Morgunblaðið - 09.02.1984, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. FEBRÚAR 1984
Varðstaða lýðræðissinna
um sjálfstæði þjóðarinnar
Eftir Björn Bjarnason
Hér birtist meginefni ræðu
sem Björn Bjarnason, for-
maöur Samtaka um vestræna
samvinnu, flutti á aðalfundi
samtakanna 1. febrúar síð-
astliðinn.
Frá því að síðasti aðalfundur í
félagi okkar var haldinn 1. mars
1982 hefur ýmislegt gerst á vegum
þess og á vettvangi þeirrar sam-
vinnu sem samtökin berjast fyrir
að eflist og styrkist á allan hátt.
Oft lesum við um það eða heyr-
um frá því sagt í fjölmiðlum að nú
sé svo komið í samskiptum Banda-
ríkjanna og Vestur-Evrópuríkja
að þess sé að vænta að Atlants-
hafsbandalagið leysist upp vegna
óeiningar. Síðast var þó nokkuð
um þetta rætt eftir ráðstefnu sem
haldin var í Brussel á vegum Al-
þjóða- og hermálastofnunar
Georgetown-háskóla í Washing-
ton nú í janúar síðastliðnum. Eg
sat þessa ráðstefnu og var hún
lærdómsrík fyrir margra hluta
sakir en enginn ræðumaður var
þeirrar skoðunar né vildi að vest-
ræn samvinna í varnar- og örygg-
ismálum liði undir lok, þvert á
móti. Á hinn bóginn ræddu menn
saman af hreinskilni og urðu ræð-
ur þeirra Helmut Schmidt, fyrrum
kanslara Vestur-Þýskalands, og
James Schlesinger, fyrrum varn-
armálaráðherra Bandaríkjanna,
til þess að minna ráðstefnugesti á
að samvinnan innan Atlantshafs-
bandalagsins krefst þess af öllum
aðildarríkjunum. Hvort heldur
þau eru stór eða smá, að þau leggi
sitt af mörkum í þágu heildarinn-
ar og taki tillit hvert til annars á
mun fleiri sviðum en hinu hernað-
arlega.
{ því efni er samvinnan innan
Atlantshafsbandalagsins sama
marki brennd og samstarf lýðræð-
isflokkanna þriggja í okkar ágæta
félagsskap. Þótt flokka okkar
greini á um margt erum við þó
sammála um nauðsyn þess að
standa sameiginlegan vörð um
þann meginþátt íslenskrar utan-
ríkisstefnu sem felst í aðildinni að
vestrænni samvinnu.
Undanfarin misseri hefur verið
sótt að varnarsamstarfinu innan
Atlantshafsbandalagsins með
margvíslegum hætti, bæði í ein-
stökum aðildarríkjum og af öllum
utan bandalagsins. Deilurnar um
Evrópueldflaugarnar hafa í senn
snúist um hernaðarhlið vestrænn-
ar samvinnu og pólitíska. Enginn
vafi er á því að Kremlverjum var
kappsmál að sitja einir uppi með
fullkomnar meðaldrægar kjarn-
orkueldflaugar í Evrópu og geta
rekið fleyg á milli Vestur-Evrópu
og Bandaríkjanna með því að
koma í veg fyrir að bandarískum,
meðaldrægum eldflaugum yrði
komið fyrir í Vestur-Evrópu. 1 von
um að þetta hvorttveggja tækist
sátu fulltrúar Sovétmanna að við-
ræðum við sendimenn Banda-
ríkjastjórnar um takmörkun
kjarnorkuvígbúnaðar en gengu frá
samningaborðinu um leið og haf-
ist var handa við að koma hinum
bandarísku flaugum fyrir í Vest-
ur-Evrópu nú fyrir nokkrum vik-
um.
Með vísan til ákvörðunar utan-
ríkisráðherra Atlantshafsbanda-
lagsins í desember 1979 um að
setja bandarísku kjarnaflaugarn-
ar upp fjarlægðu Sovétmenn ekki
SS-20-eldflaugarnar hefur frið-
arhreyfingum vaxið fiskur um
hrygg víða á Vesturlöndum og þó
einkum í Norður-Evrópu. Jafnað-
armannaflokkarnir sem stóðu að
ákvörðuninni 1979 hafa lent í
stjórnarandstöðu síðan og snúist
gegn fyrri stefnu, og með marg-
víslegu móti hefur verið leitast við
að rjúfa hefðbundna samstöðu
lýðræðisflokka um stuðning við
Átlantshafsbandalagið og megin-
stefnu þess í varnarmálum. Þessa
hefur orðið vart hér á landi eins
og annars staðar. Gegn slíkum til-
raunum til að stofna til ósamlynd-
is milli skoðanabræðra sem stefna
að sama markmiði hljóta félags-
menn í Samtökum um vestræna
samvinnu að snúast.
Stefnan skýr
Samtök okkar hafa nú starfað í
meira en aldarfjórðung og aldrei
hefur verið hvikað frá því mark-
miði sem í upphafi var sett, að
standa vörð um lýðræðislega
stjórnarhætti og þær margvíslegu
ráðstafanir sem gripið hefur verið
til þeim til varnar. Við förum ekki
í launkofa með skoðanir okkar né
heldur skiptum við um nafn og
númer eftir því hvernig vindurinn
blæs hverju sinni. Það er fróðlegt
rannsóknarefni að kanna hve oft
þeir sem háværastir eru hér á
landi í andstöðunni við vestræna
samvinnu hafa talið sér nauðsyn-
legt að skipta um gervi á þessum
aldarfjórðungi eða hve mörgum
firrum þeir hafa haldið á loft
málstað sínum til stuðnings á
þessum sama tíma. Sérstök
ástæða er til að vekja athygli á
þessu einmitt nú eins og mál hafa
skipast í umræðunum hér síðustu
mánuði. Á þessu ári eru 35 ár liðin
frá stofnun Atlantshafsbanda-
lagsins og allan þennan tíma hef-
ur ríkt friður í okkar heimshluta,
það er þó jafnbrýnt nú og fyrir 35
árum að vara við þeim öflum sem
telja að því aðeins sé unnt að
tryggja frið ef látið er undan ein-
ræðis- og ófriðaröflum í hvaða
mynd sem þau birtast.
Vegna samstöðu lýðræðisflokk-
anna og vegna þess hve skýrt og
oft hefur komið fram í kosningum
hér á landi, að mikill meirihluti
íslendinga vill að sjálfstæði og ör-
yggi þjóðarinnar sé tryggt með
þátttöku í vestrænni samvinnu og
varnarsamstarfi við Bandaríkin
hafa andstæðingar utanríkisstefn-
unnar hætt að hampa slagorðinu
Björn Bjarnason
„Island úr NATO — herinn burt“.
Baráttuaðferðirnar eru orðnar
ísmeygilegri, reynt er að finna
samnefnara á milli kjarnorku-
vopna og vestrænnar samvinnu,
kenna lýðræðisþjóðunum alfarið
um vígbúnaðarkapphlaupið og
ráðast á samstarf þeirra með þeim
rökum að það hljóti óhjákvæmi-
lega að leiða til heimsslita. Á með-
an við ræðum um leiðir til að
tryggja frið með frelsi leggja and-
stæðingarnir höfuðkapp á að telja
fólki trú um að kjarnorkustríð sé
á næsta leiti. Fróðlegt verður að
fylgjast með því hvenær þeir telja
sig hafa komið ár sinni svo vel
fyrir borð að þeir þori aftur að
koma til dyranna eins og þeir eru
klæddir. Við þurfum að fylgjast
vel með öllum þessum hringum
ekki síst þeim sem eiga sér stað
innan kirkjunnar og í skólanum,
helgustu véum frelsisins.
Starfíð síðan 1982
Á þeim tæpu tveimur árum sem
liðin eru síðan við komum hér
saman til aðalfundar hefur starf-
semi samtaka um vestræna sam-
vinnu verið með hefðbundnu sniði.
Meginþættir hennar eru fundir
með innlendum og erlendum fyrir-
lesurum, útgáfustarfsemi, kvik-
myndasýningar og kynnisferðir til
höfuðstöðva Atlantshafsbanda-
lagsins í Brússel. Á milli Samtaka
um vestræna samvinnu og Varð-
bergs er náið samstarf sem undir-
strikað er með margvíslegu móti.
Til dæmis stóðu félögin bæði að
því á síðasta sumri að stofna
Varðberg, félag áhugamanna um
vestræna samvinnu, á Akureyri.
Hefur verið um það rætt að efla
starfsemi til stuðnings málstað
okkar víðar um land. Verkaskipt-
ing er nokkur á milli félaganna,
við í SVS höfum frumkvæði að
fundum hér í Reykjavík en stjórn
Varðbergs er til dæmis í meira
sambandi við áhugamenn í skólum
og útvegar þátttakendur í fundum
þar sé þess óskað.
Samstarf okkar við starfsmann
upplýsingadeildar Atlantshafs-
bandalagsins hér á landi, Magnús
Þórðarson, er einnig náið en eins
og kunnugt er njóta samtökin þess
að hafa skrifstofuaðstöðu hjá upp-
lýsingadeildinni og Dagný Lárus-
dóttir annast daglegan rekstur fé-
lagsins, ef þannig má að orði kom-
ast. Til umræðu hefur verið innan
stjórnar samtakanna, hvort hag
þeirra væri ef til vill betur komið
með því að það ræki alfarið eigin
skrifstofu. Engar ákvarðanir hafa
þó verið teknar í því efni. Hins er
rétt að geta að upplýsingadeild
Atlantshafsbandalagsins sem
veitir sambærilegum félögum í
öllum aðildarlöndum bandalags-
ins margskonar stuðning hefur
brugðist vel við öllum tillögum frá
samtökunum. Til dæmis er nú haf-
in að nýju útgáfa á NATO-fréttum
á íslensku og er ráðgert að eitt
hefti komi út árlega með úrvali úr
ritinu „NATO Review" sem upp-
lýsingadeildin gefur út í aðildar-
löndunum.
Alls hefur verið efnt til 11 funda
hér í Reykjavík síðan 1. mars 1982.
Við það er miðað við gerð starfs-
áætlunar að halda tvo hádegis-
verðarfundi fyrir áramót, frá
október, og þrjá til fjóra eftir ára-
mót. Flestir hafa ræðumennirnir
verið erlendir og í þeirra hópi
meðal annarra Lennart Ljung,
yfirhershöfðingi í Svíþjóð, Ronald
F. Marryott, fyrrum yfirmaður
varnarliðsins á Keflavíkurflug-
velli, og Max Kampelman, sem var
Kaupmannahöfn:
fslenzkur tízkuhönn-
uður vekur athygli
JóiwhÚNÍ, 25. janúar.
HIN ÁRLEGA vetrarsýning Mar-
grethe-skólans í Kaupmannahöfn
var haldin í frönsku menningar-
miðstöðinni laugardaginn 21. jan.
sl. Skólinn útskrifar tizkuhönnuði
eftir tveggja ára nám, og er ísienzk
stúlka meðal nemenda á öðru ári,
Magnea Haraldsdóttir, og vakti
fatnaður hennar verðuga athygli á
sýningunni. Vert er að nefna, að
Magnea hafði einnig teiknað plak-
ötin, sem skreyttu veggi sýningar-
salarins.
Stofnandi Margrethe-skólans
var Grethe Glad, aðalræðis-
mannsfrú, sem fór á sínum tíma
til Parísar til að læra tízkusaum
til að rétta við fjárhag þeirra
hjóna er bóndi hennar 'Várð
gjaldþrota eftir langt líf j miklu
ríkidæmi. Hún nefndi skólann
Margrethe-skólann eftir vinkonu
sinni, Margrethe prinsessu af
Bourbon, sem var verndari hans.
Nemendur skólans eru 37 og
eru þeirra á meðal aðeins 2 pilt-
ar. Er aðsókn mjög mikil að skól-
anum, jafnvel er hann fullsetinn
næstu árin, en hann er til húsa á
Strikinu, rétt á móti Illum, hinu
þekkta vöruhúsi. Árlega hefur
Margretheskólinn tízkusýningar
á miðjum vetri og í lok skólaárs
og eru þær fjölsóttar. Sýnar
margir nemendur sjálfir hand-
verk sín, en aðrir fá til þess sýn-
ingarstúlkur og var svo um
Magneu. Verzlanir lána ýmislegt
það, sem þarf til að gera tízku-
sýninguna sem glæsilegasta, svo
sem skó, hatta og skartgripi.
Skólastjórinn, Inga Madsen,
kynnti nemendur og kennara
fyrir áhorfendum, en lét síðan
sjón vera sögu ríkari. Sýndar
voru yfirhafnir, kvöldklæðnaður,
sportfatnaður og undirföt. Af yf-
irhöfnum voru slár mest áber-
andi og svart mikið notað, t.d.
með skærbláum lit. Kvöldkjólar
voru síðir og líka stuttir, einfald-
ir og auðvelt er að breyta þeim
með litlum tilkostnaði og var það
sýnt, bæði með blúnduefni yfir,
blússu undir, pallíettum o.fl.
Klæðskerasaumuð föt höfðu
nejnendur á öðru ári hannað og
Opíðtilkl.19
mánudaga
þriöjudaga
miðvikudaga
fimmtudaga
TT A /1TT Aljp Skeifunni 15
niiullAU I Reykjavík