Morgunblaðið - 27.06.1984, Blaðsíða 30

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. JÚNl 1984
30
Sextugur:
Stefán Rafn hús-
gagnasmíðameistari
I dag er vinur minn, Stefán
Rafn Þórðarson, sextugur. Á
tímamótum leitar hugurinn
gjarnan til baka. Sextíu ára aldur
í dag finnst manni ekki vera sami
aldur og þótti fyrir 20 eða 30 ár-
um. Með þróun þjóðfélagsins virð-
ast menn bera aldurinn betur nú
en áður gerðist.
Ég kannski held, eða heldur
veit, að meiri „þjóðerniskenndar„
gætir hjá okkur Hafnfirðingum en
almennt gerist hér á landi. Til
dæmis tölum við frekar um Stór-
Hafnarfjarðarsvæðið en Stór-
Reykj avíkursvæðið.
Þetta byggist ef til vill á því að
Hafnfirðingar hafa um árin reynt
að vera sjálfum sér nógir á sem
flestum sviðum, bæði hvað at-
vinnutækifæri, verslun og þjón-
ustu snertir. Hafnarfjörður hefur
aldrei verið svefnbær frá Reykja-
vík.
Stefán Rafn, afmælisbarnið í
dag, einn þeirra, sem lagt hefur
lóð sitt á vogarskálarnar í at-
vinnulegu tilliti í Hafnarfirði og
gert sitt til uppbyggingar bæjar-
félagsins í næstliðna þrjá til fjóra
áratugi, er barnfæddur Hafnfirð-
ingur, fæddur 27. júní 1924.
Foreldrar hans voru Þórður
Flygenring, sonur Ágústs Flyg-
enrings, hins kunna útgerðar- og
athafnamanns hér í bæ. Móðir
hans var Guðbjörg Einarsdóttir,
Napóleonssonar, ættuð frá
Merkinesi í Höfnum.
Stefán ólst upp í Hafnarfirði
með móður sinni og manni henn-
ar, Þóroddi Gissurarsyni, ættuð-
um frá Gljúfurholti í ölfusi,
lengst starfsmanni hjá Rafha.
Þóroddur var bróðir Guðmundar
heitins Gissurarsonar, fyrrver-
andi bæjarfulltrúa og forseta bæj-
arstjórnar í Hafnarfirði.
Að lokinni stuttri skólagöngu
hóf Stefán nám í húsgagnasmíði
hjá Þóroddi Hreinssyni, hús-
gagnasmíðameistara hér i bæ.
Með honum í námi var Jónas 0.
Hallgrímsson, sem Stefán átti eft-
ir að starfa með í fjóra áratugi, en
Jónas lést af slysförum í síðasta
mánuði.
Stefán hefur lagt gjörva hönd á
margt um dagana, bæði i atvinnu-
málum, félagsmálum og stjórn-
málum.
Þótt góður kunningsskapur hafi
verið með okkur Stefáni í tvo ára-
tugi, vissi ég fyrst nýlega, að hann
hefði leikið með Leikfélagi Hafn-
arfjarðar á bernskuárunum.
Hins vegar var mér kunnugt um
það, að hann hafi gegnt for-
mennsku í Knattspyrnufélaginu
Haukum, Meistarafélagi iðnaðar-
manna í Hafnarfirði, Byggingar-
félagi alþýðu og Lionsklúbbi
Hafnarfjarðar og setið í stjórn
Rafveitu Hafnarfjarðar, Iðnaðar-
mannafélags Hafnarfjarðar, Lýsi
og mjöl, Rafha, veitingahússins
Skiphóls og Meistarasambands
byggingamanna.
Ungur haslaði Stefán sér völl í
atvinnumálum í Hafnarfirði. Að
loknu námi i húsgagnasmíði setti
Stefán á stofn ásamt félaga sínum
Jónasi, trésmíðaverkstæði í Hafn-
arfirði. Nefndu þeir það fyrst
Húsgagnavinnustofa Stefáns og
Jónasar og síðan Húsgagnaversl-
un Hafnarfjarðar. Voru þeir fé-
lagar orðlagðir fyrir dugnað og
vandvirkni.
Húsgagnaverslun ráku þeir fé-
lagar um árabil i Hafnarfirði, og
einnig um tima í Vestmannaeyj-
um. Þá byggðu þeir félagar og
seldu fjölda íbúða hér í bæ.
Þeir félagar byggðu og voru for-
göngumenn um stofnun veitinga-
hússins Skiphóls.
Stefán er fæddur krati og hefur
ætíð verið reiðubúinn til starfa
þegar flokkurinn hefur óskað.
Hann hefur verið varabæjarfull-
trúi og setið i fulltrúaráði flokks-
ins. Það hefur oftar en einu sinni
verið spurt í mín eyru af andstæð-
ingum, hvernig svo athafnasamur
atvinnurekandi eins og Stefán
Rafn er, geti verið krati. Svarið er
auðvelt. Stefán var alinn upp á al-
þýðuheimili. Hann fylgdist með
þeim áföngum sem alþýðuheimilin
náðu í baráttunni fyrir betra lífi.
Hann tók þátt í baráttunni og hef-
ur ætíð staðið með og stutt
baráttumál almennings til betra
lífs og aukinna réttinda.
Rétt er hér að hafa í huga, að á
þeim tíma er styrkur Alþýðu-
flokksins var sem mestur í Hafn-
arfirði, hafði flokkurinn veruleg
ítök bæði í verkalýðshreyfingu og
atvinnurekstri hér í bæ. Flokkur
verður ekki sterkur öðruvísi en
hann hafi víðsýni til að bera,
kunni að meta og virða skoðanir,
sem spanna vítt svið.
Það er ánægjulegt að starfa með
vini mínum Stefáni. Hann á auð-
velt með að greina aðalatriði frá
aukaatriðum. Þá verður hann ekki
stöðvaður, markinu skal náð.
Markmiðið er skammt undan.
Stefán er hreinræktaður Gafl-
ari. Hann hefur gert sitt til að
styrkja bæjarfélagið og það á hon-
um sitt að þakka.
Kona Stefáns er Guðrún Sigur-
mannsdóttir, sjómanns úr Reykja-
vík Eiríkssonar og konu hans
Steinunnar Jónsdóttur. Stefán og
Guðrún eignuðust 6 börn, þar af
eru 5 á lífi.
Stefán Rafn hefur alltaf verið
höfðingi heim að sækja. í dag tek-
ur hann á móti vinum og kunn-
ingjum í Skiphóli.
Lifðu heill, Stefán.
Hrafnkell Ásgeirsson
í dag, miðvikudaginn 27. júní, er
iðnaðarmaðurinn og athafnamað-
urinn Stefán Rafn sextugur.
Vinir hans og kunningjar gleðj-
ast með honum á þessum heiðurs-
degi, því að allir vita, sem til
þekkja, að Stefán Rafn er sannur
vinur vina sinna. Ævinlega er
hann reiðubúinn að gera hvers
manns bón sé það á færi hans.
Á mínum unglingsárum hér i
Hafnarfirði þá var bærinn ekki
stór, en þrátt fyrir það þá voru hér
allmargir dugmiklir athafnamenn
og sterkir persónuleikar, sem
settu svip á bæinn og mótuðu bæj-
arlífið, en þó að íbúar Hafnar-
fjarðar séu í dag nær þrefalt fleiri
en á þeim árum, þá hefur þeim
mönnum frekar fækkað en fjölgað,
sem setja svip á bæinn.
Til eru þó menn, sem það gera,
Einn í þeirra hópi er Stefán Rafn.
Ég held að það séu fáir Hafn-
firðingar, sem ekki hafa heyrt
Stefán Rafn nefndan, jafnvel þó
að nýfluttir séu í bæinn, enda þótt
Stefán sé ekki einn þeirra manna,
sem hinir svokölluðu fjölmiðlar
hafa tekið upp á sina arma og bor-
ið á gullstóli um víðáttur þessa
lands.
Ástæðurnar fyrir því, að Stefán
Rafn er vel þekktur og það að
góðu, eru fyrst og fremst hans
mikla atorka og iðjusemi. Einnig
kemur fleira til. Hann er þekktur
fyrir það að gera hið ómögulega
mögulegt. Hann hefur allt frá sín-
um unglingsárum tekið ríkan þátt
í félagslífi bæjarins og lagt sitt af
mörkum til samfélagsins.
Það er ekki ætlunin að rekja hér
starfsferil Stefáns í einstökum at-
riðum það víða hefur hann komið
við á þessum 60 árum. Nokkur at-
riði skulu þó tilnefnd.
Stefán Rafn er borinn og
barnfæddur Hafnfirðingur og hér
í bæ hefur hann alið allan sinn
aldur og talið það sér til ágætis.
Lífshlaup Stefáns tók ákveðna
stefnu þegar hann hóf nám í hús-
gagnasmíði hjá einum ágætasta
iðnaðarmanni þessa bæjar, Þór-
oddi Hreinssyni. Á þessum árum
hófust kynni með þeim Stefáni og
Jónasi Hallgrímssyni, sem nýlega
er látinn. Þessi kynni leiddu af sér
mjög náið og gott samstarf þeirra
félaga alla tíð síðan.
Stefán og Jónas, eins og þeir
voru ævinlega nefndir, settu mik-
inn svip á bæinn og bæjarlífið.
Með elju sinni og atorku sýndu
þeir, að ef þekkingu og hæfileikum
er skynsamlega beitt þá má miklu
góðu til leiðar koma.
Strax á námsárum Stefáns fór
að bera á forystuhæfileikum hans
og áhuga á þátttöku í margskonar
félagsstarfi, sem varað hefur æ
síðan. Hann hefur gegnt æðstu
embættum í mörgum félögum hér
í bæ. Má þar m.a. nefna íþrótta-
hreyfinguna, Lionshreyfinguna og
samtök iðnaðarmanna. Á stjórn-
málasviðinu hefur hann einnig
látið til sín taka. Stefán Rafn hef-
ur setið í bæjarstjórn, í stjórnum
ýmissa fyrirtækja og stofnana
bæjarins og haft umsjón með
margháttuðum byggingarfram-
kvæmdum á vegum þeirra.
Öll þessi störf hefur Stefán
Rafn unnið án þess að vanrækja
sitt eigið fyrirtæki, Húsgagna-
verslun Hafnarfjarðar. Þeir félag-
ar Stefán og Jónas hafa víða kom-
ið við í rekstri sínum. Þeir hafa
rekið húsgagnaverslun, smíðað
húsgögn og hverskonar innrétt-
ingar, stundað byggingastarfsemi
og annast veitingarekstur auk
margs annars.
Af þessu má sjá, að starfsdagur
Stefáns hefur oft verið ærið lang-
ur, en sér við hlið hefur hann haft
sína ágætu eiginkonu Guðrúnu
Sigurmannsdóttur, sem stjórnað
hefur heimili þeirra af mikilli
reisn og alið honum mannvænleg
börn.
Kynni okkar Stefáns hófust
þegar að ég var við nám í húsa-
Helgi Ólafsson fast-
eignasali sextugur
Helgi Ólafsson, löggiltur fast-
eignasali, verður sextugur í dag.
Verða sextugur, þykir ekki hár
aldur eigi að síður merkjasteinn í
lífshlaupinu, sem mælir tímann
frá upphafinu, án þess að varpa
ljósi á hve löng leið er ófarin.
óhætt er að segja að allt sé fært
sextugum, en það finnst okkur
sem náð höfum þessari mælistiku
á leið okkar. Leiðir okkar Helga
hafa um nær aldarfjórðung legið
saman af og til, án þess að við
beinlínis störfuðum saman. Báðir
aldir upp á sunnlenskum viðhorf-
um, trú á landið, á félagsleg úr-
ræði og I mannúðarviðhorfum,
sem rekja má öðru fremur til
áhrifa ungmennahreyfingar og
sterkra áhrifa á ný guðfræðinga á
viðhorf aldamótakynslóðarinnar á
Suðurlandi. Við sem þekkjum
Helga getum tæplega trúað því að
hann sé sextugur, hann er einn
þeirra manna sem ekki eldist við
kynningu, heldur er síungur og sá
sami Helgi, sem maður kynnist á
yngri árum þegar við vorum í
sandkassapólitík í Samtökum
ungra Framsóknarmanna. Það er
nú liðin tíð að foringjar flokksins
telji ungliðahreyfinguna vera
samvisku framsóknarflokksins.
En sú var tíðin þegar við Helgi og
margir aðrir þjáningarbræður
okkar vorum í því hlutverki að
vera samviska heils stjórnmála-
flokks, sem af og til týndi þeirri
götu, sem við ungu sandkassa-
mennirnir töldum samviskunnar
vegna vera skylt að ganga. Ein-
hvern rambar allt þetta áfram,
þótt við Helgi og sandkassakyn-
slóðin okkar sé búin að létta þessu
öllu af samvisku okkar. Nú er
samviskan annarra og sandkassa-
leikir tilheyra minningunni á góð-
um stundum.
Helgi er Skeiðamaður og alinn
upp á gróðursléttunum milli fljót-
anna tveggja á Suðurlandi sem
mestan svip setja á vatnasbúskap
landsins. Helgi hefði sómt sér vel
sem bóndi í einni mestu land-
kostasveit landsins. Ekkert hlut-
verk hefði farið Helga betur á
lífsleiðinni en að vera bóndi. Hans
hlutur var að flytja til hins nýja
kaupstaðar við Ölfusárbrúna, sem
nú er nefndur eftir fossinum í
ánni. Þar réðist hann til Egils í
Sigtúnum og gerðist starfsmaður í
Kaupfélagi Árnesinga. Síðar gerð-
ist hann útibússtjóri á Stokkseyri.
í því starfi sutu sín vel hæfileikar
hans, árvekni, lipurð og hin djúpa
samúð með þeim, sem áttu þyngst
fyrir fæti.
Á Stokkseyri hafði Helgi af-
skipti af sveitarstjórnarmálum,
sem gerði hann auk útibússtjóra-
starfsins trúnaðarmann margra
og eins konar forsjármann um
mörg þau efni, sem standa næst
viðfangsefnum fólksins í daglegri
önn þess. Eftir að Helgi flutti í
hinn vaxandi bæ Kópavog fór ekki
hjá því að sterk tengsl mynduðust
við fólkið í bænum. Hann var lát-
laus í kynnum og bóngóður með
afbrigðum og sýndi þeim natni
sem áttu við daglegt amstur að
etja, en voru ekki fólkið sem stóð í
biðröð við ræðupúltin. Sjálfur er
Helgi frábitinn ræðutildri og
framagosahætti. Hann leitaði
fylgis við stefnumál sín niður við
grasrótina, þar sem öðrum sýndist
ekkert vera nema rekjur, minnug-
ur þess að margt smátt gerir eitt
stórt þegar talið er upp úr kjör-
kössunum. Síðan Helgi flutti til
Reykjavíkur og helgaði sig alveg
fasteignasölunni, hafa margir vin-
ir og skjólstæðingar haldið við
hann tryggð, þótt hættur sé öllu
félagsmálastússi. Éftir að Helgi
hætti störfum við kaupfélagið í
Mosfellssveit gerðist hann starfs-
maður í Sambandinu. Ekki heill-
aði sú vist Helga vin minn. Það
var fjarri honum að vilja vera hjól
á rennibraut í stórri samstæðu, án
lífrænna tengsla við hvern og einn
sem naut starfa hans, eins og tíðk-
aðist á Stokkseyri og í Mosfells-
sveitinni. Þetta var mikið lán fyrir
Tímann, sem nú var að hefja sitt
síðara blómaskeið, undir beittri
ritstjórn Indriða G. Þorsteins-
sonar og framkvæmdastjórn Tóm-
asar Árnasonar, síðar alþingis-
manns og ráðherra, að Helgi réð
sig á blaðið. Dagleg fjármála-
stjórn féll í hlut Helga. Með
dæmalausri sunnlenskri seiglu og
elju hóf hann upp fjárhag Tímans
á það stig að hægt var að skipta
við bankastofnanir og aðra án
þess að vera með bónarstaf. Góðir
tímar standa sjaldan lengi. Svo
fór að Helgi undi ekki hag sínum
við blaðið og helgaði sig fasteigna-
sölunni. í fyrstu starfaði hann að
sölumálum á vegum þekktra lög-
fræðinga en sá að hann sat við
skarðan hlut. Hann réðst í það,
með Samvinnuskólann og Laugar-
vatnsskóla eina að veganesti, að
sækja háskólanám í lögfræði og
viðskiptafræðum til að ná réttind-
um til sjálfstæðrar fasteignasölu.
Þetta tókst með slíkum ágætum
að eftir var tekið. Nú festi hann
kaup á Flókagötu 1 og setti saman
myndarheimili við þjóðbraut
þvera með sinni ágætu konu
Kristínu og hafa þau hjón bæði
rekið atvinnustarfsemi sína með
myndarbrag. Þar er oft gest-
kvæmt og gott að koma. Ég er
einn þeirra, sem notið hafa þeirra
ágætu gestrisni. Helgi naut áhrifa
sterkra manna á mótunarbraut
sinni. Hann gekk í Laugarvatns-
skóla hjá Bjarna Bjarnasyni og
hann var í Samvinnuskólanum hjá
Jónasi Jónssyni frá Hriflu. Einnig
kynntist hann starfsháttum Egils
Thorarensen í starfi sínu hjá
Kaupfélagi Árnesinga. Þetta voru
menn hinna stóru hugsjóna og
mikilla átaka, sem gerðu alda-
mótahugsjónimar að veruleika.
Helgi og hans kynslóð voru arf-
takar aldamótakynslóðarinnar.
Meðan við njótum manna eins og
Helga er ljóst að til eru menn sem
skilja að að gömlu skal hyggja þá
nýtt skal byggja.
Ég óska Helga vini mínum allra
heilla í upphafi síðari hálfleiks og
bið hann að búa sig undir fram-
lengingu og jafnvel undir víta-
spyrnukeppni áður en yfir lýkur
með honum og manninum með ljá-
inn. Helgi verður utan bæjar í
dag.
Áskell Einarsson.
Stundin er hröð en ævi manns-
ins skömm, þegar horft er til baka
að liðnum sextíu árum, er eins og
horft sé í skuggsjá, þar sem það
liðna birtist í svipbrigðum minn-
inganna. Þar er margt að sjá,
margt rifjast upp. Minningarnar
eru góðar og skemmtilegar, þegar
góður drengur á hlut að máli. Svo
er það þegar litið er yfir kynnin
við Helga ólafsson fasteignasala,
sem er sextugur í dag.
Helgi var fæddur í Reykjavik
27. júní 1924. Foreldrar hans voru
Guðlaug Sigurðardóttir og ólafur
Helgason. Helgi ólst upp hjá föð-
urbróður sínum á Álfsstöðum á
Skeiðum. Hann lauk prófi frá
Héraðsskólanum á Laugarvatni
1943 og Samvinnuskólanum í
Reykjavík 1946.
Helgi ólafsson hefur lagt gjörva
hönd á margt um ævina. Hann var
góður námsmaður og kom fljótt í
ljós, að hann var glöggur reikn-
ingsmaður og kunni vel að fara
með tölur. Hann gekk ungur til
liðs við ungmennafélagshreyfing-
una og hreifst af hugsjónum henn-
ar, svo að enn logar sá eldur.
Hann var þar oft í fararbroddi.
Hann var mikill félagshyggjumað-
ur, og lætur sitt aldrei eftir liggja
í þeim málum. Hann er virkur
þátttakandi í Lions-hreyfingunni
og fleiri menningarfélögum.
Helgi var einn vetur farkennari
að námi loknu, síðan verslunar-
maður, útibússtjóri í kaupfélagi,
kaupfélagsstóri, bókari hjá SIS,
gjaldkeri og bókari hjá Tímanum,
og hefur rekið fasteignasölu frá
árinu 1966. Hann tók próf í rekstri
fasteignasölu og fékk þar með full
réttindi til starfsins.
í erilsömum störfum í kaupfé-
lögum, þar sem starfsfólk er jafn-
an alltof fátt, en verkefnin ærin,
hversdagslega, var Helgi afkasta-
mikill starfsmaður, og lét vinnu-
daginn ekki nema við mörk hins
venjulega. Þar vann hann af kappi
og trúmennsku fyrirtækinu, án