Morgunblaðið - 17.04.1983, Side 47

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. APRÍL 1983
95
Max Merkel, einn þekktasti knattspyrnuþjilfari f Þýskalandi og um leið sá
umdeildasti.
„Leikmennirnir eru númer eitt — leikkerfið númer tvö,“ segir Emst Happel,
Austurríkismaðurinn snjalli, sem nú er við stjórnvölinn hjá Hamburger. Hér
er hann með Franz Beckenbauer og Jimmy Hartwig á æfíngu. Happel var um
tíma þjálfari Ásgeirs Sigurvinssonar hjá Standard Liege í Belgíu.
ópuliða," var ein af mörgum at-
hugasemdum hans.
Vestur-þýski þjálfaraskólinn
þykir einn sá besti í heimi, en
þrátt fyrir það verður ekki litið
framhjá þeirri staðreynd að þrjú
bestu knattspyrnuliðin í 1. deild-
inni síðasta keppnistímabil, hafa
erlenda þjálfara: Austurrík-
ismanninn Ernst Happel hjá
Hamburger SV, Hollendinginn
Rinus Michels hjá FC Köln og
Ungverjann Pal Csernai hjá Bay-
ern Munchen og liðið sem varð
númer 6 í úrslitakeppninni, Bor-
ussia Dortmund hafði júgóslavn-
eska þjálfarann Branko Zebec.
Enda varpaði Max Merkel fram
spurningunum: „Hvað er það sem
þýskir þjálfarar gera rangt?
Hvers vegna sækja stærstu félög-
in í deildinni þjálfara sína til ann-
arra landa? Og hvers vegna
hringja svo margir forráðamenn
félaga í mig og sárbiðja mig um að
þjálfa leikmenn sína?“ Merkel bið-
ur ekki um svar því það hefur
hann sjálfur á reiðum höndum:
„Það er ekki prófdómari þjálfara-
skólans sem ákvarðar hæfileika
þjálfarans. Ernst Happel hefur
aldrei farið í þjálfaraskóla, en
hann býr yfir þeim kostum sem
margir mættu öfunda hann af;
hann ber gott skynbragð á
knattspyrnu. Hann lætur eðlis-
ávísun sína ráða ferðinni."
Happel — og
fræðimaðurinn
Ernst Happel ber þó meiri virð-
ingu fyrir fræðimönnum knatt-
spyrnunnar en landi hans, en gef-
um Happel orðið: „Menn þurfa að
hafa næmt auga fyrir knattspyrnu
til þess að verða góðir þjálfarar,
það lærist ekki. Þjálfari verður að
skilja að leikmennirnir eru númer
eitt, leikkerfið númer tvö og hann
verður að njóta virðingar leik-
mannanna. An virðingar þeirra
nær þjálfari aldrei langt með lið
sitt.“
Karl-Heinz Heddergott er einn
af prófdómurunum sem Max
Merkel vitnaði í hér að framan,
fræðimaður, sem í 13 ár kenndi
verðandi knattspyrnuþjálfurum.
Sumarið 1980 freistaði hann gæf-
unnar sem knattspyrnuþjálfari í
1. deildinni hjá FC Köln — hann
var rekinn eftir nokkurra mánaða
starf. Bók hans um knattspyrnuna
og háfleygar kenningar hans voru
Jörg Berger, einn af erlendu knattspyrnuþjálfurunum í V-Þýskalandi, óskar
Thomas Allofs til hamingju med mark hans gegn Hamborg SV er Fortuna
Diisseldorf gerði jafntefli við Hamborg, 3—3.
ekki FC Köln-mönnum að skapi —
enda skildu þeir þær ekki!
Á fyrsta starfsdegi sínum sem
þjálfari lét Heddergott leikmenn-
ina raða sér upp í hring og bað þá
að haldast í hendur. „Fyrst skul-
um við læra að hrópa þrefalt
húrra saman,“ sagði hann. Því
neituðu leikmennirnir og þar með
myndaðist óbrúanleg gjá milli
þeirra og þjálfarans. Seinna sama
ár fór Heddergott til Skotlands til
að annast þjálfun unglingaliðs og
mun á þessu ári halda til Banda-
ríkjanna til að hafa yfirumsjón
með þjálfarakennslu þar.
Eitt sinn sagði Heddergott:
„Merkel myndi aldrei hafa staðist
þjálfarapróf hjá mér.“ Því svaraði
Merkel: „Það eru mikilvægari at-
riði í knattspyrnunni heldur en
það að þekkja sambandið milli
rauðra og hvítra blóðkorna."
Allir miður sín á bekknura. Þessi mynd var tekin í leik Bayer Leverkusen og
Duisburg í Bundesligunni. Fred Bockholt, aðstoðarframkvæmdastjóri Lever-
kusen kreppir hnefana af bræði og nuddari liðsins, Dieter Trzolek, slær
saman höndum. Ástæðan var sú að gott marktækifæri fór forgörðum.
Alag og áfengi
Eins og af ofangreindu má sjá
er það ekki tekið út með sitjandi
sældinni að gegna þjálfarastarfi,
sem er krefjandi hvort heldur er í
þýsku 1. deildinni eða einhverri
annarri, enda eiga margir við
taugaveiklun að stríða, sem oft
hefur í för með sér magasár og
hjartabilun. Áður en þeir leita sér
lækninga við heilsubresti sínum
reyna þeir að drekkja áhyggjum
sinum með aðstoð áfengisins.
Branko Zebec (sem hefur hlotið
viðurnefnið „Fernet-Branko") hef-
ur oftar en einu sinni verið að því
kominn að kikna undan álaginu.
Þegar Hamburger SV átti að leika
í Dortmund vorið 1980, gegn Bor-
ussia, missti Zebec af rútunni sem
keyrði liið. „Hann hefur áreiðan-
lega fengið sér of marga í gær-
kvöldi," sögðu leikmennirnir sín á
milli. Zebec, sem hafði sofið yfir
sig, tók sér bíl á leigu og var stöðv-
aður af lögreglunni á leiðinni.
Áfengismagn í blóði hans reyndist
3,25 prómill, og var hann að sjálf-
sögðu sviptur ökuskírteini sínu.
Eftir blóðprufutökuna ók lögregl-
an Zebec til hótelsins í Dortmund,
sem liðið bjó á, og þar hughreysti
hann sig með rommi, vodka og
konfaki.
Þegar leikmennirnir komu til
Westphalen-leikvallarins og
gengu inn í búningsherbergið,
sagði framherjinn Willi Reimann
við Zebec: „Gakktu heldur út fyrir
og andaðu að þér fersku lofti," —
sem Zebec og gerði. Þar svaf hann
meðan á leiknum stóð. Gunter
Netzer, framkvæmdastjóri félags-
ins, hélt hlífiskildi yfir Zebec:
„Hann er heimsins besti þjálfari,“ “
sagði hann, en Wolfgang Klein,
forseti félagsins var ekki á sömu
skoðun. Samt dró það engan dilk á
eftir sér að sami hluturinn endur-
tók sig í Bochum þegar liðið keppti
þar, en Zebec svaf Þyrnirósar-
svefni á meðan. Eftir leikinn
(svefninn) tók hann koníaksflösk-
una fram yfir blaðamenn og fund
með þeim.
Eftir tapleik Hamburger SV
gegn 1860 Múnchen sem lyktaði
4—1 kom Zebec á blaðamanna-
fundinn. Þá svo kófdrukkinn að
hann mátti vart mæla, enda tók
Wolfgang Klein fram fyrir hend-
urnar á honum og svaraði spurn-
ingum blaðamannanna, en Zebec
hélt áfram að væta kverkar sínar
á barnum.
„Ég held þetta ekki út lengur; ég
verð brjálaður," sagði Gúnter
Netzer daginn eftir þegar Ham-
burger SV sagði þjálfara sínum
upp, sem hafði gert félagið að
vestur-þýskum meistara árið 1979,
árið 1980 varð það í öðru sæti og
þegar uppsögnin fór fram á miðju
keppnistímabili 1980/1981 var það
í fyrsta sæti í deildinni.
„Zebec er ekkert einsdæmi hvað
þessu viðvíkur," segir Paul Breitn-
er, fyrirliðinn í Bayern Múnchen.
„Ég þekki marga þjálfara sem
halla sér að flöskunni."
Max Merkel lýsti tilfelli Zebecs
þannig: „Zebec var sigurvegari,
þrátt fyrir drykkjuvímur hans,
þess vegna vildu Netzer og leik-
mennirnir reyna að komast af með
hann. Þeir vissu að þeim gæti
reynst erfitt að finna svo hæfan
þjálfara fyrirvaralaust. 1 knatt-
spyrnunni þýðir góðúr árangur
aukið fé í kassann; því er drykkju-
maður sem sigrar betri en bind-
indismaður sem tapar."
í hjólastól
um fimmtugt
Knattspyrnuþjálfari er veikasti
hlekkurinn í keðjunni milli stjórn-
ar félagsins og leikmannanna; —
jafn auðvelt er að reka hann og að
ráða — og það, að hann gerir sér
grein fyrir því sjálfur, eykur að-
eins álagið á honum. Eða eins og
Otto Rehhagel, þjálfari hjá Erder
Bremen, lýsti starfinu: „Þegar ég
verð fimmtugur, verð ég vel stæð-
ur maður fjárhagslega — eða í
hjólastól á ríkisspítala; þetta starf
er einungis fyrir geðveika rnenn."
Þrír þjálfarar í 1. deildinni
þýsku hafa fengið hjartaáfall:
Kurt Baluses lést, en Paul Oswald
og Hermann Eppenhoff lifðu það
af, án þess þó að gegna þjálfara-
störfum eftir það. Fleiri hafa orð-
ið fyrir heilsutjóni sem rekja má
til starfsins, svo sem Helmut Jo-
hannsen, Max Merkel og Otto
Knefler, sem þurfti að gangast
undir mikinn magauppskurð.
Hann sagði eitt sinn: „Tveir þriðju
af launum okkar er hrein og bein
áhættuþóknun."
Herbert Widmayer, sem varð
fyrstur fyrir því að verða rekinn
sem þjálfari í „Bundesligunni“ ár-
ið 1963, bar fram tillögu um eins
árs „vopnahlé" árið 1970 sem allir
forsetar knattspyrnufélaganna
féllust einróma á. Ekki gekk það
betur en svo að níu þjálfarar voru
reknir frá störfum það árið!