Morgunblaðið - 30.09.1983, Blaðsíða 6

38
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. SEPTEMBER 1983
Tölvur, skóli, menntun...
tölvur, skóli, menntum...
•HllSJl&JBl
0Qji£jya<

Mikill fjöldi skólabarna í Evr-
ópu og Ameríku á eigin
vasatölvur nú á dögum. Á
þessum áratug munu þær, ásamt
fjölmörgum öörum nýjum tækjum,
sem brátt munu sjá dagsins Ijós,
eiga eftir aö gjörbreyta kennslu-
háttum og menntunarkerfinu í
heild. Samtímis mun svo þessi
tækjabúnaöur skapa nýja iöngrein,
sem hagnast af þessari þróun.
Öll þau mörgu háþróuöu, smá-
geröu tæki veröa ætluö til nota í
beinum tengslum viö kennslu og
munu jafnvel hafa enn meira aö-
dráttarafl fyrir væntanlega kaup-
endur en vasatölvurnar. Eftir nokk-
ur víxlspor í upphafi vegna þess að
menn ætlast til of mikils af þessum
nýju tækjum, og eins vegna fljót-
færnislegra gróöasjónarmiða, mun
þessi nýja tækni leiöa til stórfelldra
breytinga og framfara í kennslu-
háttum almennt.
Þessi þróun mun byggjast á
frekari þróun lítilla einkakennslu-
tölva, sem ekki veröa stærri í sniö-
um en meöalstór vasareiknitölva
var í lok áratugarins og söluverðiö
mun líka veröa eitthvaö áþekkt.
Grundvallareiningar vasa-
kennslutölva eru ekki frábrugönar
þeim einingum, sem eru í reikni-
tölvunum, þarna koma aöeins til
nokkrar minniháttar breytingar
eins og stærra takkaborö og flókn-
ari skjár. Þegar þróun kennslutölv-
anna er komin þaö vel á veg, aö
þær far aö fá verulega viöskipta-
lega þýðingu, veröa þær fram-
leiddar á færiböndum í milljóna-
og síðar í milljaröatali. Hvert tæki
veröur þá innan skamms eins
ódýrt (eöa jafnvel ódýrara) og
vasareiknitölvurnar eru í dag.
Þaö má teljast eölilegt aö undir-
strika þetta atriöi, af því aö einmitt
hiö lága verö mun aö sínu leyti
tryggja, aö þessi nýju tæki fari sig-
urför um skólakerfi Vesturlanda á
svipaðan hátt og fyrirrennarar
þeirra, vasareiknitölvunar.
Árið 1979 kom út bók eftir Dr.
Christopher Evans, en hann var
NÝIR KENNSLU-
HÆTTIR í AÐSIGI
Þaö væri reyndar eins gott fyrir
kennarastéttina aö fara aö búa sig
undir þessa staöreynd og þá
þróun, sem koma skal, og ákveöa
hvernig bregöast skuli viö, þegar
þar aö kemur, því einn hlutur er
áreiöanlegur: Hvers konar aögerö-
ir, sem miöa aö því aö banna og
fordæma framleiöslu og sölu smá-
tölva af þessari gerö, eru dæmdar
til aö mistakast. Öflugs og sívax-
andi þrýstings af hálfu framleiö-
enda er þegar fariö aö gæta á
markaönum, svo aö vasakennslu-
tölvan verður brátt almenn staö-
reynd, hvort sem okkur líkar þaö
betur eöa verr.
Hiö takmarkaöa minni vasa-
reiknitölvunnar er ekkert í líkingu
viö þaö minni, sem einkakennslu-
tölvur veröa útbúnar meö, síöar á
þessum áratug: Dvergrásir, sem
hafa aö geyma meira en hundraö
kílóbýti af upplýsingum — en þaö
samsvarar þúsundum íslenzkra
oröa — eru nú þegar framleiddar.
Jafnvel enn víötækari minni eru
núna í hönnun. Þaö verður brátt
auöveldlega hægt aö koma fyrir
unnt aö framleiöa þær í mjög stór-
um stíl. Tölvurnar eru einkar auö-
veldar í fjöldaframleiöslu, af því aö
þaö eru engir hreyfanlegir hlutir í
þeim (fyrir utan rafeindirnar); þær
koma til meö aö kosta lítiö meira
en hráefniö, sem í þær fer, og þær
hafa auk þess þann mikla kost til
aö bera aö vera mjög traustbyggö-
ar.
Sá sveigjanleiki, sem nútíma-
tölvur, jafnt litlar sem stórar hafa
til aö bera, er allt að því óendan-
legur hvaö snertir notkun og til-
gang. Fjöldi þeirra verkefna, sem
tölvan er fær um að leysa af hendi,
er eingöngu bundinn viö fjölda for-
ritanna, sem unnt er aö skrifa
handa henni. Þaö þurfa aö koma
til fjölmörg forrit, sem stórauka viö
þau sviö, sem tölvurnar geta ráöiö
viö og veita þeim þar meö raun-
verulega færni í að kenna.
Gildi tölvunnar er hins vegar
ekki svo mjög fólgiö í því, hvaö hún
geti kennt, heldur öllu fremur
hvernig hún fer aö því aö kenna.
Kennslutölvurnar veröa í raun og
sannleika vítibornar — þaö er aö
segja, aö þær munu aölaga svör
sín á marga vegu. Þannig munu
þær stööugt gefa nemendum
greinilega í skyn, aö þær hafi raun-
verulegan áhuga á aö kenna og
sýna þaö með þeim hætti, sem
þær beita viö framsetningu sína á
því efni, sem nemandinn þarf á aö
halda í hvert sinn. I staö þess að
styöja til dæmis á einhvern vissan
fjölda af tökkum í leit aö svari viö
margræöum spurningum, mun
nemandinn einfaldlega prenta
svörin inn í kerfiö á meira eöa
minna frjálslegan hátt. Viö þessu
mun svo tölvan bregöast á þann
hátt, aö hún fer aö búa til oröaraö-
ir og heilar setningar sem andsvar,
en birtir hins vegar ekki á skjánum
bersýnilega fyrirfram undirbúin
skilaboö. Þess konar samskipti
eru miklu nær þeim anda, sem ríkj-
andi er hjá fólki, þegar skipzt er á
upplýsingum yfirleitt, heldur en sú
aöferö, sem gamaldags kennslu-
vélar uröu að beita. Kennslutölvan
veröur þannig fær um aö greina og
skilja — í víötækri merkingu þess
orös — fjöldann allan af algengum
orðatiltækjum og oröasambönd-
um, en þaö gerir aftur aö verkum,
aö hún getur komiö fram með viö-
eigandi svör eöa viðbrögö viö
þeim. í raun og veru er regluleg
hæfni tölvunnar til aö skilja mjög
sálfræðingur og tölvuspekingur.
Dr. Evans entist ekki aldur til að
sjá hvernig þróun tölvunnar
c
yrði, en hann gerði sér þó
nokkra grein fyrir því sem fram-
tíðin bæri í skauti sér, og f jallaði
heilu oröabókunum í tæki á stærö
viö venjulega vasareiknitölvu.
Undir lok þessa áratugar gætu
dvergrásirnar í þessum örsmáu
tölvum haft, ekki aöeins eitt, held-
ur allmörg tungumál aö geyma.
Sennilega er auöveldast aö forrita
þessi nýju tæki á sviöi tungumála-
notkunar, þannig aö túlkunartölvur
og oröaforðatölvur í vasastærö
veröur brátt aö finna í töskum
skólakennara og einnig nemenda
og auövitaö í skjalamöppum kaup-
sýslumanna, sem eru á feröalögum
erlendis. Þessi þróun fylgir í kjölfar
aukinnar framleiöslu og sílækk-
andi verös á nýju einkavasatölvun-
um. í þeim skólum, þar sem allir
hlutir, sem ekki eru beinlínis
hlekkjaðir niöur, eru sífellt í hers
höndum og alltaf aö hverfa, munu
kennarar vafalaust veröa á nálum í
fyrstu gagnvart slíku flóöi af einka-
vasatölvum, og ekki víst aö þeir
álíti ástandiö beinlínis batna viö til-
komu þessara nýju tækja. En þess
ber hins vegar aö gæta aö þessar
nýju tölvur veröa á þessum áratug
aö ódýrum og mjög algengum
tækjum en ekki sjaldgæfar og dýr-
ar. Sökum þess, hve litlar þær eru,
fer lítiö hráefni í gerö þeirra og þvi
um það í bók sinni. Þessi grein
er tekin úr bókinni og birtist áð-
ur í tímaritinu Todays Education,
en hér segir Evans frá framlagi
tölva á sviði menntunar á næstu
tveimur áratugum.
cx
IÍZJ(2J(2J
|£J(5J(6)
UJ(2J(2J
(oJUbJ
Nám
„Megum ekki bíða
mikið lengur með
að taka tölvurnar
f þjónustu okkar“
— segir Hörður Lárusson,
deildarstjóri skólarannsóknadeildar
Tölvur og notkun þeirra í
skólastarfinu hefur veriö
talsvert til umræöu aö und-
anförnu. Fyrir rúmri viku var haldin
ráöstefna á vegum Nordisk Data-
union, en þaö eru samtök skýrslu-
tæknifélaga á Noröurlöndum, um
hlutverk skólanna í tölvubylting-
unni, og Dr. Tim O’Shea, einn þátt-
takenda á ráöstefnunni, hélt þar
aö auki tvo fyrirlestra á vegum Hl
um tölvur og skólastarf. Tölvur eru
búnar aö hasla sér völl víöa í at-
vinnulífinu, margar stofnanir orön-
ar meira og minna tölvuvæddar,
þessi grein er t.d. lifandi dæmi um
þaö, þar sem hún er skrifuð á einn
tölvuskjáinn. Hingað til hafa einka-
skólar séö um kennslu á tölvurnar
og jafnvel notaö þær sem kennslu-
tæki, en skólakerfiö hefur lítiö sem
ekkert tekiö þessa nýju tækni í
þjónustu sína. Svo viröist þó sem
þaö sé aö veröa jafnnauösynlegt
aö kunna einhver skil á þessari
nýju tækni og aö kunna aö lesa og
skrifa, og því brugðum viö okkur á
fund Harðar Lárussonar, deildar-
stjóra Skólarannsóknardeildar, til
aö grennslast fyrir um hver staöan
væri í þessum málum í dag og
hvort gera mætti ráö fyrir því aö
skólakerfiö færi aö tölvuvæöast í
auknum mæli.
Höröur sagöi aö nú væri unniö
aö heildarskipulagi þessara mála á
vegum menntamálaráöuneytisins.
„Notagildi tölvunnar hefur veriö
mikiö i atvinnulífinu og er Ijóst aö
viö megum ekki bíöa mikiö lengur
meö aö taka tölvurnar í þjónustu
okkaref viö ætlum aö fylgjast meö
þróuninni, viö veröum aö búa
okkur undir þaö sem koma skal.“
Hlutverk skólanna veröur því
annarsvegar að kenna nemendum
á tölvurnar og undirbúa þá þannig
undir störf í tölvuvæddu samfélagi