Morgunblaðið - 18.01.1983, Page 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 18. JANÚAR 1983
Ljósa svæðid er það svæði þar sem hnöUurinn kemur mögulega niður.
Línurnar tikna einkennandi feril hans, en ferillinn breytist stöðugt vegna
snúnings jarðar.
Cosmos fellur
í mánaðarlok
ÍSLAND er innan þess svæðis sem mögulegt er að sovéski gervihnötturinn,
sem á nú i erfiðleikum falli á, samkvæmt því sem kemur fram í grein í
tímaritinu Time 17. janúar. Enn sem komið er, er ekki hægt að reikna út hvar
hann kemur niður, ef tilraunir til þess að koma i veg fyrir að hann falli til
jarðar fara út um þúfur, en í rauninni er þar inni í dæminu mikill hluti
hnattarins, svæði sem nær frá Norður-Grænlandi allt að Suðurheimskautinu.
Það, sem veldur mönnum einkum
áhyggjum í samhandi við hrap
hnattarins, er kjarnaofn sem hann
hefur innanborðs. Cosmos 1402, en
svo er hnötturinn kallaður, er nú í
um 150 mílna hæð yfir jörðu og fór
þá umhverfis jörðina á* 89,3 mínút-
um. Eftir því sem hann nálgast
jörðina verður auðveldara að
reikna út hvar hann kemur niður
og þegar hann fer hringferðina á
87,4 mínútum, er talið, að hægt sé
að reikna út hvar og hvenær hann
kemur niður með nokkurri ná-
kvæmni. Ekki ber mönnum saman
um hversu mikið af hnettinum
muni koma niður og hversu mikið
brenna upp í andrúmsloftinu. Sov-
étmenn segja, að hann muni
brenna upp, en fulltrúar Banda-
ríkjastjórnar telja, að geislavirkir
hlutar hnattarins muni ná til jarð-
ar. Talið er, að það verði í lok mán-
aðarins, ef til vill um 24. janúar.
Rostungurinn á Rifshöfn:
Valli eða Vallý?
ROSTUNGURINN í Rifshöfn var
við góða heilsu í gærmorgun og tók
hið bezta á móti þeim Sæmundi
Kristjánssyni og Ólafi Rögnvalds-
syni þar sem hann flatmagaði á yztu
klettum Norðurgarðs árdegis. Þeir
áttu aðeins tvo til þrjá metra ófarna
til hans er hann renndi sér í sjóinn
og hélt áfram fæðuöflun, en frá því
hann kom í höfnina hefur hann verið
drjúgur við þá iðju, enda af nógum
kræsingum að taka.
Brezka blaðið Daily Mail hefur
sýnt rostungnum mikinn áhuga og^
gerir því skóna eins og fjölmargir'
hérlendir að þarna sé Valli víð-
förli á ferðinni. Sæmundur og
Ólafur höfðu myndavél í fórum
sínum í gærmorgun og tókst að ná
myndum af rostungnum af stuttu
færi. Sólmundur Einarsson fiski-
fræðingur sagði í viðtali við Mbl. í
gærkvöldi að ef myndirnar heppn-
uðust vel gæti hann væntanlega
séð hvort rostungurinn er „hann“
eða „hún“. Ef þetta er „hann“
sagði Sólmundur líkurnar styrkj-
ast fyrir því að þetta væri Valli,
annars yrði líklega að nota nafnið
Vallý.
Samkomulag um kjördæmamálið í sjónmáli:
Mesti munur milli kjördæma
1 á móti 2,6 - þingmenn 63
SAMKOMULAG virðist vera að nást
milli stjórnmálaflokkanna um tillögur
í kjördæmamálinu. Tillögurnar, sem
stefnt er að að ganga frá í þessari
viku, fela í sér fjölgun þingmanna úr
60 í 63. Kjördæmakjörnum þingmönn-
um mun fjölga í Reykjavík um tvo og
einnig um tvo í Reykjaneskjördæmi.
Fjöldi kjördæmakjörinna verður
óbreyttur í öðrum kjördæmum, fimm
þingmenn í hverju af fjórum minnstu
kjördæmunum, en sex í Norðurlandi
eystra og Suðurlandi. Uppbótarþing-
menn verða 10 og ákveðið fyrir hverj-
ar kosningar, samkvæmt kjósendatöl-
um, væntanlega siðustu kosninga,
hvaða kjördæmi hljóta þá.
Formenn flokkanna hafa fundað
svo til daglega undanfarið og var
reiknað með í gær að þingflokkarnir
næðu saman um þessa hugmynd í
vikunni. Þingmenn sem Mbl. ræddi
við í gær töldu að með þessari að-
ferð næðist fullt jafnvægi milli
flokkanna og mun meira jafnvægi
milli kjördæma. Talið er að vægi
milli stærstu kjördæmanna,
Reykjavíkur og Reykjaness, og
landsbyggðarinnar muni með þessu
verða 1 á móti 2, en á milli stærsta
og minnsta kjördæmisins 1 á móti
um það bil 2,6.
Ný reikniaðferð verður notuð,
svonefnd meðaltalsaðferð, sem
byggir á því að fundið er ákveðið
vægi atkvæðanna í hverju einstöku
kjördæmi og farið eftir töflu sem
þannig verður til í fyrsta lagi með
úthlutun kjördæmasæta og síðan
uppbótarsætanna. Breytilegt getur
verið hvaða kjördæmi hljóta upp-
bótarþingmenn, en samkvæmt kosn-
ingunum 1979 færu þeir til þriggja
STAÐA Verdjöfnunarsjóðs fiskiðnað-
arins er nú mjög slæm. Samtals eru i
sjóðnum 196 milljónir króna og sumar
kjördæma, það er Reykjavíkur,
Reykjaness og Norðurlands eystra.
Aðrar hugmyndir hafa einnig ver-
ið til umræðu, en þingmenn hafa
helst hallast að þessari lausn, þar
sem hún virðist tryggja mest jafn-
vægi milli stjórnmálaflokkanna og
kjördæma, án þess að fjölga þurfi
þingmönnum meira. Óbreyttar út-
reikningsreglur kalla á fjölgun upp í
minnst 67 þingmenn til að samsvar-
andi jafnvægi náist.
deildir hans tómar eða jafnvel skuld-
ugar. Til dæmis er ekkert fjármagn
fyrir hendi í freðfisksdeildinni og fiski-
mjölsdeildin skuldar 70 milljónir
króna.
Að sögn Davíðs Ólafssonar, for-
manns sjóðsins, lítur dæmið því illa
út og litlar líkur á því að sjóðurinn
geti hlaupið undir bagga með ein-
stökum vinnslugreinum, komi til
verðlækkunar á afurðum þeirra.
Benedikt J. Þór-
arinsson látinn
Verðjöfnimarsjóöur fiskiðnaðarins:
Fjárhagur sjóðs-
ins mjög slæmur
BENEDIKT J. Þórarinsson, yfirlög-
regluþjónn á Keflavíkurflugvelli,
lést í Borgarspítalanum að morgni
16. janúar sl.
Hann var fæddur í Keflavík 25.
janúar 1921, sonur Þórarins Eyj-
ólfssonar trésmiðs og Elínrósar
Benediktsdóttur ljósmóður. Bene-
dikt gekk í lögregluna í Keflavík
1944 og starfaði þar til 1947. 1947
gekk hann í nýstofnaða ríkislög-
reglu á Keflavíkurflugvelli og var
lögregluvarðstjóri til ársins 1951,
er hann var skipaður yfirlögreglu-
þjónn á Keflavíkurflugvelli og
gegndi hann því starfi til dauða-
dags. Hann útskrifaðist úr her-
skóla bandaríska flughersins,
Parks Air force Base, 1954. Einnig
var hann við nám hjá Dönsku
ríkislögreglunni í Kaupmanna-
höfn árið 1961. Hann var formað-
ur ungra sjálfstæðismanna í
Keflavík, formaður Sjálfstæðisfé-
lags Keflavíkur og varabæjar-
fulltrúi í Keflavík 1961—1965.
Benedikt Þórarinsson lætur eftir
sig eiginkonu, Sigríði Guðmunds-
dóttur, og 6 uppkomin börn.
í deild fyrir frystar fiskafurðir eru
nú inni um 52 milljónir, þar af er
lítið sem ekkert vegna freðfisks og
ekkert vegna rækju. Nær öll upp-
hæðin er vegna hörpudisks, eða 16
milljónir, og humars, 35 milljónir,
eða samtals 51 milljón króna. Vegna
rækju var greitt úr sjóðnum
snemma á síðasta ári og við það
tæmdist hlutur rækjunnar. í salt-
fiskdeildinni eru nú 85 milljónir, í
skreiðardeildinni eru 125 milljónir
og deild afurða fiskimjölsverksmiðja
skuldar 70 milljónir. í heildina eru
þá í sjóðnum 196 milljónir.
Tekna til sjóðsins er aflað á þann
hátt, að fari útflutningsverð viðkom-
andi afurða yfir ákveðið mark, sem
stjórn sjóðsins setur, fer ákveðinn
hluti tekna umfram markið eða við-
miðunarverð í sjóðinn. Fari tekjur
niður fyrir markið kemur til greiðslu
hluta mismunarins úr sjóðnum, ef fé
er fyrir hendi. Ekki-er um færslu á
milli deilda að ræða.
Sigurlaug Bjarnadóttir varaþingmaður:
Álít ekki að Vestfirð-
ingar hafi hafnað mér
ÞETTA fór fram með þeim hætti, að
fundur Kjördæmisráðs Vestfjarða sl.
laugardag felldi tillögu um að viðhafa
prófkjör með 26 atkv. gegn 17, þvert
gegn því sem almennt var gert ráð
fyrir. Mér er óhætt að segja, að þessi
úrslit komu mjög á óvart um alla
Vestfirði og valda megnri óánægju.
Þess má geta, að fjölmennur fundur í
fulltrúaráði sjálfstæðisfélaganna á
ísafirði í nóvember sl., hafði, með yf-
irgnæfandi meirihluta mælt með próf-
kjöri," sagði Sigurlaug Bjarnadóttir í
samtali við Mbl.
„Fundur kjördæmisráðsins var vel
sóttur. Þó vantaði fulltrúa frá Austur-
Barðastrandarsýslu og Strandasýslu
— góðir stuðningsmenn mínir. Þeir
komust ekki vegna ófærðar."
Að felldu prófkjöri tók kjörnefnd
til starfa við að raða á listann. Þar
var mér einfaldlega sparkað úr
þriðja sætinu og Einar K. Guð-
finnsson settur í staðinn, án þess að
kjörnefndin gerði sér það ómak að
hafa samband við mig, sem var hér
syðra, til að spyrja mig, hvort ég
sæktist enn eftir þriðja sætinu, sem
þeir þó auðvitað vissu. Ég hefði tal-
ið það eðlileg og sjálfsögð vinnu-
brögð, þar sem ég hef skipað það
. sæti síðan 1974, er ég náði kjöri sem
uppbótarþingmaður og hef síðan
1978 setið sem varaþingmaður ein-
hvern tíma árlega og er nú starf-
andi á þingi sem slíkur í veikinda-
forföllum Matthíasar Bjarnason-
ar,“ sagði Sigurlaug.
— Hvað telur þú að hafi ráðið
þessari niðurstöðu?
„Ég veit varla, hvað skal segja,
þetta kom mér vissulega á óvart. Þó
eru viss atriði ljós. Eg hef fundið
síðan 1979, að ég hef vissan andbyr
innan kjördæmisráðsins fyrir vest-
an. Á þessu hef ég fengið vissa
skýringu. Fyrir vetrarkosningarnar
1979 hafði kjörnefnd þá um haustið
samþykkt tillögu til kjördæmis-
ráðsins um að viðhaft skyldi próf-
kjör í kjördæminu. Kjördæmisráðið
hnekkti þeirri ákvörðun kjörnefnd-
ar og hætt var við prófkjör, sem
þegar hafði verið rækilega auglýst í
fjölmiðlum — með fyrirvara um
samþykki kjördæmisráðs.
Þetta vakti gífurlega óánægju í
kjördæminu og dró úr áhuga
flokksmanna og baráttuhug fyrir
kosningarnar, „bálið slokknaði"
eins og einn Vestfirðingur orðaði
það. Á þeim forsendum að sigurlík-
ur flokksins og um leið þriðja sætis-
ins hefðu veikst verulega af þessum
sökum, hafnaði ég að taka það sæti
og sendi um það skriflega yfirlýs-
ingu til kjördæmisráðsins. Jafn-
framt lýsti ég því yfir, að ég hefði
glöð tekið þriðja sætinu að viðhöfðu
prófkjöri.
Þá er mér tjáð af málsmetandi
flokksmönnum, sem ég met mikils,
bæði innan kjördæmisráðsins og
utan, að það myndi veikja listann
verulega, ef ég hyrfi úr þriðja sæt-
inu og lagt var að mér að taka aftur
ákvörðun mína — hvað ég gerði eft-
ir allmikið þóf. Sú ákvörðun fannst
mér sýnu erfiðari en sú fyrri. En
mér var talin trú um, að með þessu
leysti ég mikinn vanda fyrir flokk-
inn á Vestfjörðum og það reið
baggamuninn. Klofningsframboð
voru þá á döfinni í tveimur öðrum
kjördæmum og sundrung í flokkn-
um, svo að mér fannst ekki á bæt-
andi og lét því slag standa. Ég er
viss um, og ég er ekki ein um þá
skoðun, að flokkurinn hefði fengið
meira fylgi fyrir vestan í þeim
kosningum að viðhöfðu prófkjöri,
þótt listinn hefði verið nákvæmlega
eins skipaður.
En þá gerðist nokkuð, sem ég hef
ekki enn skilið. Ýmsir menn innan
kjördæmisráðsins reiknuðu mér
það til hringlandaháttar, að ég varð
við eindregnum óskum um að gefa
kost á mér í þriðja sætið, í þeirri
trú að ég væri með því að leysa
ákveðinn vanda flokksins í kjör-
dæminu og stuðla að einingu. En
þetta hefur svo fram á þennan dag
verið notað gegn mér. Ég hlýt að
segja eins og er, að mér finnst að
afstaða mín og ákvörðun í þessu til-
viki hafi verið afflutt og rangtúlkuð
með óskiljanlegum og ósæmilegum
hætti, sem ég á erfitt með að fella
mig við og tel óverðskuldað í minn
garð,“ sagði Sigurlaug.
— Hvað er framundan?
„Þetta er búið og gert í bili, að því
er varðar uppstillingu listans. Auð-
vitað þótti mér miður, að svona fór.
Ég hefði viljað vinna áfram á Al-
þingi fyrir Vestfirðinga — og enga
fremur en Vestfirðinga. En pólitík
er pólitík með bárum og boðaföll-
um, stjórnmálamenn verða að venj-
ast volkinu. Þetta er vissulega póli-
Sigurlaug Bjarnadóttir
tískur ósigur fyrir mig, og þá er
bara að taka því. En hitt sárnar
mér miklu meira, að góðir vinir
mínir og stuðningsmenn í gegnum
árin skyldu nú bregðast mér með
þeim hætti sem raun varð á. Það
kom mér í opna skjöldu.
En fyrir utan mína eigin persónu,
sem ekki skiptir hér megin máli þá
er hér miklu alvarlegra mál á ferð.
Það er hvernig kjördæmisráð Vest-
fjarða, líklega nú eitt allra kjör-
dæma á landinu, situr á rétti Vest-
firðinga (og hefur gert í meira en 10
ár) til að ráða vali frambjóðenda til
Alþingis með sæmilega lýðræðis-