Morgunblaðið - 30.11.1984, Blaðsíða 5

MORGUNBLADID, FÖSTUUDAGUR 30. NÓVEMBER 1984
B 5
Helgar- og vikuferðir. Brottför alla föstudaga.
Helgarferð: Flug og gisting m/morgunverði, akstur frá
flugvelli og fararstjóri. Verð í tvíbýli frá kr. 10.400.
6LASG0W
9.676
Helgar- og vikuferðir. Brottför fimmtudaga og
laugardaga. Flug og gisting m/morgunverði á fyrsta
flokks hóteli. Verði í tvíbýli frá kr. 9.676._
mnME
10.183.
Helgar- og vikuferðir. Brottför fimmtudaga og
laugardaga. Flug og gisting m/morgunverði.
Verð í tvíbýli frá kr. 10.183.
LUXEMB0URG 11.797.
Helgar- og vikuferðir. Helgarferð: Flug og gisting
m/morgunverði. Verð í tvíbýli frá kr. 11.797.
um
1S.469.
viökomandi þunglyndissjúklingur
hafi óvenjulega lítiö magn af
5HIAA, og almennt veröi fariö aö
líta á þaö sem ótvírætt hættu-
merki, þá geta læknar séö til þess,
aö þessi minnihluti þunglyndis-
sjúklinga, sem gengur um meö
ótvíræöar sjálfsmoröstilhneiginu,
fá einfaldlega ekkert tækifæri til
þess aö svipta sig lífi, áöur en
læknismeöferöin hefur boriö tilætl-
aöan árangur. „Þaö ætti skilyröis-
laust aö leggja suma þessara
sjúklinga inn á geðdeild, og gæta
þeirra þar vandlega, á meöan
hættuástandiö varir hjá þeim,“
segir dr. Goodwin. Eftir aö þessum
fyrstu varúöarráöstöfunum er lok-
iö, yröi þaö samt aö teljast afar
áríöandi, aö sjá svo um, aö viö-
komandi þunglyndissjúklingur
tæki upp vissa, verndandi lífs-
háttu, sem koma yröi í kring meö
aöstoö umhyggjusams og hjálp-
sams maka, traustra vina eöa meö
því aö sjá til þess, aö sjúklingurinn
nyti virkilega öruggrar sálgæzlu.
Líffræöilegar orsakir
sjálfsvíga
Dr. Goodwin segist hafa komizt
aö raun um, aö þaö beri furöugóö-
an árangur, ef læknir gerir skýran
og skorinoröan samning viö sjúkl-
ing, sem þjáist af djúpstæöu
þunglyndi: Sjúklingurinn lofar þá
aö hafa samband viö lækninn, áö-
ur en til þess komi aö hann láti
einhverjar skyndilegar kenndir
taka af sér völdin og fari aö gera
eitthvaö vanhugsaö, áöur en hann
taki í gikkinn eöa setji bílinn í gang
inni í lokuöum bílskúr.
Þær lækningaaöferöir gegn hin-
um ýmsu tegundum þunglyndis,
sem tiltækar eru nú á dögum, þaö
er aö segja margvísleg lyf, raflost
og meöferö hjá sálfræöingí, veröa
aö teljast langt frá því aö vera full-
komnar, en ef þeim er beitt á rétt-
an hátt, segir Goodwin, gætu um
þaö bil 85 prósent alls þess fólks,
sem hvaö mest þjáist af þunglyndi,
náö alveg viðunandi bata og lifaö
eölilegu lífi; önnur 5 tíl 7 prósent
gætu öölazt bata aö hluta og lifað
eölilega, meö því aö koma reglu-
lega til eftirlits á göngudeild.
Aörir geölæknar segjast ekki
geta veriö vissir um, aö árangurinn
veröi svona góöur í þetta mörgum
tilfellum, en þeir eru hins vegar
sammála um þaö, aö mikill meiri-
hluti fólks, sem þjáist af þunglyndi
og hlýtur rétta læknismeöferö, nái
sér tiltölulega fljótt aftur.
Lítiö magn af 5HIAA viröist líka
standa í tengslum viö ofbeldis-
hneigö og árásargirni hjá sumu
fólki.
„Menn grípa helzt til þess óráös
aö svipta sig lifi, þegar þeir eru í
sálarástandi, sem telst vera á
mörkum sjúklegrar árásargirni og
þunglyndis," segir Goodwin. Hver
og einn þessara sálrænu þátta,
sjálfsvíg, árásarhneigö og þung-
lyndi, stendur í beinu sambandi viö
of lítiö magn af 5HIAA í mænu-
vökva, og hver þáttur út af fyrlr sig
viröist eiga sér sterka erföafræöi-
lega undirrót. Þaö þykir til dæmis
miklu líklegra, aö eineggja tvíbur-
ar, sem hlotiö hafa sömu erföa-
vísa, hafi hvor um sig nákvæmlega
sama magn af 5HIAA í mænu-
vökva sínum, heldur en tvíeggja
tvíburar. Viö athuganir, sem gerö-
ar hafa veriö á dönskum börnum,
er ættleidd voru strax á fyrsta ári,
þykir hafa komiö greinilega í Ijós,
aö þau sem áttu skyldmenni, er
framiö höföu sjálfsmorö, voru sex
sinnum líklegri til þess aö svipta
sig sjálf lífi, heldur en önnur ætt-
leidd börn. Þaö virtist ekki skipta
máli í þessu sambandi, viö hvaöa
aöstæöur þessi ættleiddu börn
höföu alizt upp, né heldur hvar, né
hverjir höföu annazt uppeldi
þeirra.
„Ef litiö er á allar þær niöurstöö-
ur sem fengizt hafa aö undanförnu
á rannsóknum á mögulegum
tengslum milli líffræöilegra þátta
og atferlis manna,“ segir dr. Good-
win, „þá veröur aö telja líkurnar á
sterkri sjálfsmoröshneigö hjá fólki
meö of lítiö magn af 5HIAA ein-
hvern merkasta árangur, sem
náöst hefur á þessu sviöi.“
Tíðni sjálffsmorða
meiri á krepputímum
„Þaö myndi vissulega vera mikill
kostur aö geta þannig haft uppi á
sterkri sjálfsmoröshneigö hjá
fólki," segir Geraid Klerman, en
hann starfar sem geölæknir viö
Massachusetts General Hospital í
Boston. Hann hefur um langt skeiö
unniö aö víötækum rannsóknum á
eöli og orsökum þunglyndis og var
áöur formaöur stjórnskipaörar eft-
irlitsnefndar, sem hefur yfirumsjón
meö skipulagningu og samræm-
ingu víötækra varnaraögeröa gegn
áfengissýki, eiturlyfjaneyzlu og
sjálfsmoröshneigö í Bandaríkjun-
um. „Viö höfum ekki mikiö viö aö
styöjast í geölækningafræöum til
aö geta haft uppi á sjálfsmorös-
hneigö á byrjunarstigi hjá fólki, svo
aö þetta rannsóknastarf á vissum
skorti á 5HIAA er einkar athyglis-
vert atriöi."
En hann bendir ennfremur á, aö
sökum þess hve sjálfsmorö er mik-
iö örþrifaráö, geri einungis einn af
hverjum 10.000 tilraun til aö binda
þannig enda á lif sitt. Þaö myndi
krefjast þess, aö eftirlit yröi haft
SJÁ NÆSTU SÍÐU
Helgar- og vikuferðir. Flogið um Luxembourg til
Parísar.
Helgarferð: Flug og gistingm/morgunverði/flug og bíll.
Verð í tvíbýli frá kr. 15.469.
18.3S1.
Helgar- og vikuferðir. Brottför alla föstudaga. Flogið
um Luxembourg.
Helgarferð: Flug og gisting m/morgunverði.
Verð í tvíbýli frá kr. 18.351.
KAUPM.H0FN 12.014
Helgar- og vikuferðir. Brottför alla föstudaga.
Helgarferð: Flug og gisting m/morgunverði.
Verð i tvíbýli frá kr. 12.014.
3] Q 2S.273.
Flogið um Luxembourg. Flug og gisting í Agadir í tvær
vikur auk 3ja nátta gistingar í Luxembourg —
17 daga ferð.
Verð í tvíbýli frá kr. 25.273.
Lf„II f.
24.782.
Alltaf er nú notalegt að skreppa til Kanaríeyja úr
skammdeginu á Islandi. — Fjölbreytt úrval gististaða,
margskonar ferðamöguleikar. Fáðu upplýsingar hjá
okkur um ferðamátann, sem hentar þér.
Verð frá kr. 24.782.

SKIÐAFERÐIR
í boði er fjölbreytt úrval skíðaferða í vetur, frá
desembermánuði ’84 til vors ’85. — Viku-, 2ja vikna og
3ja vikna ferðir. Beina flugið til Austurríkis byrjar
26. des. — Góðir gististaðir í Mayrhofen.
Verð í tvíbýli m/hálfu fæði í 2 vikur frá kr. 24.308.
Láttu okkur aðstoða þig við að velja Skíðaferðina sem
hentar þér.
FARSEÐLAR UM ALLAN HEIM!
FERÐA
MIÐSTOÐIIM
AÐALSTRÆTI 9 S. 28133
BJAAM DAGUR-AUGL TfKWSTOfA