Morgunblaðið - 21.06.1983, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚNÍ 1983
LÆ^
Handunnar Olíukolur
í steinleir.
VERÐ AÐEINS
GLIT KR. 148,- & 245,-
Höfðabakka 9,
Reykjavík. S. 85411
I
©
*SCONA
| Glæsilegir
bílar til sölu:
Árg. Kr.
Citroen Visa II 1981 150.000
Buick Skylark Coupé 1975 100.000
Volvo 245 GL sjálfsk. vökvast. 1979 295.000
Daihatsu Charade 1980 135.000
Cadillac Eldorado 1979 670.000
Toyota Hiluxe m/húsi 1982 340.000
Mazda 929 4ra dyra vökvast. 1982 320.000
Datsun 280C diesel vökvast. 1981 270.000
Scout II 4 cyl. vökvast. 1980 320.000
Isuzu Pick-Up bensín 4x2 1981 165.000
Buick Skylark Limited 6 cyl. 1981 350.000
AMC Eagle 4x4 1981 350.000
Scout II V8 sjálfsk. XL 1978 260.000
Opel Record diesel Berlína 1982 560.000
Volvo 244 DL sjálfsk. 1982 400.000
BMW 520 I sjálfsk. vökvastýri 1983 575.000
Opel Ascona 1982 380.000
Chevrolet Malibu 2ja dyra 1978 180.000
Oldsmobile Cutlass diesel 1980 290.000
Opel Kadett, 3ja dyra 1981 195.000
Opel Record 2,0 1982 405.000
Chevrolet Malibu Station 1979 220.000
Bein lína
39810
GM
^ VÉLADEILD SAMBANDSINS
Bl FREIÐAR Á rmúla 3 Reykjavík S. 38 900
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir VICTORIU ENGLISH
Þegar gengið var til kosninga í fyrrahaust var leiðtogi jafnaðarmanna Joop den Uyl (t.v.) og leiðtogi krístilegra
demókrata Andries van Agt (t.h.). Helstu málin í kosningabaráttunni voru kjarnorkumálin annars vegar og hins
vegar efnahagsástandið í landinu, hallinn á ríkissjóði og það hátimbraða hof, sem hollenska velferðin er. Þá var
fjórðungur vinnuaflsins í landinu ýmist á atvinnuleysisstyrk eða örorkubótum.
Hollenska stjórnin tvístígandi
frammi fyrir fjárhagshallanum
Aukin sala ríkisskuldabréfa leiðir til hærri
vaxta og fjármagnssveltis atvinnuveganna
HOLLENIHNGAR hafa ekki fremur en aðrar þjóðir farið varhluta af
efnahagssamdrættinum í heiminum og þar sem víðar lýsir hann sér t.d.
í miklum halla á ríkissjóði. í Hollandi er hallinn gífurlegur, 33,5
milljarðar gyllina, um 300 milljarðar ísl. kr., á þessu ári og vandamálið
er hvernig eigi að fjármagna hann án þess að vextirnir hækki og
einkaaðilar verði útilokaðir frá fjármagnsmarkaðnum í landinu.
Að sjálfsögðu er það núver-
andi stjórnvalda, ríkis-
stjórnar borgaraflokkanna, að
leysa þennan vanda og það
hyggjast þau gera fyrst og
fremst með aukinni sölu á ríkis-
skuldabréfum. Bankamenn og
ýmsir aðrir áhrifamenn í efna-
hagslífinu hafa þó uppi sínar
efasemdir um þessa aðferð og
benda einkum á tvennt máli
sínu til stuðnings: veika stöðu
gjaldmiðilsins á alþjóðamark-
aði og á það, sem þeir segja
mjög varasamt, að fjármála-
ráðuneytið hollenska hefur
ákveðið að gera ríkisskuldabréf-
in eftirsóknarverðari með því
að greiða af þeim hærri vexti en
eru á hinum almenna lána-
markaði.
í Hollandi er innlendur
sparnaður mikill og ekki skort-
ur á fjárfestingarfé. „Sannleik-
urinn er hins vegar sá,“ sagði
Robert van den Boch, hagfræð-
ingur hjá Amsterdam-Rotter-
dam-bankanum, „að bankar og
aðrar fjármagnsstofnanir í
landinu eru tregar til að lána
ríkinu nú sem stendur. Það er
vegna þess, að vextir eru á upp-
leið (með vaxtahækkuninni á
ríkisskuldabréfunum) og menn
vilja sjá hvert stefnir."
Á fyrsta fjórðungi þessa árs
hækkuðu vextir á ríkisskulda-
bréfum úr 8% í 8,4% og eru nú
komnir í 9,3%. Ástæðan fyrir
þessum hækkunum er sú, að
þótt bréfin hafi borið hærri
vexti en nokkurt annað lánsfé í
landinu, þá seldust þau miklu
verr en ríkisstjórnin hafði gert
sér vonir um.
Atvinnuvegirnir í Hollandi
eiga undir högg að sækja í sam-
keppninni um innlenda lánsféð.
í ársskýrslu hollenska seðla-
bankans fyrir árið 1982 er t.d.
skýrt frá því, að á því ári hafi
ríkið gleypt þrjá fjórðu alls
lánsfjárins og talsmaður fjár-
málaráðuneytisins segir, að lík-
lega verði hlutur ríkisins í ár
vel „yfir 75%“.Ríkisstjórnin er
ákveðin í að brúa ekki fjárlaga-
hallann með aukinni seðla-
prentun, erlendar lántökur
koma ekki til greina og því er
ekki í önnur hús að venda en að
fjármagna hann innanlands.
Bankamenn í Hollandi hafa
þó ekki áhyggjur af tímabundn-
um fjármögnunarerfiðleikum
ríkisins núna. Þeir hafa meiri
áhyggjur af þeim pólitísku erf-
iðleikum, sem virðast ætla að
koma í veg fyrir, að fjárlaga-
hallann takist að jafna fyrir
1986, þegar kjörtímabili stjórn-
ar Ruud Lubbers lýkur. Sam-
komulagið er að vísu gott innan
stjórnarinnar en menn efast um
að hún hafi þor til að draga
verulega úr ríkisútgjöldunum.
Nokkrar tillögur í þá átt hafa
þó verið lagðar fram og er sú
þeirra stórtækust, sem kveður á
um lækkun atvinnuleysis- og
tryggingabóta. Atvinnuleys-
ingjar í Hollandi fá nú 80% af
fyrri launum sínum í bætur en
hugmyndin er, að þetta hlutfall
verði 50-70% og að bótatíminn,
sem nú er tvö og hálft ár, verði
styttur.
Stjórnarandstaðan og verka-
lýðsfélögin eru andvíg þessum
tillögum eins og Ifklegt má telja
og innan annars stjórnarflokks-
ins, Kristilega demókrata-
flokksins, eru menn einnig með
efasemdir um þær. Þessi niður-
skurður, þótt róttækur sé, mun
nefnilega hafa fremur litil áhrif
til hins betra fyrir ríkissjóð.
Hann sparaði ríkinu aðeins
fimm milljarða flórína af 80,
sem fara til þessara mála-
flokka, og yrði auk þess ekki
framkvæmdur að fullu fyrr en
eftir þrjú ár.
Af öllu þessu má ljóst vera,
að hollensku ríkisstjórninni er
mikill vandi á höndum og það,
sem verra er, hún kann sem
stendur lítil svör við honum. Nú
fyrir skemmstu samþykkti
þingið endurskoðuð fjárlög
fyrir yfirstandandi ár, þar sem
gert var ráð fyrir tveggja millj-
arða flórína, um 20 milljarða
ísl. kr., niðurskurði og nýjum
tekjustofnum en eftir stendur
halli á ríkissjóði upp á 11,6% af
þjóðartekjum og upp á 12,5%
þegar tekið er tillit til útgjalda
utan fjárlaga.
Hollendingar hafa haft mikl-
ar tekjur af sölu jarðgass en nú
veldur það áhyggjum, að eftir-
spurn eftir því hefur minnkað.
Þingið hefur að vísu lagt til, að
leitað verði eftir frekari samn-
ingum við erlend ríki um gas-
sölu en ríkisgasfyrirtækið, Gas-
unie, hefur beðið menn að fara
sér hægt og teygja sig ekki of
langt, því að annars sé hætta á,
að verðmyndunarkerfinu á gas-
inu verði stefnt í voða. Hollend-
ingar eiga nú í aukinni sam-
keppni við aðrar þjóðir í gassöl-
unni, t.d. við Sovétmenn og
jafnvel Alsírmenn líka.
Þeir, sem fást við ríkisfjár-
málin í Hollandi, þræða ótal
slóðir í leitinni að lausnarstein-
inum en veigra sér í lengstu lög
við að fara þá einu, sem þeir
vita þó að bíður þeirra. Nú hef-
ur t.d. verið ákveðið að herða
róðurinn gegn skattsvikum, sem
þykir sjálfsagt, en öllum hag-
fræðingum ber þó saman um, að
ríkisútgjöldin verði að skera
niður, um annað sé ekki að
ræða. Jafnvel aukinn hagvöxtur
muni ekki leysa þann vanda,
sem fjárlagahallinn er.
SS (lleimild: The Wall Street Journal)