr
njóta þess.
Magnús Karl Antonsson,
Ólafsvík.