Morgunblaðið - 17.04.1983, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. APRÍL 1983
73
ein, eða smávatn nokkuð frá
Úlfsvatni, þar sem alltaf voru
álftir. Margir girntust fugla þessa,
en þeir voru varir um sig svo af
bar. Þegar menn nálguðust, sáu
þeir jafnan, að ein álft var á verði
á góðum stað meðan hinar bitu.
Varðálftin gerði svo félögum sín-
um viðvart og þær þustu út á
vatnið áður en voðinn var vís. Það
var reynt að laumast að þeim í
þoku og það var reynt að snara
þær á sundi, en allt kom fyrir
ekki.
Svo var bóndi nokkur sem sigaði
seppa sínum út í vatnið á eftir
álftunum. Það var grimmur hund-
ur og lét ekki segja sér tvisvar að
synda uppi álftirnar. En álftirnar
léku ferfætlinginn grátt. Þær
syntu hinar rólegustu fram og til
baka, létu seppa elta sig ótal
hringi og er hundurinn var farinn
að þreytast á sundinu, sneru tvær
álftir skyndilega að honum, bitu í
hnakkadrambið á honum og færðu
á kaf. Þær héldu hundinum furðu
lengi í kafi, en drekktu honum þó
ekki. Er þær slepptu honum loks,
átti hann rétt krafta eftir til að
komast að landi. Hann var svo
gersamlega ófáanlegur til að
leggja í annan eltingaleik, hvernig
sem reynt var að siga honum.
Svona lét hann ekki fara með sig.
Álftir „kallaöar niður“
Það var gömul þjóðtrú að hægt
væri að „kalla niður" ungar álftir,
nýfleygar. Víða er þess getið en
yfirleitt bætt við að engum hafi
það tekist þrátt fyrir margar til-
raunir og virðingarverðar. Sem
fyrr er getið þóttu álftirnar ungu
prýðismatur. Þá reyndu menn að
æpa og öskra hvellt og hátt er
fuglarnir flugu skammt frá þeim.
Álftirnar áttu að hrökkva svo við
að þær misstu flugið. Er sagt að
ýmsir hafi jafnvel orðið að at-
hlægi við að reyna þetta. Grh.
þekkti þó mann einn, mætan
mann, sem fullyrti að hann hefði
náð álftum með þessum hætti
oftar en einu sinni. Þetta var Ein-
ar heitinn Kristleifsson á Runnum
í Reykholtsdal. Orð hans nægði
Nokkurra daga gamlir álftarungar
eru fádæma falleg lítil skinn.
sem staðfesting að hann hefði
leikið þetta. Reyndar átti sam-
kvæmt þjóðtrúnni að vera ógæfu-
verk að deyða álftir í sárum, en
fyrr á öldum varð stundum að
storka trúnni, neyðin var stundum
slík.
Til eru furðulegar sögur um
álftina eins og marga fugla og dýr.
Ein slík er í fyrrnefndri bók,
Daggardropum. Og enn kemur
endursögn.
Sýnir í þokunni
Bóndi nokkur var að gæta að fé
sínu að vorlagi. Hann vissi af álft-
arhreiðri á vatnsbakka eigi all-
fjarri og datt honum í hug að
gaman myndi vera að bragða á
álftareggi. Hann lagði því af stað
til vatnsins og hugðist ræna eggj-
um. Varpstaðurinn var forn, álftir
höfðu orpið þar árum saman og
dyngjan var orðin furðu há. Ekki
hafði bóndi iengi gengið, er niða-
þoka skall á, og svo dimm var hún
að bóndi fana fljótt að hann var
villtur. Þótti honum það með ólík-
indum, svo vel þekkti hann um-
hverfið. En það fór ekki milli
mála, og kom hann að kennileiti er
færði honum sönnur á að hann
hafði gengið í hring, en þrátt fyrir
að hann tæki mið af kennileitinu,
kom hann brátt að því aftur. Þeg-
ar þetta hafði gengið um hríð,
ákvað bóndi að best væri að hann
tæki því rólega meðan þokan hefði
völdin og bjóst til að hreiðra um
sig. Hann sópaði að sér mosa og
bjó sér til bæli, en er hann var að
breiða mosann yfir sig kom til
hans maður. Sá sagðist vera með
tjald á næstu grösum og bauð
hann bónda að sitja þar af sér
þokuna.
Bóndi spurði komumann nafns
og kvaðst hann heita Svanur og
kona sín, Svanfríður væri í tjald-
inu með sér. „Og er tjaldið mitt
hér rétt hjá,“ sagði hann við
bónda. Brátt komu þeir að tjald-
inu, litlu vaðmálstjaldi, en í einu
horninu var barnsvagga gerð úr
tágum og sefi. Svanfríður sat við
vögguna og lét vel að íbúa hennar.
Þarna fór vel um bónda, hann
hvíldist og þáði veitingar, þ.á m.
þann besta drykk sem hann hafði
á ævi sinni bragðað. Eitthvað
ræddu þeir saman, en bóndi for-
vitnaðist lítið um Svan, eða að
Svanur sagði lítið. En brátt sveif
svefnhöfgi á bónda, ekki sist
vegna áhrifa drykksins góða.
Þau lögðust fljótlega til svefns
og ekki vissi bóndi hversu lengi
hann svaf. En hann vaknaði við að
Svanur stóð yfir honum og sagði
við hann, að ein af ánum hans ætti
í erfiðleikum með burð á tiltekn-
um stað. Hann hafði heyrt það á
krunki hrafnanna sem bjuggu í
svokölluðu Grákollugili. „Þú verð-
ur að flýta þér ef þú átt að geta
bjargað lömbunum. Hún er í mó-
anum suður af Hádegiskletti."
Bóndi spratt á fætur, kvaddi hjón-
in og þakkaði fyrir sig. Síðan sté
hann út úr tjaldinu.
Enn var mikil þoka, en ekki ná-
lægt því eins dimm og verið hafði,
auk þess sem auðsætt var að henni
myndi senn létta. Þegar hann
nálgaðist móann sem Svanur
hafði bent honum á, sá hann tvo
hrafna skoppandi á milli þúfna og
þar fann hann kindina. Hún átti
bágt, var með tveimur og bæði
litlu höfuðin stóðu föst í raufinni.
Bónda tókst að bjarga lömbunum
tveimur sem komu bæði heil í
heiminn. Bóndi sat yfir lömbunum
meðan þau voru að þorna og kom-
ast á spena, en meðan hann beið,
varð hann þess áskynja að hann
hafði einhvers staðar týnt vasa-
hníf sínum. Síðar fann hann hníf-
inn við álftarhreiðrið á vatns-
bakkanum. Lagði bóndi þessi eftir
þetta blátt bann við að álftir væru
ónáðaðar á einn eða annan hátt á
sinni landareign.
Svanasöngur
Svanasöngur er svolítið ein-
kennilegt fyrirbæri, einkum fyrir
þær sakir, að varla er um söng að
ræða. Menn sem ekki kunna að
meta sönginn kalla hann garg og í
návígi, kannski nærri varpstað, er
kannski ekki ýkja mikil fegurð yf-
ir hljóðum þeim er álftin gefur frá
sér. En í réttu umhverfi, við réttar
kringumstæður, er fátt fegurra en
svanasöngur. Varla nokkur verður
ósnortinn af angurværu og trega-
blöndum söng þessa mikla fugls á
kyrru sumar- eða vorkvöldi. Björn
J. Blöndal lýsir þessu fyrirbæri
einkar fallega í bók sinni Vina-
fundir, en í þeirri bók ritar Björn
um vini sína, fuglana, selina, lax-
inn, silungana og öll hin dýrin.
Hann segir:
— Álftin er einn tilkomumesti
fugl sem land okkar á. Og enginn
sem hefur hlustað á hljóðu kveldi
á svanasöng úr fjarlægð, mun
gleyma þeim söng. Yfir honum er
heiðríkja hins norræna himins, og
þar hljóma strengir ásta, fegurðar
og harma.
Sagt er, að svanir syngi fegurst,
þegar dauðinn er nálægur, og má
vel vera rétt.
Komið inn til lendingar.
Úsýn spyr
um sumarleyfiö:
Alexander Ólafsson / Hrafnhildur Ólafsdóttir og
Ellert, Margrét og Kolbrún, Reykjavík:
„Við erum öll mjög ánægð með ferðina, enda ekki hægt
annað. Fararstjórnin var frábær, svo og allur aðbúnaður. Við
sáum margt á þessum 12 dögum á Spáni. Við fórum meðal
annars á nautaat og sáum þar einn frægasta nautabana Spán-
ar. Tivolíið í Torremolinos er mjög gott og það er óborganleg
skemmtun fyrir börn og fullorðna að koma þangað. Margt annaö
verður okkur ógleymanlegt úr þessari ferð, og á það bæöi við
um landiö sjálft og feröafélagana okkar frá islandi."
Tryggöu þér öruggt sól-
skin í sumarparadís í
sumarleyfinu og pant-
aðu réttu feröina tím-
anlega.
Austurstræti 17,
Reykjavík s: 26611

Feróaskrifstofan

Hvernig líkaði þér
dvölin á Costa Del Sol
um páskana?

Þorsteinn Þorvaldsson og Elín Hannesdóttir,
Akranesi:
„Við vorum bæði í Marbella og Torremolinos og báðir þessir
staðir hafa upp á allt að bjóða. Marbella er eins og að vera uppi
í sveit, þar er svo rólegt og fallegt, og í Torremolinos er allt
iðandi í fjöri. Hótelin sem við vorum á voru mjög góð, og
golfvellirnir sem við lékum á í ferðinni voru hver öðrum fallegri.
Þetta var í alla staði yndisleg ferð og ógleymanleg."
Smári Vilhjálmsson og Guöfinna Pétursdóttir,
Kópavogi:
„Þetta var frábær ferð í alla staði, og þjónustan og öll fyrir-
greiðsla hjá Útsýn stóðst hundraö prósent og vel þaö. Úrvalið af
mat, skemmtistöðum og öllu því sem upp á var boðiö, kom
okkur mjög á óvart. Við áttum ekki von á þessu svona góðu.
Veðrið skemmdi heldur ekki fyrir, en það var sól og mátulegur
hiti upp á hvern dag aila ferðina út í gegn."
Salome Eggertsdóttir og Eggert Eggertsson,
Reykjavík:
„Það var ofsalega gaman í þessari ferö. Veröið var svo gott og
það er svo gaman að vera (Torremolinos. Við fórum í ferðir sem
Útsýn bauð upp á og þótti mest til Afríkuferöarinnar koma. Það
var svo margt að sjá þar og ólíkt öllu þvi sem viö eigum að
venjast. Það var líka gaman í Tívolí eins og raunar öllu í þessari
frábæru ferð.“